Bir Kişi Hakkında Kaç Kez Ceza Erteleme Kararı Verilebilir?

Giriş

Türk Ceza Kanunu’nda cezanın ertelenmesi kurumu, özellikle kısa süreli hapis cezalarının topluma kazandırıcı bir işlevle infaz edilmesini sağlayan önemli bir araçtır. Sanık açısından cezaevine girmeden topluma yeniden kazandırılma şansı sunarken, toplum açısından da suçun tekrarının önlenmesi hedeflenir. Ancak uygulamada sıkça gündeme gelen sorulardan biri, “Bir kişi hakkında kaç kez ceza erteleme kararı verilebilir?” sorusudur.

Bu makalede, ertelemenin hukuki çerçevesi, şartları, sınırları ve tekrarlanabilirliği tartışılacak; Yargıtay içtihatları ve öğretideki görüşler ışığında değerlendirmeler yapılacak; son olarak somut örnekler üzerinden pratik sonuçlar incelenecektir.

---

Erteleme Kurumunun Hukuki Dayanağı

TCK m.51 Düzenlemesi

Türk Ceza Kanunu’nun 51. maddesi, hapis cezasının ertelenmesini düzenler. Buna göre:

• İki yıl veya daha az süreli hapis cezaları (18 yaş altı ve 65 yaş üstünde üç yıl) ertelenebilir.

• Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan üç aydan fazla hapis cezası almamış olması gerekir.

• Mahkeme, sanığın duruşmadaki tutum ve davranışlarını, kişiliğini ve yeniden suç işlemeyeceği kanaatini dikkate alır.

• Zararın giderilmesi de önemli bir koşuldur.

Bu şartların sağlanması halinde hâkim, cezanın infazını erteler ve bir denetim süresi belirler.

---

Ertelemenin Tekrarlanabilirliği

1. Kanunda Açık Bir Sınırlama Var mı?

TCK m.51’in lafzına bakıldığında, bir kişi hakkında kaç kez erteleme kararı verilebileceğine dair açık bir sayı sınırlaması bulunmamaktadır. Yani “bir kişi en fazla bir defa ertelemeden yararlanabilir” veya “iki defa yararlanabilir” şeklinde bir hüküm yoktur.

2. Fiilî Sınırlama: Önceki Mahkûmiyetler

Her ne kadar kanunda sayı sınırlaması bulunmasa da, önceki mahkûmiyetler nedeniyle fiilî bir sınırlama vardır. Zira sanık daha önce kasıtlı bir suçtan üç aydan fazla hapis cezası almışsa, ertelemeden yararlanamaz. Dolayısıyla, sanığın sabıkasına göre ikinci veya üçüncü kez erteleme imkânı ortadan kalkabilir.

3. Hâkimin Kanaati

Hâkim, her somut olayda sanığın yeniden suç işlemeyeceğine kanaat getirmek zorundadır. Bir sanık defalarca suç işlemiş ve her seferinde erteleme talep etmişse, hâkimin bu kanaate ulaşması pratikte mümkün olmayacaktır. Bu da, ertelemenin tekrarına fiilen engel teşkil eder.

---

Yargıtay Uygulaması

Yargıtay, ertelemenin tekrarına ilişkin çeşitli kararlarında şu noktaları vurgulamaktadır:

• Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2016/4122 E., 2017/2145 K.
  Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûmiyeti bulunduğu için ertelemeden yararlanamayacağına karar verilmiştir.

• Yargıtay 7. Ceza Dairesi, 2018/2534 E., 2019/4789 K.
  Erteleme kararlarında yükümlülüklerin eksiksiz belirlenmesi gerektiği, aksi halde bozma sebebi olduğu belirtilmiştir.

• Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2013/12-1510 E., 2015/44 K.
  Erteleme kararının verilmesinde hâkimin kanaatinin belirleyici olduğu, sanığın sabıkasının ve kişisel özelliklerinin dikkate alınması gerektiği ifade edilmiştir.

Bu kararlar göstermektedir ki, sayı bakımından açık bir yasak olmamakla birlikte, önceki sabıkalar ve hâkimin kanaati ertelemenin tekrarını sınırlamaktadır.

Öğretideki Görüşler

• Sayı sınırı yoktur görüşü: Kanunda sayı belirtilmediği için, teoride bir kişi şartları her defasında sağladığı sürece birden fazla kez ertelemeden yararlanabilir.

• Fiilî sınır vardır görüşü: Önceki mahkûmiyet şartı nedeniyle, bir kişi genellikle birden fazla kez ertelemeden yararlanamaz. Bu nedenle “tek seferlik şans” işlevi görür.

• Amaçsal yorum: Ertelemenin amacı failin topluma kazandırılmasıdır. Aynı kişi sürekli suç işleyip her seferinde ertelemeden yararlanıyorsa, bu kurum amacına aykırı olur.

---

Uygulamada Somut Olaylar

Olay 1: İlk Kez Suç İşleyen

Ali, ilk kez işlediği basit yaralama suçundan 1 yıl 6 ay hapis cezası alır. Daha önce sabıkası olmadığı için ertelemeden yararlanır.

Olay 2: İkinci Kez Suç İşleyen

Mehmet, daha önce hakaret suçundan 2 ay hapis cezası almış ve ertelenmiştir. Sonraki davada hırsızlıktan 1 yıl 8 ay ceza alır. Ancak daha önce kasıtlı bir suçtan üç aydan fazla hapis cezası olmadığı için yeniden ertelemeden yararlanabilir.

Olay 3: Tekerrür Eden Fail

Ayşe, geçmişte dolandırıcılıktan 10 ay hapis cezası almış ve cezası ertelenmiştir. Sonrasında yeniden kasıtlı bir suç işler. Bu defa aldığı ceza için ertelemeden yararlanamaz, çünkü önceki mahkûmiyeti üç aydan fazladır.

---

Sonuç

• Kanunda, “Bir kişi en fazla bir kez ertelemeden yararlanabilir” şeklinde bir düzenleme yoktur.

• Ancak, önceki kasıtlı suç mahkûmiyetleri ve hâkimin kanaati nedeniyle fiilen birden fazla kez ertelemeden yararlanmak çoğu zaman mümkün değildir.

• Erteleme, genellikle “tek şans” olarak görülmeli; failin yeniden suç işlemesi halinde tekrar uygulanması pek olası olmamalıdır.

• Yargıtay ve doktrin, bu yorumu desteklemektedir.

                                                                                                                                                                              Hukuk Fakültesi Öğrencisi Ada Ceren KENDİGELEN