Ceza Muhakemesinde İstinaf Başvurusu Nasıl Yapılır?

1. Giriş: Neden İstinaf Başvurusu?

İstinaf başvurusu, ceza yargılamasında ilk derece mahkemesi tarafından verilen hükümlerin yeniden incelenmesini sağlayan kanun yoludur. Türk Ceza Muhakemesi sisteminde, 20 Temmuz 2016’dan itibaren yürürlüğe giren bölge adliye mahkemeleri (BAM) sayesinde, vatandaşlar sadece hukuki değil, delil ve olay yönünden de ikinci bir inceleme hakkına kavuşmuştur.

Amaç; hatalı kararların Yargıtay’a gitmeden önce hızlıca düzeltilmesi, adaletin daha kısa sürede sağlanmasıdır. Bu nedenle “istinaf başvurusu nasıl yapılır?” sorusu, hem sanık hem mağdur hem de avukatlar için son derece önemlidir.

2. Başvurunun Dayanağı

CMK m. 272–285: İstinaf hükümleri
Anayasa m. 36: Hak arama özgürlüğü
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi m. 6: Adil yargılanma hakkı
AİHM kararları: “İki dereceli yargılama” hakkı

CKM Madde 273 – (1) İstinaf istemi, hükmün gerekçesiyle birlikte tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta içinde hükmü veren mahkemeye bir dilekçe verilmesi veya zabıt kâtibine bir beyanda bulunulması suretiyle yapılır; beyan tutanağa geçirilir ve tutanak hâkime onaylattırılır. Tutuklu sanık hakkında 263 üncü madde hükmü saklıdır. [107]

(2) (Mülga:2/3/2024-7499/18 md.)

(3) (Değişik: 18/6/2014-6545/75 md.) Ağır ceza mahkemelerinde bulunan Cumhuriyet savcıları, mahkemelerinin yargı çevresi içerisindeki asliye mahkemelerinin hükümlerine karşı, kararın o yer Cumhuriyet başsavcılığına geliş tarihinden itibaren iki hafta içinde istinaf yoluna başvurabilirler.107

(4) Sanık ve bu Kanuna göre katılan sıfatını almış olanlar ile katılma isteği karara bağlanmamış, reddedilmiş veya katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar görmüş bulunanların dilekçe veya beyanında, başvuruya ilişkin nedenlerin gösterilmemesi inceleme yapılmasına engel olmaz.

(5) Cumhuriyet savcısı, istinaf yoluna başvurma nedenlerini gerekçeleriyle birlikte yazılı isteminde açıkça gösterir. Bu istem ilgililere tebliğ edilir. İlgililer, tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde bu husustaki cevaplarını bildirebilirler.107

3. İstinaf Başvurusunun Şartları

3.1. Hangi Kararlara İstinaf Yoluna Gidilir?

İlk derece ceza mahkemelerinin verdiği hükümlere karşı istinaf başvurusu yapılabilir. Bunlar:

Mahkûmiyet
Beraat
Davanın reddi
Düşme kararı
Ceza verilmesine yer olmadığı kararı
Güvenlik tedbirine hükmedilmesi

3.2. İstinafa Tabi Olmayan Kararlar

HAGB (hükmün açıklanmasının geri bırakılması): İtiraz yoluna tabidir.
Sulh Ceza Hâkimliği kararları: Yalnızca itiraz edilebilir.
Ara kararlar: Kural olarak istinafa kapalıdır.

4. Kimler İstinaf Başvurusu Yapabilir?

Sanık
Sanığın müdafii
Katılan (müşteki) ve vekili
Cumhuriyet savcısı
Menfaati etkilenen üçüncü kişiler (ör. sanığın ölümü hâlinde mirasçıları mali sonuçlar için)

5. Süre: İstinaf Başvurusu Kaç Gün İçinde Yapılır?

Süre: 7 gün (CMK m. 273).
Başlangıç:
- Yüze karşı verilen hükümlerde → tefhim (açıklama) tarihi.
- Yoklukta verilen hükümlerde → tebliğ tarihi.
Nitelik: Hak düşürücü süredir.
Eski hâle getirme: Kusursuz mazeret varsa mümkündür.

6. Başvuru Yeri: Nereye İstinaf Edilir?

Başvuru doğrudan BAM’a değil, hükmü veren mahkeme kalemine yapılır. Mahkeme, dilekçeyi alır ve dosya ile birlikte ilgili Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairesi’ne gönderir.

