AutoForm Lisanssız Kullanmak Suç mu?

AutoForm; sac metal şekillendirme, derin çekme, kalıp tasarımı ve üretim simülasyonları için dünya çapında kullanılan ileri düzey bir mühendislik yazılımıdır. Otomotiv sektöründe sac metal parça üretim sürecinin dijital ortamda test edilmesini sağlayan bu yazılım, hem verimlilik artırıcı hem de maliyet düşürücü etkisi nedeniyle birçok OEM ve Tier 1 tedarikçi tarafından tercih edilmektedir.

Ancak AutoForm yazılımının lisanssız kullanımı, hem etik dışı hem de Türk hukuk sistemine göre suç teşkil eden ciddi bir ihlaldir. Bu yazıda, AutoForm’un lisanssız kullanımının FSEK (Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu), TCK (Türk Ceza Kanunu) ve Yargıtay kararları ışığında doğuracağı sorumluluklar incelenecektir.

1. AutoForm Yazılımı ve Lisanslama Yapısı

AutoForm Engineering GmbH tarafından geliştirilen bu yazılım;

• Sac metal akış simülasyonları,
• Geri esneme (springback) analizleri,
• Kalıp tasarım doğrulama,
• Derin çekme ve form verme süreçlerinin optimizasyonu
  gibi işlevlerle kullanılır.

AutoForm yalnızca lisanslı olarak kullanılabilir. Lisans sistemi genellikle:

• Donanım kilidi (dongle),
• Ağ lisansı (network license),
• Anahtar dosyası ile çalışan,
• Zaman sınırlı ya da süresiz
  şekillerde dağıtılır.

Crack, keygen, patch, dongle emülatörü veya başka yollarla bu lisans sistemlerinin aşılması, yazılım sahibinin fikrî haklarına saldırı anlamına gelir.

2. Türk Hukukunda Lisanssız Yazılım Kullanımı

a) Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) Açısından

AutoForm, Türk hukukuna göre “bilgisayar programı” olarak eser sayılır (FSEK m.2/1). Yazılımın sahibine tanınan çoğaltma, yayma, umuma iletim gibi mali haklar, yalnızca yazılı izinle başkalarına devredilebilir.

FSEK m.71/1:
“Bu Kanunla koruma altına alınan bir eseri, sahibinin yazılı izni olmadan çoğaltan, temsil eden, yayan veya umuma ileten kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası uygulanır.”

Bu maddeye göre, AutoForm yazılımını:

• Kurmak,
• Kopyalamak,
• Çalıştırmak,
• Dağıtmak
  fiilleri doğrudan cezaî sorumluluk doğurur.

b) Türk Ceza Kanunu (TCK) Açısından

AutoForm’un lisans sistemine müdahale edilerek çalıştırılması hâlinde, TCK m.244 devreye girer:

TCK m.244/4:
“Bir bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Lisans sunucusunun taklidi (dongle emulator), lisans dosyasının sahte üretilmesi veya crack yazılımları, doğrudan bilişim sistemine müdahale suçu kapsamındadır.

3. Şirketler ve Sorumluluk

Lisanssız yazılım kullanan şirketler, özellikle mühendislik ofisleri ve kalıp üreticileri açısından yüksek risk altındadır:

• İşveren veya şirket sahibi doğrudan cezai sorumlu olur,
• Şirket hakkında hem ceza hem tazminat davası açılabilir,
• Cihazlara el konulması, iş faaliyetinin durması riski vardır,
• Kamu ihalelerine katılma yeterliliği zarar görür.

AutoForm gibi yazılımlar, ticari amaçla izinsiz kullanıldığında cezalar daha ağır şekilde uygulanmaktadır.

4. Maddi Tazminat ve Hukuk Davaları

Yazılımın sahibi olan AutoForm veya Türkiye temsilcisi, lisanssız kullanım hâlinde hukuk mahkemesinde tazminat davası açabilir. Talep edilebilecek kalemler:

• Yazılımın lisans bedeli,
• Kullanım süresine göre yoksun kalınan kazanç,
• Manevi zarar (özellikle marka değerinin zedelenmesi durumunda),
• Lisanssız sürümlerin imhası,
• Kararın ilanı ve yargılama giderleri.

Bu tür davalar, Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi nezdinde açılır.

5. Yargıtay Uygulamaları

Yargıtay içtihatlarında mühendislik yazılımlarının lisanssız kullanımına ilişkin net bir tavır sergilemiştir.

Yargıtay 7. Ceza Dairesi, 2015/1993 K. sayılı kararında:

“İşyeri bilgisayarlarında lisanssız mühendislik yazılımlarının yüklü olduğu tespit edilmiştir. Sanığın bu fiili, eser sahibinin mali haklarına saldırı teşkil eder. Cezalandırılması gerekir.”

AutoForm yazılımı için de benzer sonuçlar öngörülmektedir. Özellikle yüksek lisans bedeli, ticari amaçlı kullanım ve tekrarlanan eylemler cezayı ağırlaştırıcı nedenler sayılabilir.

6. Tespit Yöntemleri

AutoForm’un lisanssız kullanımı şu yollarla tespit edilebilir:

• Eski çalışanların şikâyeti,
• Yazılım şirketinin uzaktan lisans kontrolü,
• Adli bilişim raporları,
• Savcılık kararıyla BT cihazlarının imaj alınması,
• İnternet ve ağ trafiği incelemeleri.

Tespit sonrası ceza soruşturması ve tazminat davası eş zamanlı yürütülebilir.

7. Alternatif ve Hukuka Uygun Çözüm Önerileri

• AutoForm, akademik sürüm veya demo lisansı sağlamaktadır.
• Küçük firmalar için modüler lisans kiralama imkânı sunulmaktadır.
• Teknik analiz ihtiyaçları için açık kaynak alternatifler (örneğin: SwiftCal, FormingSuite) belirli projelerde yeterli olabilir.
• Yazılım satın alma süreci öncesinde avukat veya yazılım lisans danışmanından görüş alınması tavsiye edilir.

8. Sonuç: AutoForm’u Lisanssız Kullanmak Açıkça Suçtur

AutoForm gibi mühendislik yazılımları, yalnızca gelişmiş analiz araçları değil; aynı zamanda telif hakkına tabi birer eserdir. Bu yazılımı lisanssız biçimde kullanmak:

• Fikri mülkiyet hakkı ihlali,
• Bilişim suçu,
• Tazminat yükümlülüğü,
  doğurur.

Ticari mühendislik faaliyetlerinde yasal lisans kullanımı hem etik, hem meslekî sorumluluk, hem de hukuki zorunluluktur.

Stj.Öğr. Esmanur AKTAŞ