Bir İşyerinde Lisanssız Yazılım Tespiti Halinde Ne Olur?-İstanbul Avukat

GİRİŞ

Dijitalleşen iş dünyasında yazılımlar, hemen her işyerinde temel bir unsur haline gelmiştir. Muhasebeden mühendisliğe, tasarımdan veri güvenliğine kadar çok sayıda alanda kullanılan yazılımlar, aynı zamanda telif hakkına tabi eserlerdir. Bu nedenle, yazılım kullanımı sadece teknik değil aynı zamanda hukuki bir mesele haline gelmiştir.

Son yıllarda Türkiye’de çok sayıda işletmede yapılan lisans denetimlerinde, yazılımların önemli bir kısmının lisanssız (korsan) olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Peki bir işyerinde lisanssız yazılım tespit edilirse ne olur? Şirket sahibi veya yöneticiler hangi cezalarla karşılaşır? Süreç nasıl işler?

Bu makalede, lisanssız yazılımın işyerinde tespiti halinde başlayan hukuki süreç, cezai yaptırımlar, Yargıtay kararları, ve önleyici öneriler detaylı olarak ele alınmaktadır.

---

I. LİSANSSIZ YAZILIM NEDİR?

Lisanssız yazılım; yazılımın eser sahibi tarafından verilen lisans sözleşmesi veya kullanım izni dışında;

• Kurulması,

• Kullanılması,

• Çoğaltılması,

• Dağıtılması,

• Ticari ortamda çalıştırılması

şeklinde tanımlanır. Özellikle crack, keygen, trial reset gibi yöntemlerle etkinleştirilen programlar veya bireysel kullanım için alınan yazılımın şirket bilgisayarlarında kullanılması, lisanssız kullanım anlamına gelir.

---

II. TESPİT SÜRECİ NASIL BAŞLAR?

1. İhbar veya Şikayet

Lisanssız yazılım kullanımının ortaya çıkması genellikle şu yollarla olur:

• Yazılım üreticisinin denetimleri (ör. Microsoft, Adobe, Autodesk),

• Eski çalışan veya rakip firmalarca yapılan ihbar,

• Bir yazılım denetim kuruluşunun raporlaması.

2. Savcılığa Başvuru

Şikayet sonrası yazılımın sahibi veya vekili, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunur.

3. Sulh Ceza Hakimliği’nden Arama ve El Koyma Kararı

Savcılık talebiyle Sulh Ceza Hakimliği’nden arama ve el koyma kararı (Değişik İş dosyası) alınır. Bu kararla birlikte:

• Bilirkişi, polis eşliğinde işyerine gider,

• Bilgisayarlar incelenir,

• Lisans belgeleri istenir,

• Tüm deliller raporlanır.

4. Bilirkişi İncelemesi ve Raporlama

İncelemede, hangi yazılımın yüklü olduğu, lisans durumunun olup olmadığı ve crack/keygen dosyalarının varlığı tespit edilir. Rapor, savcılığa sunulur.

---

III. HUKUKİ VE CEZAİ SONUÇLAR

✔️ 1. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) m.71 – Ceza Hükmü

“Eseri izinsiz işleyen, çoğaltan, yayan veya umuma ileten kişi, iki yıldan dört yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.”

Uygulama:
Lisanssız yazılım işyerinde kullanılıyorsa:

• Yöneticiler hakkında doğrudan ceza davası açılır.

• Hapis cezası, adli para cezasına çevrilebilir ancak tekrar eden ihlallerde doğrudan hapis uygulanabilir.

✔️ 2. FSEK m.68 – Maddi Tazminat

Yazılım sahibi, yazılım başına lisans bedelinin üç katına kadar tazminat talep edebilir.

Örnek:
10 adet lisanssız AutoCAD kullanımı tespit edilirse, her biri için ortalama 15.000 TL x 3 = 450.000 TL’ye kadar tazminat davası açılabilir.

✔️ 3. TCK m.157 – Nitelikli Dolandırıcılık

Sahte lisans belgeleri sunulmuşsa, TCK m.157 uyarınca 1 ila 5 yıl arasında hapis cezası verilebilir.

✔️ 4. Müsadere (El Koyma) Kararı

Yazılımın kurulu olduğu bilgisayarlara mahkeme kararıyla el konulabilir. Bu karar özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde üretim süreçlerini durdurabilir.

---

IV. YARGITAY KARARLARI

🔹 Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, 2022/7705 K.

Tekla yazılımının lisanssız kullanıldığı tespit edilen şirket hakkında 91.225 TL maddi tazminata hükmedildi. Ayrıca şirket yöneticileri hakkında ceza davası açıldı. Mahkeme, “yöneticilerin şahsi sorumluluğu”nu vurguladı.

---

V. ŞİRKET YÖNETİCİLERİNİN VE PERSONELİN SORUMLULUĞU

• Şirket sahipleri ve müdürleri, yazılım lisanssız olduğunu bilerek veya fark etmeyerek kullanmışsa doğrudan cezai ve mali sorumluluk altındadır.

• BT çalışanları, yazılımı yüklemiş veya crack işlemini gerçekleştirmişse yardım eden sıfatıyla sorumlu tutulur.

Yargıtay uygulamasında, şirketin “organları aracılığıyla hareket ettiği” gerekçesiyle tüzel kişi yanında gerçek kişilere de ceza verilmektedir.

---

VI. KENDİNİZİ NASIL KORUYABİLİRSİNİZ?

✅ 1. Yazılım Envanteri Oluşturun

Her yazılımın lisans belgesi ve faturası arşivlenmelidir.

✅ 2. Açık Kaynak Alternatifler Kullanın

GIMP, LibreOffice gibi ücretsiz ve yasal alternatiflerle lisans yükü azaltılabilir.

✅ 3. BT Departmanınızı Eğitin

Yazılım lisans hukuku hakkında düzenli seminer ve iç yazışmalarla farkındalık artırılmalıdır.

✅ 4. Yasal Danışmanlık Alın

Bir avukat eşliğinde yazılım denetimi yapılmalı, riskli alanlar belirlenmeli ve düzeltici önlemler alınmalıdır.

---

VII. DENETİM ÖNCESİ VE SONRASI STRATEJİ

🔹 Denetim Öncesi:

• Yazılım kontrol listesi oluşturun.

• Fatura ve lisans sözleşmelerini hazır tutun.

• BT ekibiyle hızlı yanıt protokolü belirleyin.

🔹 Denetim Sonrası:

• Hemen bir avukata başvurun.

• Suç unsuru teşkil eden uygulamaları derhal kaldırın.

• Yasal uzlaşma seçeneklerini değerlendirin.

---

SONUÇ

Bir işyerinde lisanssız yazılım tespit edilmesi, yalnızca yazılımın silinmesi ile sonuçlanmaz. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Türk Ceza Kanunu uyarınca, hapis cezası, adli para cezası, yüksek meblağlı tazminatlar ve el koyma kararlarıyla karşılaşılması mümkündür.

Yargıtay kararları, yazılım lisans ihlallerinde yöneticilere şahsi sorumluluk yüklendiğini ve mahkemelerin bu tür davalarda sert bir tutum benimsediğini ortaya koymaktadır.

Bu nedenle işyerlerinde yazılım kullanımı mutlaka yasal zemine oturtulmalı, lisans denetimleri yapılmalı ve gerekli eğitim ve danışmanlık hizmetleri alınmalıdır. Bir yazılımın bedeli yüksek olabilir, ama lisanssız kullanmanın cezası çok daha yüksektir.