Babalık Davası Yoluyla Soybağının Kurulması
Babalık Davası Yoluyla Soybağının Kurulması
1) Soybağı Nedir, Nasıl Kurulur?
Türk Medeni Kanunu bakımından soybağı, çocuk ile ana arasında doğumla, baba ile çocuk arasında ise evlilik, tanıma veya hakim kararı ile kurulur. Uygulamadaki üç ana yol: (i) evlilik içi karine (koca babadır), (ii) tanıma (babanın tek taraflı beyanı) ve (iii) babalık hükmü (mahkeme kararı). Özellikle evlilik dışında doğan çocuk için parçayı tamamlayan mekanizma babalık davasıdır.
2) “300 Gün Karinesi” (Evlilik içi soybağı)
Evlilik devam ederken veya evliliğin sona ermesinden başlayarak 300 gün içinde doğan çocuğun babası kural olarak koca kabul edilir (evlilik içi soybağı karinesi). Bu karine soybağının reddi davasıyla çürütülebilir; bazı özel hallerde (ör. gaiplik) 300 günlük sürenin başlangıcı farklı hesaplanır.
3) Babalık Davası Nedir? (TMK 301)
Babalık davası, evlilik dışında doğan çocukla baba arasındaki soybağının mahkeme kararı ile kurulmasını sağlayan, şahsa sıkı sıkıya bağlı hakka dayalı bir davadır. Görevli mahkeme aile mahkemesidir. Davayı anne veya çocuk (küçükse kayyım aracılığıyla) muhtemel babaya karşı açar.
4) Babalık Davası Tarafları
4.1 Babalık Davasını Kimler Açabilir?
-
-
Anne: Doğumdan sonra (isterse doğumdan önce de) babalık davasını açabilir.
-
Çocuk: Bizzat veya kayyım aracılığıyla; Anayasa Mahkemesi kararları sonrası çocuk yönünden hak düşürücü süre uygulanmadığı kabul edilmektedir.
- Birlikte veya ayrı ayrı dava açma: Anne ve çocuk, babalık davasını birlikte açabileceği gibi, farklı zamanlarda da açabilir. Eğer iki ayrı dava açılırsa bu davalar birbirini etkilemez.
-
4.2 Babalık Davası Kime Karşı Açılır?
-
- Babalık davaları çocuğun biyolojik babası olduğu halde nüfusta adı geçmeyen babaya karşı açılır.
5) Babalık Davası Açma Şartları
- Çocuğun annesinin belli olması gereklidir.
Çocuğun annesinin belli olmaması durumunda öncelikle anne tespiti davası açılmalı ve anne nüfus kaydına tescil edilmelidir. Anne tespit edildikten sonra babalık davası açılabilir.
- Çocuğun başka bir erkekle soybağı olmamalıdır.
Eğer çocuğun nüfus kaydında başka bir erkek babası olarak yer alıyorsa, önce soybağının reddi davası açılmalıdır.
- Babalık davasının ihbar yükümlülüğü
Babalık davası, Cumhuriyet savcısına ve Hazineye bildirilmelidir.
6) Babalık Davası Açma Süreleri
-
Anne için süre: Uygulamada doğumdan itibaren 1 yıl içinde babalık davası açılması gerekir. Çocuk başka bir erkekle soybağına bağlıysa, bu bağ ortadan kalktıktan sonra bir yıllık süre işlemeye başlar. Haklı mazeret varsa, mazeretin kalkmasından itibaren kısa ek süre tanınır. (Dava stratejisinde gecikmeye yol açan engeller mutlaka belgelenmelidir.)
-
Çocuk için süre: Anayasa Mahkemesi iptal kararları sonrası, çocuk tarafından (veya çocuk adına) açılan babalık davalarında hak düşürücü süre öngörülmediği yönünde istikrar kazanmış uygulama bulunmaktadır.
