CAS Kararlarının İsviçre Federal Mahkemesi Önünde İptali: Sınırlı Denetim

1. Giriş

Court of Arbitration for Sport (CAS) kararları, nihai ve bağlayıcıdır. Ancak bu kararlar, belirli istisnai durumlarda İsviçre Federal Mahkemesi (Swiss Federal Tribunal – SFT) önünde iptal edilebilir.
İptal süreci, kararın yeniden incelenmesi değil, yalnızca usul ve kamu düzeni denetimi niteliğindedir.

Bu makalede PILA (Private International Law Act) Art. 190, CAS Code R59, ve Federal Mahkeme içtihatları ışığında CAS kararlarının iptal mekanizması, sınırlı denetim ilkesi ve Türk hukukundaki karşılığı incelenecektir.

---

2. CAS Kararlarının Kesinliği ve Hukuki Dayanağı

CAS Code R59:
“Hakem kararı nihai ve bağlayıcıdır. Taraflar, yalnızca İsviçre Federal Mahkemesi önünde sınırlı iptal davası açabilir.”

CAS, merkezi Lozan’da bulunan bir tahkim kurumudur. Bu nedenle tüm CAS kararları İsviçre tahkim hukuku kapsamına girer.
İsviçre hukukunda hakem kararları, devlet mahkemelerince sınırlı iptal denetimine tabidir (PILA Art. 190).

Federal Mahkeme, CAS kararlarını “yabancı tahkim” değil “İsviçre içi uluslararası tahkim” olarak değerlendirir.
Bu ayrım, tenfiz yerine iptal davası açılmasını zorunlu kılar.

---

3. PILA m. 190 (2) Çerçevesinde İptal Sebepleri

PILA Art. 190(2) hükmü, CAS kararlarının iptali için yalnızca beş sınırlı neden tanır:

Bu sebepler dışında hiçbir gerekçeyle CAS kararı bozulamaz.
Esasa ilişkin hatalar, delil değerlendirmesi veya yorum farklılıkları iptal nedeni değildir.

SFT 4A_490/2011:

“CAS kararlarının iptali, hakemlerin değerlendirmesini yeniden yapmak anlamına gelmez; sadece usule dair ihlaller incelenir.”

---

4. Süre ve Başvuru Usulü

4.1. Süre

PILA m. 190(4) uyarınca, iptal davası kararın tebliğinden itibaren 30 gün içinde açılmalıdır.
Süre hak düşürücüdür; uzatılamaz.

4.2. Başvuru Mercii

Başvuru, doğrudan İsviçre Federal Mahkemesi Birinci Hukuk Dairesi’ne (First Civil Law Chamber) yapılır.
Federal Mahkeme, delil incelemesi yapmaz; yalnızca dosya üzerinden karar verir.

SFT 4A_146/2012:

“Federal Mahkeme, CAS’ın yerindelik denetimi yapmaz; yalnızca usul ihlali olup olmadığını değerlendirir.”

---

5. Sınırlı Denetim İlkesi (Limited Judicial Review)

İsviçre Federal Mahkemesi, tahkim kararlarına karşı “sınırlı denetim (limited review)” yaklaşımını benimsemiştir.
Bu ilke uyarınca Mahkeme:

• Delil değerlendirmesine karışmaz,

• Esasa müdahale etmez,

• Sadece tahkim usulünün adil olup olmadığını inceler.

SFT 4A_462/2019:

“CAS hakemlerinin hukuki veya teknik hataları, usul ihlali teşkil etmedikçe iptal gerekçesi oluşturmaz.”

---

6. Kamu Düzeni (Ordre Public) Kavramı

Kamu düzeni, iptal davalarının en tartışmalı gerekçesidir.
İsviçre Federal Mahkemesi kamu düzenini dar yorumlar:

“Kamu düzeni, yalnızca adaletin temel ilkelerinin ağır şekilde ihlali halinde söz konusudur.”

SFT 4A_202/2020:

“Kamu düzeni ihlali, yalnızca temel adalet ilkesine açık aykırılık durumunda kabul edilir; orantısız ceza veya yanlış hukuk uygulaması yeterli değildir.”

