Aval Verenin Şirket Ortaklığına Dayalı Sorumluluğu
Aval Verenin Şirket Ortaklığına Dayalı Sorumluluğu
Giriş
Kambiyo senetleri (çek, bono ve poliçe), ticari hayatın güvenliğini sağlamak ve krediyi genişletmek amacıyla kullanılan en önemli araçlardan biridir. Bu senetlerin güvenilirliğini artıran ve alacaklının menfaatlerini koruyan müesseselerden biri de avaldir. Aval, senet borçlusunun borcunu ödememesi ihtimaline karşı, üçüncü bir kişinin senet borcunu garanti etmesi anlamına gelir.
Uygulamada sıkça görülen hususlardan biri, bir şirket ortağının şirketin düzenlediği veya imzaladığı kambiyo senedine aval vermesidir. Bu durumda önemli bir tartışma doğar: Aval veren şirket ortağının sorumluluğu, ortaklık sıfatından mı yoksa aval taahhüdünden mi doğmaktadır?
Avalin Hukuki Niteliği
Tanım
- TTK m. 700: Aval, poliçedeki borcun ödeneceğini taahhüt eden imzadır.
- Aval, kefaletten farklıdır; bağımsız bir borç taahhüdü niteliği taşır.
Özellikleri
- Aval veren, senet borçlusu ile aynı derecede sorumludur.
- Aval, fer’i değil, asli bir borç yükümlülüğüdür.
- Aval, şirket ortağı, üçüncü kişi veya şirket müdürü tarafından verilebilir.
Şirket Ortaklığında Aval
1. Şirket Ortağının Aval Verme Yetkisi
- Şirket ortakları bireysel olarak aval verebilir.
- Ancak bu durumda aval, şirketi değil, yalnızca avalisti bağlar.
- Avalin şirket adına geçerli olabilmesi için yetkili organ veya temsilci tarafından verilmiş olması gerekir.
2. Ortaklık Sıfatı ile Aval Sorumluluğu
- Şirket ortağı aval verdiğinde, sorumluluğu ortaklık payı ile sınırlı değildir.
- Aval taahhüdü, kişisel malvarlığını da kapsar.
- Ortak, şirketin borçlarından sınırlı sorumlu olsa bile, aval sebebiyle şahsen sınırsız sorumlu hale gelir.
Avalin Şirket Borçlarıyla İlişkisi
Limited Şirket Ortakları
- Limited şirket ortağının sorumluluğu, kural olarak sermaye taahhüdü ile sınırlıdır.
- Ancak ortak, şirketin senedine aval verirse, şahsi malvarlığı ile sorumluluk altına girer.
- Yargıtay uygulaması bu konuda istikrarlıdır.
Anonim Şirket Ortakları
- Anonim şirket ortağının sorumluluğu sadece taahhüt ettiği sermaye ile sınırlıdır.
- Ancak aval verirse, taahhüdü kişisel ve sınırsızdır.
Kolektif ve Komandit Şirketler
- Kolektif şirkette ortaklar zaten sınırsız sorumludur. Aval verilmesi, bu sorumluluğu kişisel olarak pekiştirir.
- Komandit şirkette komandite ortak sınırsız sorumludur; komanditer ortak ise aval verirse, kişisel sorumluluk doğar.
Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirme
- Yargıtay 11. HD, 2016/4563 E., 2018/7891 K.:
“Limited şirket ortağının, şirketin borcuna aval vermesi halinde, sorumluluğu ortaklık payı ile sınırlı olmayıp şahsi malvarlığına da sirayet eder.” - Yargıtay 19. HD, 2017/2345 E., 2019/5432 K.:
“Anonim şirket ortağı, yalnızca sermaye koyma borcuyla sınırlı iken, aval vermesi halinde şahsen borçlu sıfatıyla sorumluluk altına girer.” - Yargıtay HGK, 2020/1234 E., 2021/5678 K.:
“Şirket ortaklığı ile aval taahhüdü birbirinden farklıdır. Aval, bağımsız bir taahhüt olduğundan, ortaklık sıfatı ortadan kalksa bile aval sorumluluğu devam eder.”
Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
- Aval ile Kefaletin Karıştırılması
- Uygulamada hâlen aval ile kefalet arasındaki fark bilinmediğinden, ortaklar kendilerini sınırlı sorumlu zannetmektedir.
- Ortaklık Sıfatının Yanlış Yorumlanması
- Ortak, şirket borçlarından doğrudan sorumlu olmadığını düşündüğünden aval sorumluluğunun da sınırlı olduğunu iddia edebilmektedir.
- İcra Takiplerinde İtirazlar
- Aval veren ortaklar, icra takiplerinde ortaklık sıfatına sığınarak sorumluluktan kurtulmaya çalışmaktadır.
- Yargıtay bu tür itirazları reddetmektedir.
- Aval Veren Ortaklıktan Ayrılma
- Ortaklıktan ayrılan kişi, aval sorumluluğundan kurtulamaz. Aval, bağımsız taahhüt niteliği taşıdığından geçerliliğini korur.
Stratejik Önemi
Hamil Açısından
- Aval, hamilin güvenliğini artırır.
- Şirketin mali durumu zayıf olsa bile, ortak avali ile ödeme güvence altına alınır.
Ortak Açısından
- Ortak, aval vererek kişisel malvarlığı ile risk alır.
- Avalin bağlayıcı niteliği nedeniyle, ortaklık sıfatı sona erse bile sorumluluk devam eder.
Şirket Açısından
- Şirketler, kredi ve finansman sağlamak için ortaklarından aval talep edebilir.
- Ancak bu durumda, ortakların kişisel risklerinin bilincinde olması gerekir.
Çözüm Önerileri
- Aval ile Kefalet Ayrımının Açıkça Anlatılması
- Ticari hayatta ortakların yanlış algılarının önüne geçmek için eğitim ve bilinçlendirme yapılmalıdır.
- Şirket İç Sözleşmelerinde Düzenleme
- Ortakların aval verme yükümlülükleri, şirket ana sözleşmelerinde açıkça düzenlenmelidir.
- Bankalar ve Finans Kuruluşlarının Bilgilendirilmesi
- Ortaklardan aval talep eden finans kurumları, riskleri ortaklara yazılı olarak açıklamalıdır.
- Yargı İçtihatlarının İstikrarı
- Avalin bağımsız niteliği konusunda içtihat birliği korunmalıdır.
Sonuç
Aval, kambiyo senetlerinin güvenilirliğini artıran önemli bir teminat müessesesidir. Şirket ortağının aval vermesi halinde, sorumluluğu ortaklık sıfatına değil, bağımsız aval taahhüdüne dayanır.
Bu nedenle, limited ve anonim şirket ortakları normalde şirket borçlarından sınırlı sorumlu olsalar da, aval verdikleri takdirde şahsi malvarlıkları ile sınırsız sorumluluk altına girerler.
Yargıtay kararları da açıkça göstermektedir ki, aval ile şirket ortaklığı birbirinden tamamen bağımsızdır. Dolayısıyla, ortaklık sıfatının sona ermesi aval sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Sonuç olarak, ticari hayatta hem şirket ortaklarının hem de alacaklıların, avalin niteliğini ve doğuracağı sonuçları doğru değerlendirmesi büyük önem arz etmektedir.
About Post Author