Pratik uyarı: Çocuk halihazırda bir başkasıyla soybağına bağlıysa (ör. evlilik içi karine nedeniyle kocaya bağlı), önce bu bağın kaldırılması (soybağının reddi) yahut aynı süreçte bağın ortadan kaldırılmasına ilişkin talep gündeme gelir; anne yönünden 1 yıllık sürenin başlangıcı da bu ilişkiyi sona erdiren tarihten itibarendir.
7) Babalık Davasında Deliller ve İspat
Babalık davalarında genetik inceleme (DNA) belirleyici delildir. Hakim, HMK 292 uyarınca tarafların kan veya doku örneği vermesine karar verebilir, haksız şekilde kaçınılması halinde zor kullanma dâhil gerekli tedbirler uygulanabilir. DNA testinden kaçınma, aleyhe değerlendirme sebebi olabilir. (Dilekçede açıkça DNA incelemesi talep edilmelidir.)
Tipik delil seti:
-
Hastane/Doğum kayıtları, nüfus aile kütüğü, iletişim kayıtları, birlikte yaşam/ilişkiyi gösteren belgeler, tanık beyanları, fotoğraf–video–konum verileri.
-
Çocuğun ve annenin biyolojik örnekleri; muhtemel babanın örneği; gerektiğinde bilirkişi raporu.
8) Babalık Davası Hükmünün Sonuçları
Babalık hükmüyle birlikte:
-
-
Çocuk nüfusta baba hanesine bağlanır; nüfus kayıtları düzeltilir.
-
Soyadı/velayet/nafaka konuları somut duruma göre düzenlenir (ör. iştirak nafakası).
-
Çocuk ve baba arasında mirasçılık ilişkisi doğar.
-
Babalık hükmü kesinleşince, tanıma gibi tek taraflı işlemlerden daha güçlü bir soybağı kurulmuş olur.
-
9) Ananın Mali Hakları (TMK 304): “Fer’î” Talepler
Babalık davası ile birlikte (veya ayrı) anne; doğum giderleri, doğumdan önceki ve sonraki altışar haftalık geçim giderleri ile gebelik ve doğumun gerektirdiği diğer giderlerin babadan (veya mirasçılarından) karşılanmasını isteyebilir. Çocuk ölü doğsa bile hâkim bu giderlere hükmedebilir.
10) Babalık Davasının Soybağının Reddi ve Tanıma ile İlişkisi
-
-
Soybağının reddi: 300 günlük karinenin çürütülmesi için açılır. Babalık davasıyla rekabet hâlinde olabilir; var olan soybağı kaldırılmadan aynı çocuk üzerinde ikinci bir soybağı tesis edilemeyeceğinden, usul gereği mahkemeden birlikte/öncelikle değerlendirme talep edilmelidir.
- Tanıma: Babanın tek taraflı beyanıdır; tartışmasız durumlarda hızlıdır ancak itiraza açıktır. Babalık hükmü ise mahkeme kararıyla kurulduğundan daha sağlamdır.
-
SORU-CEVAP
Babalık davasını kim açabilir?
Anne veya çocuk (veya kayyım) ayrı açabilecekleri gibi birlikte de açabilirler. Çocuk yönünden hak düşürücü süre uygulanmadığı kabul edilmektedir.
Anne için süre nedir?
Genelde doğumdan itibaren 1 yıl (başka erkekle soybağı varsa bu bağın kalkmasından itibaren). Haklı mazeret varsa kısa ek süre eklenir.
DNA testi zorunlu mu?
Hakim HMK 292’ye göre kan/doku incelemesine karar verebilir, kaçınılırsa zorlayıcı tedbirler uygulanabilir.
Evlilik içi doğumda ne olur?
300 gün karinesi gereği çocuk kocaya bağlıdır; önce soybağının reddi gündeme gelir. Soybağının reddi hususundan sonra babalık davası açılabilir.
Anne hangi masrafları isteyebilir?
Doğum giderleri, doğumdan önceki ve sonraki altışar haftalık geçim giderleri, gebelik/doğumun gerektirdiği diğer giderleri isteyebilir.
About Post Author
