Belçika’da Oturum İzni Neden Reddedilir veya İptal Edilir? Hukuki Koruma Mekanizmaları Nelerdir?

GİRİŞ

Belçika, Avrupa’nın önde gelen göç alan ülkelerinden biri olarak, hem Avrupa Birliği (AB) vatandaşlarına hem de üçüncü ülke vatandaşlarına yönelik kapsamlı bir yabancılar hukuku sistemine sahiptir. Ancak oturum izni verilmesi, her başvuruda mutlak bir hak değildir. Başvuru şartlarının yerine getirilmemesi, kamu düzenine tehdit oluşturulması veya vize ihlalleri gibi nedenlerle başvurular reddedilebildiği gibi, daha önce verilmiş bir oturum izni de sonradan iptal edilebilmektedir.

Bu makalede, Belçika’da oturum izninin reddi ve iptaline ilişkin hukuki çerçeve, uygulamada karşılaşılan nedenler, bu işlemlere karşı başvurulabilecek koruma mekanizmaları ve yargı yolları incelenecektir.

---

1. BELÇİKA YABANCILAR HUKUKUNDA OTURUM STATÜSÜNÜN TANIMI

Belçika’da oturum izni başvuruları, 15 Aralık 1980 tarihli “Yabancılar Yasası” (Loi sur l’accès au territoire, le séjour, l’établissement et l’éloignement des étrangers) çerçevesinde yürütülür. Oturum izni genellikle:

• Kısa süreli vize sonrası uzatma (9ter, 9bis başvuruları)

• Aile birleşimi (10, 10bis, 40bis)

• Öğrenci, çalışma, yatırım gibi özel amaçlı vizeler

• İltica sonrası verilen statü ve ikincil koruma

temelli olarak verilir. Oturum izni, Belçika Krallığı nezdinde kişinin geçici veya sürekli olarak ikamet hakkını temsil eder. Ancak bu izin her durumda kalıcı hak doğurmaz; koşullara bağlıdır ve iptal edilebilir.

---

2. OTURUM İZNİ BAŞVURUSUNUN REDDEDİLMESİ

2.1 Hukuki Dayanaklar

Oturum izni reddi, genellikle şu yasal gerekçelere dayanır:

• Yabancılar Yasası madde 9 & 10: Belgelerin eksik sunulması, başvuru sahibinin gerçek niyetinin şüpheli bulunması.

• Madde 74/11: Kamu düzeni ve kamu sağlığı gerekçeleriyle ret.

• 9ter ve 9bis başvurularında: İnsani ve tıbbi nedenlerin yetersiz görülmesi.

2.2 Uygulamada Sık Karşılaşılan Red Nedenleri

• Sahte belge veya yanlış beyanda bulunulması

• Finansal yetersizlik

• Dil veya entegrasyon sınavına katılmamak

• Aile birleşiminde gerçek evlilik bağı kurulamaması

• Geçerli sağlık sigortasının sunulmaması

Red kararı, yazılı olarak bildirilir ve genellikle kararda, itiraz süresi ve şekli açıkça belirtilir.

---

3. VERİLMİŞ BİR OTURUM İZNİNİN İPTALİ

3.1 Yasal Gerekçeler

İptal kararları, özellikle Yabancılar Yasası’nın 21. maddesi ve devamı uyarınca alınır. Şu durumlar iptale gerekçe oluşturur:

• Kamu düzenini tehdit eden davranışlar (örneğin mahkûmiyet kararı)

• Kamu sağlığı açısından risk teşkil etme

• Oturum izni koşullarının ihlali (izin verilen işte çalışmamak gibi)

• İltica statüsünde hukuka aykırı beyan veya suç geçmişi tespiti

• Kasıtlı olarak Belçika dışına uzun süreli çıkış yapmak (örneğin 12 ayı aşan süreler)

3.2 İptal Kararının Usulü

İptal işlemi Göç ve Vatandaşlık Ofisi (Office des Étrangers) tarafından yürütülür. Karar tebliğ edilir ve kişi ya gönüllü çıkış ya da sınır dışı işlemiyle karşılaşabilir. İptal durumunda da kişi, hukuki yollara başvurabilir.

---

4. HUKUKİ KORUMA MEKANİZMALARI

4.1 İlk Derece İtiraz Mekanizması: RVV (Raad voor Vreemdelingenbetwistingen)

Belçika’da oturum izni ile ilgili red ve iptal kararlarına karşı Yabancılar Davaları Konseyi’ne (RVV / Conseil du Contentieux des Étrangers) başvurulabilir. Bu yargı kurumu idari nitelikte olup, kararların hukuka uygunluğunu denetler.

• Süre: Kararın tebliğinden itibaren genellikle 30 gün içinde itiraz yapılmalıdır.

• Başvuru: Avukat aracılığıyla veya doğrudan yazılı dilekçeyle olur.

• Deliller: Sunulan belgeler, beyanlar ve tanıklar önemlidir.

RVV kararı iptal edebilir veya ret kararını onaylayabilir. İptal edilmesi durumunda idare başvuruyu yeniden değerlendirir.

4.2 Teminat Niteliğinde Koruma: “Suspensive Effect”

RVV’ye yapılan bazı itirazlar, sınır dışı işlemini durdurucu (suspensive) etkiye sahiptir. Özellikle geri gönderme kararlarının iptali talep ediliyorsa, kişi Belçika’da kalmaya devam eder.

4.3 Danıştay’a Başvuru

RVV kararlarına karşı bir üst yargı yolu olan Belçika Danıştayı (Conseil d’État) nezdinde temyiz mümkündür. Ancak Danıştay sadece hukuka aykırılık denetimi yapar, olgusal inceleme yapmaz.

---

5. ULUSLARARASI HUKUK BOYUTU VE AİHM’YE BAŞVURU

Belçika’da verilen bir ret veya iptal kararı, kişinin yaşam hakkını veya işkence yasağını ihlal edecek nitelikteyse, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuru yapılabilir.

AİHM özellikle şu durumlarda Belçika’yı mahkûm etmiştir:

• Geri gönderilecek ülkede işkence veya kötü muamele riski

• Mahkeme önünde etkin başvuru hakkının sağlanmaması

• Sığınmacının iltica prosedürüne erişiminin engellenmesi

Bu nedenle, AİHM içtihatları Belçika iç hukukunda giderek artan şekilde etkili olmaktadır.

---

6. UYGULAMADAN ÖRNEKLER

• RvV 243.502 sayılı karar (2021): Aile birleşimi talebinin gerçek evlilik şüphesiyle reddedilmesi, başvurucunun evlilik süresi ve birlikte yaşama delilleri sunmasıyla iptal edildi.

• CCE Kararı – 2022/45: 9ter başvurusu ile ilgili tıbbi tedavi talebinin Belçika’da yapılmasının zorunlu olduğu bilimsel belgelerle ispat edildiği için karar geri alındı.

---

7. SONUÇ

Belçika’da oturum izni alma süreci, ciddi hukuki titizlik gerektiren, başvuru sahiplerinin yükümlülüklerinin yoğun olduğu bir alandır. Red ve iptal kararları çoğunlukla idarenin takdir yetkisine dayansa da, bu takdirin denetlenebilir olduğu unutulmamalıdır.