Danimarka’da Mavi Kart ve Çifte Vatandaşlık

Globalleşen dünyada kişilerin birden fazla ülke ile hukuki bağ kurması artık istisnai değil, giderek artan bir norm haline gelmiştir. Bu bağlamda, çifte vatandaşlık ve vatandaşlıktan çıkma sonrasında sağlanan haklar, özellikle Avrupa ülkelerinde uzun yıllar yaşayan Türk vatandaşları için büyük önem taşımaktadır. Bu yazının konusu olan Danimarka’da çifte vatandaşlık rejimi, mavi kart uygulaması ve bunların Türk hukukundaki yansımaları, hem bireylerin kişisel haklarını hem de uluslararası kamu hukukunu ilgilendiren önemli konulardır.

Bu makalede, Danimarka’nın çifte vatandaşlık politikasının evrimi, vatandaşlıktan çıkma halinde Türkiye’nin sağladığı mavi kart düzenlemesi ve bu iki sistemin kesişim noktalarında ortaya çıkan hukuki meseleler incelenecektir.

---

1. Danimarka’da Vatandaşlık Hukukunun Genel Yapısı

a) Yasal Dayanak

Danimarka vatandaşlık rejimi esas olarak Indfødsretsloven (Vatandaşlık Yasası) kapsamında düzenlenmiştir. Bu yasa uyarınca vatandaşlık;

• Doğumla,

• Evlilik ve soy bağı yoluyla,

• Naturalizasyon (başvuru yoluyla kazanım) şeklinde elde edilebilir.

Danimarka’da vatandaşlığa geçiş, her başvuru için parlamento kararıyla gerçekleşir. Bu yönüyle ülkedeki vatandaşlık sistemi, oldukça seçici ve politik bir sürece dayanır.

---

2. Danimarka’da Çifte Vatandaşlık Rejimi

a) 2015 Reformu Öncesi Dönem

1 Eylül 2015 tarihine kadar Danimarka, çifte vatandaşlığa izin vermeyen ülkelerden biriydi. Bu politika uyarınca Danimarka vatandaşlığına geçmek isteyen kişilerin, mevcut vatandaşlıklarından çıkmaları gerekiyordu. Bu da Türk vatandaşları gibi ülkesi çifte vatandaşlığa izin veren bireyler için büyük bir hak kaybı anlamına geliyordu.

b) 2015 Sonrası Dönem: Reform ve Sonuçları

2015 reformuyla birlikte:

• Danimarka vatandaşları artık başka bir ülkenin vatandaşlığını alırken Danimarka vatandaşlıklarını kaybetmez.

• Danimarka vatandaşlığına geçmek isteyen yabancılar da mevcut vatandaşlıklarını koruyabilir.

Bu reform özellikle Almanya, Türkiye, İran gibi ülkelerden gelen göçmenler için büyük kolaylık sağlamıştır.

---

3. Türk Hukuku Açısından Çifte Vatandaşlık

a) 5901 Sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu

Türkiye, çifte vatandaşlığa izin veren ülkeler arasındadır. Bu durum, 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 44. maddesi ve ilgili yönetmeliklerle hüküm altına alınmıştır.

Ancak Türk vatandaşlığı korunurken:

• Yabancı vatandaşlık alındığında içişleri bakanlığına bildirim zorunluluğu vardır.

• Aksi durumda idari para cezası uygulanır.

• Askerlik, vergi ve kamu hizmeti gibi yükümlülükler her iki ülke için ayrı ayrı devam eder.

---

4. Vatandaşlıktan Çıkma ve Mavi Kart Uygulaması

a) Mavi Kart Nedir?

Mavi Kart, Türk vatandaşlığından çıkan kişilere, Türkiye’deki temel medeni haklarını koruma amacıyla verilen bir kimlik belgesidir. Bu kart;

• Türkiye’de ikamet,

• Miras,

• Taşınmaz edinme,

• Çalışma
  haklarını sağlamaya devam eder.