7. Başvuru Yöntemi: Nasıl Yapılır?

7.1. İki Yöntem

Dilekçe ile: Mahkemeye yazılı başvuru yapılır.
Sözlü beyanla: Zabıt kâtibine beyan tutanağa geçirilir ve imzalanır.

7.2. Dilekçenin İçeriği

Bir istinaf dilekçesinde şu unsurlar yer almalıdır:

Hükmü veren mahkeme, karar tarihi ve numarası
Başvuranın kimliği ve sıfatı
İstinaf sebepleri (usule ve esasa ilişkin)
Delil talepleri ve duruşma istemi
Sonuç ve istem kısmı

7.3. Gerekçe

İstinafta gerekçe yazmak zorunlu değildir, ancak gerekçesiz başvuruların başarı şansı düşüktür. Çünkü BAM olay ve hukuk yönünden denetim yaparken somut gösterge arar.

8. İstinaf Başvurusu Stratejisi

8.1. Usule İlişkin Gerekçeler

Savunma hakkının kısıtlanması
Zorunlu müdafi bulunmaması
Hukuka aykırı delil kullanılması
Gerekçesiz karar verilmesi

8.2. Esasa İlişkin Gerekçeler

Delillerin yanlış değerlendirilmesi
Şüpheden sanık yararlanır ilkesinin ihlali
Suç vasfının hatalı belirlenmesi
Ceza bireyselleştirmesinde hata

8.3. Delil ve Duruşma Talepleri

Yeni tanık dinlenmesi
Bilirkişi raporu alınması
Eksik incelemenin tamamlanması

9. İstinafın Etkileri

İnfaz: Kesinleşmeden infaz olmaz.
Tutukluluk: BAM tahliye kararı verebilir.
Adli kontrol: Kaldırabilir veya değiştirebilir.
Aleyhe değiştirme yasağı: Yalnız sanık lehine başvuru varsa, ceza artırılamaz.

10. BAM İncelemesi ve Karar Türleri

Bölge Adliye Mahkemesi şu kararları verebilir:

Başvurunun reddi (süre, ehliyet yoksa)
Esastan red (onama)
Düzelterek onama
Hükmün kaldırılması ve yeniden hüküm kurulması
Dosyanın ilk dereceye iadesi

11. İstinaf ile Temyiz İlişkisi

5 yıl ve üzeri hapis cezaları: BAM kararları temyize tabidir.
Beraat kararları: Kural olarak temyize açıktır.
Alt sınır cezalarda: BAM kararı kesin olabilir.

12. Uygulamada En Sık Sorulan Sorular

Soru 1: Sadece “istinafa başvuruyorum” yazsam olur mu?
Cevap: Evet, süre tutum açısından geçerlidir; ancak ayrıntılı gerekçe sunulmazsa başarı ihtimali azalır.

Soru 2: Başvurumdan sonra cezam artar mı?
Cevap: Sadece sanık lehine başvuru varsa artmaz. Ancak savcı veya katılan aleyhe başvurmuşsa risk vardır.

Soru 3: İstinafta ne kadar sürede karar çıkar?
Cevap: Dosyanın yoğunluğuna göre değişir. Genellikle birkaç ay ila bir yıl arası sürebilir.

13. Örnek İstinaf Dilekçesi İskeleti

BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
… CEZA DAİRESİ’NE
(Gönderilmek Üzere … Asliye Ceza Mahkemesi’ne)

DOSYA NO: …/… E. – …/… K.
BAŞVURAN: (Sanık/Katılan) Ad Soyad
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF: Cumhuriyet Savcılığı / Sanık / Katılan

KONU: … tarihli ve … sayılı hükme karşı istinaf başvurumuzdur.

I. OLAY

Kısa olay özeti.

II. İSTİNAF SEBEPLERİ

Usule aykırılıklar
Esasa aykırılıklar
Delil ve duruşma talepleri

III. SONUÇ VE İSTEM

Hükmün kaldırılması ve beraat
Olmazsa cezanın düşürülmesi
Tahliye / adli kontrol
Masrafların karşı tarafa yükletilmesi

Tarih – İmza

14. Sonuç

Ceza muhakemesinde istinaf başvurusu, hem sanığın hem mağdurun adil yargılanma hakkı için hayati bir kanun yoludur. 7 günlük süreye dikkat edilmeli, gerekçeler net şekilde yazılmalı ve BAM’da duruşma talebi stratejik olarak kullanılmalıdır. Başarılı bir istinaf dilekçesi, adaletin gerçekleşmesinde çoğu kez kilit rol oynar.

Ada Ceren KENDİGELEN

Single Blog Title