Daha İyi Konkordato Uygulamaları ve Sorunları
1. Giriş
Ekonomik krizlerin sıklaştığı dönemlerde borçların yeniden yapılandırılması kurumları büyük önem taşır.
Türkiye’de 2018 yılında yapılan yasal değişikliklerle iflas erteleme kaldırılmış ve yerine konkordato yeniden yapılandırılmıştır.
Konkordato, borçlunun dürüst davranarak alacaklılarıyla makul bir ödeme planı üzerinde anlaşması esasına dayanır.
Ancak uygulamada hem yargısal gecikmeler hem de kötüye kullanımlar bu kurumu tartışmalı hale getirmiştir.
Bu makalede, konkordato kurumunun mevcut durumunu, uygulamada karşılaşılan sorunları ve daha iyi bir konkordato sistemi için önerileri inceleyeceğiz.
2. Konkordatonun Hukuki Dayanağı
Konkordato, İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 285–309. maddeleri arasında düzenlenmiştir.
İİK m.285’e göre:
“Borçlarını vadesinde ödeyemeyen veya ödeyememe tehlikesi altında bulunan borçlu, vade verilmek veya indirim yapılmak suretiyle borçlarını yeniden düzenlemek için konkordato talep edebilir.”
Bu düzenleme, borçluyu iflastan korurken alacaklının da belli ölçüde tatminini amaçlar.
3. Konkordato Türleri
-
Adi (İndirimli) Konkordato: Borçların belli bir kısmının ödenmesiyle kalan kısmın silinmesi.
-
Vade Konkordatosu: Borçların tamamı ödenir, ancak süre uzatılır.
-
Malvarlığının Terki Suretiyle Konkordato: Borçlunun malvarlığı tasfiye edilerek alacaklılara dağıtılır.
4. Sürecin Aşamaları
-
Başvuru: Ticaret mahkemesine konkordato talebi sunulur.
-
Geçici Mühlet: Mahkeme üç ay geçici mühlet verir, konkordato komiseri atanır.
-
Kesin Mühlet: Uygun bulunursa 1 yıllık kesin mühlet tanınır (İİK m.289).
-
Konkordato Projesi: Borçlu planını hazırlar, komiser raporu ile alacaklılara sunar.
-
Oylama: Alacaklıların üçte ikisinin kabulü gerekir.
-
Mahkeme Onayı: Proje uygun bulunursa tasdik kararı verilir.
5. İyi Uygulama Prensipleri
Konkordato’nun etkin işleyebilmesi için üç ana ilke hayati önem taşır:
5.1. Dürüstlük İlkesi
Konkordato borçlunun kötü niyetle mal kaçırma veya zaman kazanma amacıyla kullanılamaz.
Yargıtay 23. HD, 2021/2345 K. kararında;
“Konkordato, dürüst borçluya tanınmış bir imkândır; kötü niyetli borçlu için zırh olamaz.”
5.2. Şeffaflık
Borçlu tüm malvarlığı, alacak ve borçlarını tam ve doğru şekilde bildirmelidir.
Eksik veya yanıltıcı bilgi konkordatonun reddine yol açar.
5.3. Etkin Denetim
Komiserin rolü sadece rapor hazırlamak değil, ekonomik gerçekliği denetlemek olmalıdır.
Bu bağlamda, mali analiz, nakit akışı ve tahsilat performansının izlenmesi gerekir.
6. Konkordato Komiseri ve Denetim
6.1. Komiserin Rolü
Komiser, mahkeme tarafından atanan bağımsız bir uzmandır.
Görevleri:
-
Borçlunun faaliyetlerini denetlemek,
-
Alacaklıları bilgilendirmek,
-
Rapor hazırlamak,
-
Uyuşmazlıkları mahkemeye bildirmek.
Komiserin bağımsızlığı, konkordatonun adil işleyişinin güvencesidir.
Ancak uygulamada tecrübesiz komiser atamaları, yargının iş yükünü artırmaktadır.
6.2. Çözüm
Komiserlerin sadece mali değil, hukuki yeterlilik ve etik eğitim kriterleriyle seçilmesi;
ayrıca rotasyon sisteminin uygulanması gerekmektedir.
7. Mühletin Etkileri
Konkordato mühleti boyunca;
-
Borçluya karşı hiçbir icra takibi başlatılamaz,
-
Mevcut icra takipleri durur,
-
Rehinli alacaklar belirli sınırlamalara tabidir,
-
Zamanaşımı işlemez.
Bu durum, borçluya nefes aldırırken alacaklının da beklentisini ertelemektedir.
Bu nedenle mühlet kararı istisnai ve ölçülü verilmelidir.
8. Uygulamada Sorunlar
8.1. Kötüye Kullanım ve “Zaman Kazanma” Amacı
Bazı şirketler, borç ödeme niyeti olmadan konkordato ilan ederek zaman kazanmakta ve malvarlıklarını elden çıkarmaktadır.