Ancak Mavi Kart sahipleri;

• Seçme-seçilme hakkına,

• Kamu görevine girme,

• Askerlik yapma zorunluluğuna tabi değildir.

b) Mavi Kart’ın Dayanağı

Mavi Kart uygulaması, 5901 sayılı Kanun’un 28. maddesine dayanır. Bu düzenleme uyarınca “izinle Türk vatandaşlığından çıkan kişiler ve çocukları” bazı haklardan ayrım yapılmaksızın yararlanabilirler.

---

5. Danimarka’da Mavi Kartlı Türkler

Danimarka vatandaşlığına geçmek isteyen Türk vatandaşlarının karşısında iki temel seçenek vardır:

a) Türk Vatandaşlığını Koruyarak Geçiş

2015 reformu sonrası mümkün hale gelen bu seçenek, çifte vatandaşlık statüsü doğurur. Böylece kişi hem Danimarka hem Türkiye vatandaşı olur. Tüm hak ve yükümlülükler iki ülkede geçerli olur.

b) Türk Vatandaşlığından Çıkış ve Mavi Kart Alımı

Bazı bireyler, özellikle Danimarka’daki kamusal görevler veya siyasi haklar için tek vatandaşlık zorunluluğuna uymak amacıyla Türk vatandaşlığından çıkmayı tercih edebilir. Bu durumda Türkiye, mavi kartla temel sivil hakları sağlamaya devam eder.

---

6. Uygulamadaki Sorunlar

a) Askerlik Çatışması

Çifte vatandaş erkek bireyler hem Türk hem Danimarka yükümlülüklerine tabidir. Bu durum askerlik açısından karmaşık uygulamalara yol açar. Bedelli askerlik, tecil veya Danimarka’da askerlik hizmeti gibi çözümler gerekebilir.

b) Kamu Hizmeti ve Seçim Hakları

Mavi Kart sahipleri, Türkiye’de kamu görevine atanamaz veya seçmen olarak oy kullanamaz. Bu durum, özellikle Türkiye ile güçlü bağlarını sürdürmek isteyen kişiler açısından sınırlayıcıdır.

c) Çocukların Statüsü

Çifte vatandaş bireylerin Türkiye dışında doğan çocukları, Türk vatandaşlığına geçmek için ek işlem yapmak zorunda kalabilir. Mavi Kart uygulaması bu noktada kan bağı esasına göre sınırlı koruma sağlar.

---

7. Çifte Vatandaşlık ve Uluslararası Hukuk

a) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)

AİHM içtihatlarına göre, devletler vatandaşlık verme veya almada takdir yetkisine sahiptir. Ancak bu süreç:

• Keyfi olmamalı,

• Ayrımcılık içermemeli,

• Aile hayatını zedelememelidir (AİHS m.8).

b) Uluslararası Göç Hukuku

Çifte vatandaşlık konusu, çifte vergi, çifte yükümlülük ve diplomatik koruma gibi alanlarda yeni tartışmalara yol açmıştır. Bu nedenle, devletlerin aralarında karşılıklı anlaşmalar yapması önem arz etmektedir.

---

8. Pratik Tavsiyeler

• Danimarka vatandaşlığına geçmeden önce askerlik, miras, vergi ve çocukların durumu değerlendirilmelidir.

• Türk vatandaşlığından çıkış yapılacaksa, önceden mavi kart başvurusu planlanmalı.

• Çifte vatandaşlık elde edilecekse, her iki ülkenin yükümlülükleri bilinmelidir.

• Noter ve tercüman işlemleri eksiksiz tamamlanmalı.

---

Sonuç

Danimarka’nın 2015 sonrası uyguladığı çifte vatandaşlık rejimi, Türk vatandaşları için önemli fırsatlar doğurmuştur. Artık bireyler, hem Danimarka’da yerleşik hayatlarını sürdürebilmekte, hem de Türkiye’deki sivil haklarını muhafaza edebilmektedir. Ancak mavi kart gibi geçici koruma sistemleri, gerçek vatandaşlık statüsünün sunduğu olanakları tam anlamıyla karşılamamakta; bu nedenle tercih aşamasında hukuki danışmanlık alınması büyük önem taşımaktadır.