Bilişim Sistemlerinin Kullanılmasıyla Gerçekleştirilen Dolandırıcılık Suçları

1. Giriş

Teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte bireylerin ve kurumların dijital ortamlardaki varlığı artmış, ekonomik işlemler, bilgi paylaşımı ve sosyal etkileşim büyük ölçüde bilişim sistemlerine kaymıştır. Bu gelişmeler, beraberinde çeşitli suç tiplerinin de dijital platformlarda işlenmesini mümkün hale getirmiştir. Özellikle dolandırıcılık suçları, bilişim sistemlerinin sunduğu geniş erişim ve anonimlik imkânlarından faydalanılarak sıklıkla işlenir hale gelmiştir.

Bu makalede, Türk Ceza Kanunu kapsamında bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık suçları detaylı şekilde incelenecek; suçun unsurları, Yargıtay içtihatları, uygulamadaki sorunlar ve çözüm önerileri değerlendirilecektir.

---

2. Dolandırıcılık Suçu: Genel Çerçeve (TCK m.157 ve m.158)

Dolandırıcılık suçu, TCK’nın 157. maddesi kapsamında hileli davranışlarla bir kimsenin aldatılarak malvarlığında zarara uğratılması ve failin menfaat temin etmesi şeklinde tanımlanır.

TCK m.158/1-f bendinde ise bu suçun bilişim sistemleri kullanılarak işlenmesi nitelikli dolandırıcılık olarak değerlendirilmiş ve daha ağır cezaya tabi tutulmuştur:

“Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle…” işlenen dolandırıcılık suçları 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5.000 güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

---

3. Bilişim Sistemi Nedir?

Bilişim sistemi, verilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve iletilmesini sağlayan donanım, yazılım ve iletişim altyapısının bütünüdür. Türk hukukunda bilişim sistemi tanımı, TCK m.243’te yer almakla birlikte içtihatlarla daha da netleştirilmiştir.

Bilişim sistemlerinin kullanılması; suçun işlenmesinde:

• Bilgisayar,

• Mobil cihaz,

• E-posta,

• Sosyal medya platformları,

• İnternet siteleri gibi dijital araçların araç olarak kullanılması anlamına gelir.

---

4. Suçun Unsurları ve Bilişim Sistemleriyle Bağlantısı

4.1. Hileli Davranış

Sanığın, mağduru aldatmak amacıyla dijital platformda sahte bilgiler sunması, sahte kimlik kullanması veya olmayan bir ürünü satma vaadi, hile unsuru kapsamında değerlendirilir.

Örnek: Sosyal medya üzerinden sahte çekiliş düzenleyip kişisel bilgiler toplayarak para talep edilmesi.

4.2. Aldatma ve Mağdurun İradesi

Hilenin mağdurun iradesini sakatlaması gerekir. Yani mağdur hile olmasaydı fiili gerçekleştirmeyecekti. Bilişim yoluyla kurulan iletişim bu noktada kritik önem taşır.

4.3. Zarar ve Haksız Menfaat

Mağdurun malvarlığı değerlerinde bir eksilme olmalı ve fail veya bir üçüncü kişi bu sayede haksız kazanç elde etmelidir.

---

5. Uygulama Örnekleri

Bilişim sistemleri kullanılarak işlenen dolandırıcılık suçlarının en sık karşılaşılan örnekleri şunlardır:

• Sahte E-Ticaret Siteleri: Gerçekte var olmayan ürünlerin satılması.

• Phishing (oltalama): Banka veya kurum adı kullanılarak şifre, kredi kartı bilgisi alınması.

• Sosyal Medyada İkna Suçları: Tanınmış kişilerin adlarıyla sahte hesap açılıp yardım istenmesi.

• Mobil Uygulama Dolandırıcılığı: Kullanıcılardan gizli ücret çekilmesi.

• Kripto Para Dolandırıcılığı: Gerçekte var olmayan coin veya platformlar üzerinden yatırım vaadi.

---

6. Yargıtay Uygulaması ve İçtihatlar

Bu kararlar, bilişim sistemiyle işlenen dolandırıcılık suçlarında failin hangi teknik araçları kullandığı kadar, kastının yoğunluğu, aldatıcı yapının karmaşıklığı ve mağdurun zararının gerçekliği gibi unsurların dikkate alındığını göstermektedir.

---

7. Suçun Teşebbüs ve İştirak Halleri

7.1. Teşebbüs

Sanık, mağduru kandırmaya çalışmış ancak mağdur işlem yapmamışsa, suç teşebbüs aşamasında kalmıştır.

7.2. İştirak

Sahte sistemleri kuran, yazılım desteği sağlayan veya planlamada yer alan kişiler de müşterek fail, azmettiren veya yardım eden olarak sorumlu tutulabilir.

---

8. Etkin Pişmanlık Uygulaması

TCK m.168 kapsamında, bilişim yoluyla işlenen dolandırıcılık suçlarında da etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Suçun işlenmesinden sonra mağdurun zararı tamamen giderilirse:

• Soruşturma aşamasında cezada yarı oranında indirim,

• Kovuşturma aşamasında üçte bir oranında indirim uygulanabilir.

Ancak zararın kısmen giderilmesi bu indirimden yararlanmak için yeterli değildir.

---

9. Uygulamadaki Sorunlar

9.1. Failin Tespiti

IP adresi, MAC numarası, dijital izlerin silinmesi gibi nedenlerle failin tespiti zorlaşmaktadır.

9.2. Delil Toplama

Sosyal medya içerikleri veya banka hareketlerinin hızlı bir şekilde temini yargılama sürecini doğrudan etkileyebilir.

9.3. Mağdurun Suça Katkısı

Bazen mağdurun dikkatsizliği, bilinçli rızası veya suç işleme kastını destekleyici hareketleri değerlendirmeyi karmaşık hale getirmektedir.

---

10. Değerlendirme ve Sonuç

Bilişim sistemlerinin kullanılmasıyla işlenen dolandırıcılık suçları, dijital çağın en yaygın ve tehlikeli suç tipleri arasında yer almaktadır. Anonimlik, hızlı erişim, düşük maliyet gibi etkenler, suçun yaygınlaşmasını kolaylaştırmaktadır. TCK m.158/1-f kapsamında bu suçların nitelikli kabul edilmesi, failin teknolojiyi kötüye kullanarak toplumsal güveni zedelediği gerçeğine dayanır.

Ancak yargılamada teknik delillerin güvenli şekilde toplanması, bilirkişi incelemelerinin uzmanlık düzeyi, etkin cezalandırma ve caydırıcılık gibi yönlerin güçlendirilmesi, bu suçlarla mücadelede hayati önem taşımaktadır.

Ayrıca, internet kullanıcılarının da farkındalık düzeylerinin artırılması, resmî kanallar dışında hiçbir ödeme yapılmaması ve kişisel verilerin paylaşılmaması yönünde kamu otoritesinin bilgilendirici çalışmaları artırması gerekmektedir.