DanDanimarka’da Çalışma İzni ile İkamet Edilen Sürenin Sosyal Güvenlik ve Vergilendirme Açısından Değerlendirilmesi

1. Giriş

Danimarka, yüksek yaşam standardı, sosyal güvenlik sistemi ve iş olanakları nedeniyle yabancı çalışanlar için cazip bir ülkedir. Ancak, çalışma izni ile ikamet eden yabancıların sosyal güvenlik ve vergilendirme açısından hak ve yükümlülükleri oldukça karmaşıktır. Bu makalede, çalışma izni ile Danimarka’da ikamet eden kişilerin sosyal güvenlik hakları, vergi yükümlülükleri ve ilgili hukuki çerçeve detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

2. Danimarka’da Çalışma İzni ile İkamet Süresi

Danimarka’da çalışmak isteyen yabancı uyrukluların, çalışma ve oturma izni almaları gerekmektedir. Bu izinler genellikle Danimarka Göçmenlik Dairesi (SIRI) tarafından düzenlenir ve belirli koşullara bağlıdır. Çalışma izni ile ikamet süresi boyunca kişinin sosyal güvenlik sistemine dahil olması ve vergilendirme yükümlülüklerini yerine getirmesi gerekir.

3. Sosyal Güvenlik Sistemi ve Kapsamı

Danimarka, sosyal güvenlik sistemini geniş kapsamlı ve güçlü bir yapı üzerine kurmuştur. Çalışma izni ile ikamet eden kişiler, belirli şartları sağlamaları halinde sosyal güvenlik haklarından yararlanabilirler.

3.1. Sosyal Güvenlik Kapsamına Giren Haklar

Danimarka’da sosyal güvenlik sistemi, aşağıdaki temel hakları içermektedir:

• Sağlık Hizmetleri: Danimarka’da çalışan yabancılar, Danimarka sağlık sistemine (Sundhedskort – Sağlık Kartı) kayıtlı olmaları halinde ücretsiz sağlık hizmetlerinden yararlanabilirler.
• Emeklilik Sistemi: Emekli maaşı (Folkepension), Danimarka’da uzun süreli ikamet eden kişilere yöneliktir. Ancak, yabancı çalışanlar için işveren katkılı özel emeklilik fonları da bulunmaktadır.
• İşsizlik Ödeneği: Çalışanların işsizlik fonuna (A-kasse) üye olmaları halinde işsizlik maaşı alabilmeleri mümkündür. Ancak, belirli bir süre çalışma ve prim ödeme şartı aranmaktadır.
• Hastalık ve Analık Hakları: Çalışanlar, hastalık durumunda ücretli izin haklarına sahip olabilir ve ebeveyn izni kapsamında doğum yardımlarından faydalanabilirler.

3.2. Sosyal Güvenlik Kapsamına Girebilmek İçin Gerekli Şartlar

• Danimarka’da yasal olarak çalışma iznine sahip olmak,
• Sosyal güvenlik primlerini ödemek,
• İkamet süresince vergi mükellefi olmak.

4. Vergilendirme Yükümlülükleri

Danimarka’da çalışma izni ile çalışan yabancılar, Danimarka vergi sistemine tabidir. Vergi yükümlülükleri, çalışanın ikamet süresi, kazanç durumu ve işverenine bağlı olarak değişebilir.

4.1. Danimarka Vergi Sistemi

Danimarka, dünya çapında en yüksek gelir vergisi oranlarından birine sahiptir. Vergi oranları, gelir seviyesine göre değişiklik gösterir ve genellikle üç ana bileşenden oluşur:

• Devlet Gelir Vergisi (State Tax): Kademeli oranlar uygulanır ve en yüksek oran %52’ye kadar çıkabilir.
• Belediye Vergisi (Municipal Tax): %22 civarındadır ve bölgeye göre değişebilir.
• Çalışanlar için Vergi (Labour Market Contribution – AM-bidrag): İş gücü piyasasına katkı amacıyla brüt maaşın %8’i oranında alınır.

4.2. Vergi Mükellefiyeti Kapsamına Giren Durumlar

Danimarka’da çalışma izni ile bulunan kişiler, 183 gün kuralı çerçevesinde vergi mükellefi sayılırlar. Yani, bir vergi yılında 183 gün veya daha fazla Danimarka’da kalan kişiler, küresel gelirleri üzerinden Danimarka’da vergilendirilir.

4.3. Çifte Vergilendirme Anlaşmaları

Danimarka, birçok ülke ile çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması yapmıştır. Eğer bir çalışan, kendi ülkesinde de vergilendiriliyorsa, bu anlaşmalar sayesinde çifte vergilendirme durumu önlenebilir. Türkiye ile Danimarka arasında da Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması bulunmaktadır.

5. Geçici Çalışma İzni ile Danimarka’da Bulunanların Durumu

Bazı çalışanlar, geçici proje veya kısa süreli iş sözleşmeleriyle Danimarka’ya gelmektedir. Bu durumda sosyal güvenlik ve vergilendirme açısından farklı uygulamalar söz konusu olabilir:

• Görevlendirme (Posting of Workers): Türkiye gibi AB üyesi olmayan ülkelerden görevlendirme ile gelen çalışanlar, sosyal güvenlik haklarını belirli şartlarla kendi ülkelerinde sürdürebilirler.
• Sınırlı Vergi Mükellefiyeti: Geçici çalışanlar, belirli durumlarda sadece Danimarka kaynaklı gelirleri üzerinden vergilendirilir.

6. Çalışma İzni Süresi Bittiğinde Sosyal Güvenlik ve Vergi Durumu

Çalışma izni süresi sona erdiğinde ve kişi Danimarka’dan ayrıldığında, sosyal güvenlik ve vergi yükümlülükleri de sona ermektedir. Ancak, bazı sosyal haklar, belirli sürelerle korunmaya devam edebilir:

• Emeklilik Fonları: Danimarka’da belirli bir süre çalışan kişilerin emeklilik fonlarında biriken hakları, ülkeden ayrıldıklarında da korunabilir veya transfer edilebilir.
• Vergi Beyanı: Danimarka’dan ayrılan kişiler, son vergi beyannamelerini vermek zorundadır.

7. Sonuç

Danimarka’da çalışma izni ile ikamet eden yabancı çalışanlar, sosyal güvenlik ve vergi yükümlülükleri açısından detaylı bir hukuki çerçeveye tabidir. Vergi yükümlülükleri, ikamet süresi ve gelir düzeyine göre değişiklik gösterirken, sosyal güvenlik hakları ise çalışma izni ve prim ödeme durumuna bağlıdır. Çifte vergilendirme anlaşmaları, uluslararası çalışanların yükünü hafifletirken, Danimarka’dan ayrılma sürecinde vergi ve sosyal güvenlik haklarının korunması için belirli prosedürlerin takip edilmesi gerekmektedir.

Bu bağlamda, Danimarka’da çalışmayı planlayan veya hali hazırda çalışan kişilerin, sosyal güvenlik ve vergi mevzuatına uygun hareket etmeleri büyük önem taşımaktadır. Vergi yükümlülüklerinin ve sosyal güvenlik haklarının eksiksiz yerine getirilmesi için profesyonel hukuki destek alınması tavsiye edilir.