Danimarka’da Yabancılar İçin Oturumdan Vatandaşlığa Geçiş Süreci
Giriş
Kuzey Avrupa’nın demokratik ve sosyal refah anlayışıyla öne çıkan ülkesi Danimarka, uluslararası göçmenler için uzun vadeli yerleşim hedefi olan önemli bir ülkedir. Ancak bu hedefe ulaşmak için izlenen yol, sıkı kontrol mekanizmalarına, kapsamlı entegrasyon kriterlerine ve uzun süreli ikamet koşullarına bağlıdır. Oturum izninden vatandaşlığa geçiş süreci; aşamalı, belgeli ve çoğunlukla bireyin uyum derecesini test eden çok yönlü bir hukuk süreci olarak kurgulanmıştır.
Bu makalede Danimarka’da geçici oturum izninden başlayarak süresiz oturuma ve nihayetinde vatandaşlığa geçişin hukuki çerçevesi ve uygulamadaki adımları detaylı olarak incelenecektir.
1. Hukuki Dayanak
Danimarka’da yabancıların ülkeye kabulü, ikameti ve vatandaşlığa geçişi şu yasal düzenlemelere tabidir:
-
Udlændingeloven (Yabancılar Yasası)
-
Indfødsretsloven (Vatandaşlık Yasası)
-
Bekendtgørelse om opholdstilladelser (Oturma İzinleri Yönetmeliği)
-
SIRI (Styrelsen for International Rekruttering og Integration – Uluslararası Entegrasyon Ajansı) düzenlemeleri
-
Danimarka Parlamentosu’nun vatandaşlık kararları
-
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (özellikle madde 8)
2. Geçici Oturum İzni (Temporary Residence Permit)
Yabancılar ilk etapta aşağıdaki gerekçelerden biriyle geçici oturum izni alabilir:
-
Çalışma (nitelikli iş gücü, start-up, fast-track sistemi)
-
Eğitim (lisans, yüksek lisans, doktora)
-
Aile birleşimi
-
İnsani sebepler / Mülteci statüsü
-
Start-up Denmark programı
Geçici oturum izinleri genellikle 1–2 yıl süreyle verilir ve uygunluk devam ettiği sürece uzatılabilir.
3. Süresiz Oturum İzni (Permanent Residence Permit)
Süresiz oturum izni, vatandaşlığa geçiş için temel aşamadır ve çok sayıda şartın sağlanmasını gerektirir.
a) Genel Şartlar:
-
Danimarka’da en az 8 yıl kesintisiz yasal ikamet
(belirli durumlarda bu süre 4 yıla indirilebilir) -
Suç geçmişi bulunmaması
-
Kamu yardımlarından yararlanmamış olmak
-
Son 4 yılın en az 3 yıl 6 ayında istihdamda bulunmak
-
Danca dil yeterliliği (en az Danskprøve 2)
-
Toplumsal uyum programlarına katılmış olmak
b) Ek Puan Sistemi:
Bazı olumlu kriterler başvuru sahibine avantaj sağlar:
-
Yüksek seviye Danca (Danskprøve 3)
-
Danimarka’da alınmış yükseköğretim diploması
-
Uzun süreli iş tecrübesi
-
Gönüllü faaliyetler
-
Danimarka vatandaşıyla evlilik
4. Vatandaşlık Başvurusu (Naturalizasyon)
Danimarka vatandaşlığı, otomatik bir hak değil, başvuruya dayalı bir süreçtir. Bu süreçte nihai kararı Danimarka Parlamentosu (Folketinget) verir. Başvurular tek tek parlamento kararıyla yasaya eklenir.
a) Genel Şartlar:
-
En az 9 yıl yasal ikamet
(bazı gruplar için 6 yıla düşebilir, örn. Danimarka vatandaşıyla evli olanlar) -
Süresiz oturum izni
-
Sabıka kaydının olmaması
-
Geçimini sağladığını ispat etme
-
Danca yeterliliği (Danskprøve 3)
-
Vatandaşlık sınavını geçme (Indfødsretsprøven)
-
Anayasal sadakat yemini
5. Vatandaşlık Sınavı (Indfødsretsprøven)
-
Toplam 45 sorudan oluşur
-
Danimarka’nın tarihi, kültürü, siyaseti, hukuku ve değerlerine dair sorular içerir
-
Başarılı olmak için en az 36 doğru gerekir
-
Yılda 2 kez yapılır
-
Yabancının topluma uyumunun test edildiği kritik aşamalardan biridir
6. Başvuru Süreci
-
SIRI veya Göçmenlik Dairesi’ne online başvuru yapılır
-
Gerekli belgeler yüklenir ve başvuru ücreti ödenir (yaklaşık 4.000–4.500 DKK)
-
Ön inceleme olumlu sonuçlanırsa başvuru İçişleri Bakanlığına iletilir
-
Nihai onay için Folketinget’e (Parlamento) sevk edilir
-
Vatandaşlık onaylandıktan sonra resmî yemin töreni gerçekleştirilir
7. Ret Kararları ve İtiraz Yolları
Vatandaşlık başvurusu reddedilebilir. Ret gerekçeleri genellikle şunlardır:
-
Suç geçmişi
-
Sahte veya eksik belge
-
Dil yeterliliğinin ispatlanamaması
-
Kamu yardımı alınması
-
Uyumsuzluk şüphesi
İtiraz Yolu:
-
İdari itiraz, sınırlı etkiye sahiptir çünkü vatandaşlık bir hak değil, takdire bağlı bir karardır
-
Ret halinde yeniden başvuru mümkündür
-
Temel hak ihlali varsa AİHM başvurusu gündeme gelebilir
8. Türk Vatandaşları Açısından Özel Durumlar
a) Ankara Anlaşması
Danimarka, AB üyesi olsa da, Ankara Anlaşması’nın bazı hükümlerinden muaftır. Bu nedenle serbest dolaşım hakları Türk vatandaşları için sınırlıdır. Ancak oturum ve vatandaşlık başvurularında ayrımcılık yasağı ve eşit işlem ilkesi geçerlidir.
b) Çifte Vatandaşlık
1 Eylül 2015’te yapılan düzenleme ile Danimarka, çifte vatandaşlığa izin vermeye başlamıştır. Türk vatandaşları artık Danimarka vatandaşlığına geçerken Türk vatandaşlığından çıkmak zorunda değildir.
9. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
-
Belgelerin eksiksiz ve resmi tercümeli olması gerekir
-
Başvuru öncesinde dil sınavına ve vatandaşlık testine hazırlık yapılmalıdır
-
Vergi, sosyal güvenlik ve istihdam durumları tutarlı olmalıdır
-
Her adımda profesyonel destek alınması hak kaybını önler
10. Sonuç
Danimarka’da geçici oturumdan vatandaşlığa giden yol; disiplinli, belgeli ve uyum odaklı bir sürece tabidir. Vatandaşlık almak, yalnızca süreyi doldurmakla değil, aynı zamanda Danimarka toplumunun değerlerine, diline ve hukuk düzenine aktif katılımla mümkündür.
Türk vatandaşları açısından da çifte vatandaşlık imkânı, bu süreci daha cazip hale getirmekte; ancak süreç içinde belge yönetimi, sabıka geçmişi ve entegrasyon düzeyi gibi unsurlar belirleyici olmaktadır. Her adımda dikkatli hazırlık ve hukuki farkındalıkla ilerlemek, başarı şansını büyük ölçüde artıracaktır.
About Post Author