8.2. Mahkemelerde İş Yükü
Konkordato dosyalarının yoğunluğu, mahkemelerin etkin inceleme yapmasını zorlaştırmaktadır.
Birçok mahkeme mali analizi komiser raporuna bırakmakta, bu da yüzeysel incelemelere yol açmaktadır.
8.3. Alacaklıların Zayıf Konumu
Alacaklıların konkordato sürecine aktif katılımı çoğu zaman sınırlıdır.
Alacaklılar Kurulu yeterince etkili işletilememekte, küçük alacaklılar çoğunlukla süreç dışında kalmaktadır.
9. Ekonomik Etkiler ve Hakkaniyet
Konkordato’nun amacı iflası önlemek olsa da, dengesiz uygulamalar adil rekabeti bozabilir.
Özellikle büyük şirketlerin konkordato ilanı, tedarik zincirinde domino etkisi yaratır.
Bu durum, küçük esnafın ve KOBİ’lerin nakit akışını felce uğratabilir.
Hakkaniyet ilkesi gereği;
-
Mühlet kararı kolay verilmemeli,
-
Gerçekten ödeme gücü bulunan borçlu korunmalıdır.
10. Reform İhtiyacı: “Daha İyi Konkordato” Modeli
10.1. Finansal Gözden Geçirme Mekanizması
Konkordato ilanından önce bağımsız denetim firmalarının ön inceleme raporu zorunlu olmalıdır.
Bu rapor, konkordatonun ekonomik gerekçesini somut verilerle desteklemelidir.
10.2. Dijital Konkordato Platformu
Mahkemeler, UYAP üzerinden alacaklı oylamasını dijital ortamda yapabilmelidir.
Bu sayede süreç hızlanır ve şeffaflık artar.
10.3. Kademeli Mühlet Sistemi
İlk etapta kısa süreli (3 aylık) mühlet, ancak başarı göstergelerine bağlı olarak uzatılabilir mühlet sistemi getirilmelidir.
10.4. Alacaklı Haklarının Güçlendirilmesi
Alacaklılar Kurulu, konkordato sürecinde belirli denetim yetkisine sahip olmalı; örneğin büyük harcamaları onaylama yetkisi verilmelidir.
10.5. Komiser Denetimi
Komiserlerin denetimi için KVKK’daki VERBİS benzeri bir sicil sistemi oluşturulmalı, performans değerlendirmesi yapılmalıdır.
11. Uluslararası Karşılaştırma
11.1. ABD – Chapter 11
ABD iflas hukuku, borçluya geniş koruma sağlar; ancak şeffaf mali raporlama zorunludur.
Türk hukukunda bu şeffaflık eksikliği en büyük sorundur.
11.2. Almanya – Insolvenzordnung
Almanya’da konkordatoya benzer sistem, devlet denetiminde ve zaman sınırlarıyla işler.
Komiser ataması, uzman listelerinden yapılır; bu model Türkiye için örnek alınabilir.
12. Vergisel ve Ticari Boyut
Konkordato sürecinde borç silinmesi halinde doğan kazanç kurumlar vergisine tabi değildir (GVK m.5/1-d).
Ancak yanlış muhasebeleştirme nedeniyle birçok şirket gereksiz vergi riskiyle karşılaşmaktadır.
Bu noktada vergi avukatlarının ve mali müşavirlerin süreçte yer alması gereklidir.
13. Yargı Kararları Işığında Değerlendirme
-
Yargıtay 23. HD 2020/2551 K.:
“Borçlu, dürüstlük kuralına aykırı davranırsa konkordato reddedilir.”
-
Yargıtay HGK 2021/984 K.:
“Konkordato mühletinin amacı, dürüst borçluya koruma sağlamaktır.”
Bu kararlar, yargının temel yaklaşımının iyi niyet ve ekonomik gerçeklik üzerinde şekillendiğini göstermektedir.
14. Sonuç ve Öneriler
Konkordato, dürüst borçlunun kurtuluş umududur; ancak kötüye kullanıldığında adalet duygusunu zedeler.
Sonuç olarak:
Süreç, bağımsız denetim ve mali analiz raporuyla desteklenmelidir.
Komiser ataması liyakat ve eğitim esasına bağlanmalıdır.
Dijital oylama sistemi getirilmelidir.
Alacaklıların etkin katılımı sağlanmalıdır.
Hakkaniyet ilkesi gözetilmeli, dürüst borçlu korunurken kötü niyetli borçluya izin verilmemelidir.
Konkordato’nun geleceği, yalnızca kanun metninde değil, uygulamadaki şeffaflık, denetim ve etik bilinci güçlendirmeye bağlıdır.
About Post Author
