Aracın Çalınması Halinde Trafik Cezasından Araç Sahibi Sorumlu Olur mu?

Giriş

Trafik hukukunda en sık karşılaşılan sorulardan biri, “Aracım çalındıktan sonra işlenen trafik ihlallerinden ben sorumlu muyum?” sorusudur. Günlük hayatta araç hırsızlığı olayları yaşanmakta ve bu araçlarla kırmızı ışık ihlali, hız sınırı aşımı, park yasağı gibi birçok trafik kabahati işlenebilmektedir. Bu noktada en çok merak edilen husus, trafik cezalarının aracın gerçek sahibine mi yoksa fiili olarak kullanan hırsıza mı kesileceği sorusudur.

Bu makalede, Türk hukuku çerçevesinde aracın çalınması durumunda araç sahibinin trafik cezalarından sorumlu olup olmayacağı, mevzuat hükümleri, Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi kararları, uygulamadaki sorunlar ve müvekkil bilgilendirme açısından detaylı biçimde ele alınacaktır.

1. Hukuki Çerçeve

1.1. Karayolları Trafik Kanunu (KTK)

2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun birçok maddesi sürücüye ve araç sahibine sorumluluk yükler. Örneğin:

KTK m. 36: Ehliyetsiz araç kullanan kişiye ve buna izin veren araç sahibine ceza öngörür.
KTK m. 65 ve 67: Araçların teknik şartlara uygun olmaması durumunda araç sahibine de sorumluluk yükler.
KTK m. 116: Trafik zabıtası tarafından tespit edilen ihlallerde ceza, çoğunlukla aracın plakasına yazılır.

Böylece kanun, cezaların genellikle “araç plakasına” yazılmasını öngörmüş, fakat cezaların şahsiliği ilkesi dikkate alındığında bu uygulama tartışma yaratmıştır.

1.2. Kabahatler Kanunu

5326 sayılı Kabahatler Kanunu’na göre:

Kabahatlerde sorumluluk esasen fiili işleyene aittir.
“Cezaların şahsiliği ilkesi” kabahatler bakımından da geçerlidir.

Dolayısıyla, aracın çalınması halinde, araç sahibi fiili işlemediği için sorumlu tutulamaz.

1.3. Anayasa ve Cezaların Şahsiliği İlkesi

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 38. maddesinde şu ifade yer alır:

“Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse, başkasının fiilinden sorumlu tutulamaz.”

Bu hüküm doğrultusunda, aracın çalınması veya izinsiz kullanılması halinde, araç sahibine trafik cezası kesilmesi Anayasa’ya aykırıdır.

2. Yargıtay Kararları

2.1. Yargıtay 19. Ceza Dairesi Kararı (2020)

Yargıtay’ın önemli bir içtihadı şöyledir:

“Aracın sahibinden izinsiz olarak çalınması veya rızası dışında alınması durumunda, araç sahibi cezai sorumluluk taşımaz. Trafik cezaları, fiili işleyen kişiye yöneltilmelidir.”

Bu karar, özellikle çalıntı araçlarla işlenen trafik kabahatlerinde araç sahibine sorumluluk yüklenemeyeceğini açıkça ortaya koymaktadır.

2.2. Anayasa Mahkemesi Kararı

Anayasa Mahkemesi de plaka esasına dayalı cezaların şahsiliğe aykırı olduğunu bazı kararlarında vurgulamıştır. Araç sahibinin fiilden haberi yoksa veya araç kendi rızası dışında kullanılmışsa, sorumlu tutulamayacağı belirtilmiştir.

3. Çalıntı Araç ve Araç Sahibinin Sorumluluğu

3.1. Çalıntı Araçla Trafik İhlali Yapılması

Kırmızı ışıkta geçme
Radar hız limitini aşma
Park yasağını ihlal etme

Gibi cezalar genellikle plaka üzerinden kesilir. Ancak araç çalıntıysa ve bu durum resmi makamlara bildirilmişse, ceza aracın gerçek sahibine yüklenemez.

3.2. Araç Sahibinin Üzerine Düşen Yükümlülükler

Araç sahibinin mağduriyet yaşamaması için:

Çalındığı an polis/jandarmaya suç duyurusu yapmalıdır.
Savcılığa müracaat ederek çalıntı kaydının sisteme geçmesini sağlamalıdır.
Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü’ne bilgi verilmelidir.

Bu bildirimler sayesinde, sonradan plaka üzerinden kesilen cezaların iptali daha kolay olur.

4. İtiraz Yolu ve Hukuki Süreç

4.1. Sulh Ceza Hakimliği’ne Başvuru

Araç sahibine çalıntı araç sebebiyle ceza kesilmişse:

Tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulmalıdır.
Dilekçede mutlaka “aracın çalıntı olduğu, bu hususun emniyet kayıtlarında yer aldığı” vurgulanmalıdır.

4.2. Dilekçeye Eklenecek Belgeler

Çalıntı ihbar tutanağı
Savcılık müracaat evrakı
Emniyet çalıntı kaydı çıktısı
Ceza makbuzu

Bu belgeler sunulduğunda, Sulh Ceza Hakimliği cezayı iptal edecektir.

5. Sigorta Hukuku ve Çalıntı Araç

5.1. Zorunlu Trafik Sigortası

Çalıntı araç ile yapılan kazalarda, sigorta şirketi genellikle mağdurları korur ancak araç sahibine rücu etmez. Çünkü araç sahibinin kusuru yoktur.

5.2. Kasko Sigortası

Kasko sigortası, aracın çalınması halinde devreye girer. Ancak araç sahibi gerekli önlemleri almamışsa (anahtar üzerinde bırakma, ihbarı geciktirme gibi) sigorta ödeme yapmayabilir.

6. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

6.1. Geç İhbar

Araç çalındıktan sonra ihbar gecikirse, bu süreçte işlenen trafik cezaları sahibine kesilebilir ve itiraz süreci zorlaşır.

6.2. Yanlış Adrese Tebligat

Ceza tebligatları araç sahibinin eski adresine gönderildiğinde, süreler kaçırılabilir. Bu yüzden adres güncellemeleri hayati önem taşır.

6.3. Delil Yetersizliği

Aracın çalındığına ilişkin resmi belge sunulmazsa, mahkemeler itirazı reddedebilir.

7. Müvekkil Bilgilendirme ve Strateji

Bir avukat olarak müvekkile önerilecek adımlar:

Aracın çalındığını hemen resmi makamlara bildirmek.
Kesilen cezaya karşı süreyi kaçırmadan Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz etmek.
Dilekçede Anayasa m. 38, Kabahatler Kanunu ve Yargıtay kararlarına atıf yapmak.
İtiraz sürecini belgelerle desteklemek.
Gerektiğinde sigorta şirketleriyle görüşerek mağduriyetin giderilmesini sağlamak.

Sonuç

Aracın çalınması halinde işlenen trafik kabahatlerinden araç sahibi sorumlu değildir.
Türk hukukunda cezaların şahsiliği ilkesi geçerlidir.
Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi kararları, araç sahibinin izni olmadan işlenen fiillerden dolayı sorumlu tutulamayacağını açıkça ortaya koymuştur.
Araç sahibi üzerine düşen yükümlülükleri zamanında yerine getirirse, mağduriyet yaşamaz.

Single Blog Title