Örneğin; doping cezasının hukuka uygun verilmesi, cezai orantısızlık iddiasını kamu düzeni ihlali haline getirmez.

---

7. CAS Yetkisinin Aşılması (Ultra Petita)

Hakem kurulunun talepten fazlasına karar vermesi (ultra petita) durumunda iptal mümkündür.
Ancak, CAS uygulamasında bu durum nadirdir; genellikle hakemler “prayer for relief” sınırını titizlikle korur.

SFT 4A_370/2007:

“Hakemlerin, taraf talepleriyle doğrudan bağlantılı karar vermesi ultra petita sayılmaz.”

---

8. Adil Yargılanma Hakkının İhlali

Right to be heard ihlali, CAS kararlarının iptalinde en sık kullanılan gerekçedir.
Ancak Federal Mahkeme, bu hakkın ihlal edildiğini ancak ciddi ve belirgin durumlarda kabul eder.

SFT 4A_570/2010:

“Tarafa savunma hakkı tanınmış ve görüşü alınmışsa, hakem kararının olumsuz olması adil yargılanma hakkı ihlali oluşturmaz.”

---

9. CAS İptal Davalarında İstatistik ve Başarı Oranı

İsviçre Federal Mahkemesi önünde açılan CAS iptal davalarının başarı oranı oldukça düşüktür:

• 2010–2023 arasında yaklaşık %4 oranında iptal kararı verilmiştir.

• Bu oran, uluslararası tahkimlerdeki en düşük denetim oranlarından biridir.

SFT 4A_342/2022:

“Federal Mahkeme, tahkim kararlarının istikrarını korumayı, hata denetimine tercih eder.”

---

10. Türk Hukukuyla Kıyas: Tenfiz ve İptal Ayrımı

10.1. Türkiye’de Tenfiz Süreci

Türk hukukunda (MÖHUK m. 60–63), CAS kararları yabancı tahkim kararı sayılır ve tenfiz davasına tabidir.
Ancak İsviçre’deki iptal kararı alınmadan Türk mahkemelerinde yeniden inceleme yapılamaz.

Yargıtay 15. HD 2021/3176 K.:

“CAS kararları, İsviçre Federal Mahkemesi denetiminden geçmişse, Türk kamu düzenine aykırılık bulunmadıkça tenfiz edilebilir.”

10.2. HMK ve MTK Kapsamı

HMK m. 439 ve MTK m. 15, iptal nedenlerini düzenler; ancak bunlar PILA m. 190’la büyük ölçüde paraleldir.
Türk mahkemeleri, CAS kararlarını yalnızca tenfiz aşamasında kamu düzeni yönünden inceleyebilir.

---

11. Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar

• Sürelerin yanlış hesaplanması (30 günlük süre hak düşürücü),

• İptal başvurusunun yanlış mercie yapılması,

• İtiraz konusunun esasa ilişkin olması,

• Kamu düzeni gerekçesinin aşırı geniş yorumlanması,

• Yetkisiz vekilce başvuru.

SFT 4A_456/2018:

“Yetkisiz temsilci tarafından yapılan iptal başvurusu geçersizdir.”

---

12. Federal Mahkeme’nin Denetim Usulü

Mahkeme, başvuru dosyasını aldıktan sonra:

1. CAS’tan dosyanın resmî nüshasını ister,

2. Taraflara yazılı savunma imkânı verir,

3. Kararını ortalama 3–6 ay içinde açıklar.

Karar kesindir; başka bir temyiz yolu yoktur.

---

13. Sonuç ve Değerlendirme

CAS kararlarının iptali, istisnai ve dar sınırlarla tanınmış bir yoldur.
Federal Mahkeme’nin amacı, CAS yargısının özerkliğini ve uluslararası güvenilirliğini korumaktır.

Bu nedenle, CAS kararlarına karşı açılacak iptal davası:

• Usul ihlali,

• Yetki aşımı,

• Kamu düzenine açık aykırılık

gibi sınırlı gerekçelerle mümkündür.

İptal süreci, esasa ilişkin denetim değil, tahkim sürecinin adil yürütülüp yürütülmediğini denetler.
Bu anlayış, hem İsviçre tahkim geleneğinin hem de spor hukuku özerkliğinin temelini oluşturur.