Araç Değer Kaybında Sorumluluktan Kurtulma

 Araç Değer Kaybında Sorumluluktan Kurtulma: Hukuki Dayanaklar ve Yargıtay Yaklaşımları

🔹 Giriş: Araç Değer Kaybı Nedir, Kim Sorumludur?

Trafik kazası sonrası tamir edilen bir aracın ikinci el piyasa değerinde meydana gelen azalma, araç değer kaybı olarak adlandırılır. Hasar ne kadar iyi onarılırsa onarılsın, araç artık “kazalı” olarak geçmişe sahiptir ve bu da piyasa değerini düşürür. Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Karayolları Trafik Kanunu’na (KTK) göre, bu zarar kusurlu sürücü ve onun sigorta şirketi tarafından karşılanmalıdır.

Ancak her durumda kusurlu tarafın ya da sigortacının sorumluluğu sınırsız değildir. Bazı özel durumlarda sorumluluktan kurtulmak veya sorumluluğun sınırlandırılması mümkündür. İşte bu makalede, araç değer kaybı davalarında sorumluluktan kurtulma hallerini, müterafik kusur, önceden mevcut hasar, araç yaşı, km ve kullanım durumu, sigorta limitleri gibi başlıklar altında inceleyeceğiz.

⸻

🔹 Gelişme: Sorumluluktan Kurtulma Halleri

1. 🔸 Müterafik Kusur (Zarar Görenin Kendi Kusuru)

Değer kaybı taleplerinde en sık karşılaşılan savunmalardan biri müterafik kusurdur. TBK m.52’ye göre, zarar görenin zararın doğumuna veya artmasına katkısı varsa, tazminat bu oranda indirilir.

Örnek:
Kazaya karışan araç, hatalı park edilmişse veya gereksiz hızla manevra yapmışsa, bu davranış müterafik kusur sayılabilir.
➡ Sonuç: Değer kaybı tazminatı, kusur oranına göre azaltılır.

Anahtar kelimeler: müterafik kusur, araç değer kaybı, tazminat indirimi.

2. 🔸 Aracın Önceden Mevcut Hasarları

Eğer araç kazadan önce de hasarlıysa veya daha önce onarım görmüşse, yeni kazanın yarattığı değer kaybı sınırlı kalır. Yargıtay kararlarında sıkça vurgulandığı üzere, “önceden hasarlı araçlarda değer kaybı oranı düşürülmelidir.”

Savunma olarak kullanılabilir:

“Araç daha önce hasarlı olup, değer kaybının önemli kısmı önceki kazadan kaynaklanmaktadır.”

➡ Bu durumda kusurlu sürücü ya da sigorta şirketi tamamen sorumluluktan kurtulabilir veya değer kaybı miktarı ciddi oranda düşer.

Anahtar kelimeler: önceden hasar, Yargıtay kararı, araç geçmişi, değer kaybı indirimi.

3. 🔸 Araç Yaşı ve Kilometresi

Araç 10 yaşından büyükse veya 160.000 km üzerindeyse, artık ikinci el piyasasında değer kaybı etkisi azalmaktadır.
Sigorta şirketleri genellikle araç yaşı ve kilometreyi esas alarak tazminat miktarını düşürür.

Yargıtay yaklaşımı:
Yargıtay 17. HD, E.2019/5611 K.2021/3762 sayılı kararında “eski ve yüksek kilometreli araçlarda değer kaybı oranının düşük tutulması gerektiğini” belirtmiştir.
➡ Bu, sigorta şirketinin sorumluluktan kısmen kurtulma dayanağıdır.

Anahtar kelimeler: araç yaşı, kilometre, değer kaybı formülü, sigorta limiti.

4. 🔸 Sigorta Limitleri ve Poliçe Kapsamı

Zorunlu Trafik Sigortası (ZMMS), belirli bir limit dahilinde sorumluluk doğurur.
Eğer değer kaybı talebi poliçe limitini aşıyorsa, sigorta şirketi fazlasından sorumlu değildir.
Bu durumda, aşan kısım doğrudan kusurlu sürücüden talep edilebilir.

Örnek:
Sigorta limiti 120.000 TL ise, 150.000 TL’lik zarar talebinde sigorta 120.000 TL öder, geri kalan 30.000 TL sürücüye yöneltilir.

Anahtar kelimeler: zorunlu trafik sigortası, poliçe limiti, sigorta şirketi sorumluluğu.

5. 🔸 Kazanın Niteliği: Mücbir Sebep veya Üçüncü Kişi Davranışı

Eğer kaza mücbir sebep sonucu (örneğin aniden yola çıkan hayvan, doğa olayı vb.) meydana gelmişse veya tamamen üçüncü kişinin müdahalesiyle oluşmuşsa, sürücü kusurlu sayılmaz.

➡ Böyle durumlarda sorumluluktan tamamen kurtulma mümkündür.
Sigorta şirketleri de bu tür durumlarda “kusur yokluğu” savunması yapabilir.

Anahtar kelimeler: mücbir sebep, üçüncü kişi, kusur yokluğu, sorumluluktan kurtulma.

6. 🔸 Onarım Kalitesi ve Servis Tercihi

Bazı durumlarda, araç sahibinin kalitesiz veya yetkisiz servis tercih etmesi, zararın artmasına neden olabilir.
Sigorta şirketi, “zararın artmasına yol açan davranış” gerekçesiyle sorumluluktan kısmen kurtulabilir (TBK m.44).

Örnek:
Araç, orijinal parça yerine eşdeğer olmayan parçalarla onarılmışsa ve bu durum değer kaybını artırmışsa, bu fark sigortaya yüklenmez.

Anahtar kelimeler: özel servis, orijinal parça, eşdeğer parça, onarım hatası.

🔹 Sonuç: Sorumluluk Tam Değil, Hakkaniyet Dengesi Esastır

Araç değer kaybı, hem teknik hem de hukuki açıdan karmaşık bir konudur. Kusurlu sürücü veya sigorta şirketi her durumda tam sorumlu değildir.
Yargıtay içtihatları da hakkaniyet dengesini gözeterek; kusur, araç yaşı, önceki hasar, müterafik kusur, sigorta limiti gibi faktörleri dikkate almaktadır.

Trafik kazası sonrasında değer kaybı talep eden kişinin, araç geçmişini, kilometre durumunu ve kusur oranını doğru şekilde belgeleyerek başvuru yapması gerekir. Aynı şekilde, sigorta şirketleri ve sürücüler de sorumluluktan kurtulma hallerini bilinçli şekilde kullanmalıdır.