Arabuluculuk ve Uzlaşma: CAS

1. Giriş

Spor hukuku uyuşmazlıklarının çözümünde son yıllarda en çok önem kazanan alternatif yöntem, arabuluculuk (mediation) olmuştur.
Court of Arbitration for Sport (CAS) bünyesinde faaliyet gösteren CAS Mediation Office, spor alanında hızlı, gizli ve dostane çözümler sunmak amacıyla oluşturulmuştur.

CAS Mediation Rules (2023 Edition), uyuşmazlıkların dostane çözümüne ilişkin usulü ayrıntılı olarak düzenler.
Bu makalede, CAS arabuluculuk mekanizmasının hukuki niteliği, usul adımları, avantajları ve FIFA–UEFA sistemleriyle ilişkisi incelenecektir.

---

2. Arabuluculuğun Hukuki Temeli

CAS Mediation Rules Art. 1:
“CAS Mediation, tarafların gönüllü katılımına dayanan ve uyuşmazlığın dostane biçimde çözülmesini amaçlayan bir süreçtir.”

Arabuluculuk süreci tahkimden tamamen farklıdır.
Tahkim, bağlayıcı karar üretirken; arabuluculuk, taraflar arasında bir uzlaşma protokolü oluşturmayı hedefler.

İsviçre hukukunda bu süreç, Code of Civil Procedure (CPC) Art. 213–218 maddeleriyle desteklenmiştir.
Bu yönüyle CAS Mediation, “özel hukuk tabanlı uzlaşma” niteliğindedir.

---

3. CAS Mediation’ın Uygulama Alanı

CAS Mediation, genellikle sözleşmesel uyuşmazlıklar için uygundur.
Örnek olarak:

• Sponsorluk anlaşmaları,

• Yayın ve reklam sözleşmeleri,

• Menajerlik ve temsil sözleşmeleri,

• İmaj hakkı lisans anlaşmaları,

• Kulüp–teknik direktör ihtilafları.

Ancak, disiplin cezaları ve doping davaları arabuluculuğa konu olamaz.

CAS Mediation Rules Art. 2(2):

“Disciplinary matters and doping cases are excluded from mediation.”

---

4. Sürecin Başlatılması ve Usul

4.1. Başvuru Şekli

Taraflardan biri veya her ikisi CAS’a Mediation Request Form gönderir.
Başvuru dilekçesinde:

• Taraf bilgileri,

• Uyuşmazlığın özeti,

• Çözüm önerileri yer alır.

CAS Sekretaryası, tarafların rızasını aldıktan sonra süreci başlatır.

4.2. Arabulucunun Atanması

Taraflar, CAS Mediation List’te yer alan arabuluculardan birini seçer.
Aksi halde CAS Başkanı atama yapar.

CAS Mediation Rules Art. 5:

“Mediators are chosen from the CAS List and must ensure impartiality and independence.”

---

5. Arabuluculuk Oturumları ve Süreç Akışı

1. Hazırlık Toplantısı: Taraflar ve arabulucu, sürecin çerçevesini belirler.

2. Bireysel Görüşmeler (Caucus): Taraflarla ayrı ayrı oturumlar yapılabilir.

3. Ortak Oturumlar: Taraflar birlikte müzakere eder.

4. Uzlaşma Metni (Settlement Agreement): Tarafların anlaşmaya vardığı hususlar yazılı hale getirilir.

Bu metin, tarafların istemesi halinde tahkim kararı (consent award) haline dönüştürülerek bağlayıcı hale getirilebilir.

CAS 2018/O/6243 – Club v. Marketing Agency:

“Mediation sürecinde varılan anlaşma, tarafların talebiyle CAS tahkim kararına dönüştürülmüştür.”

---

6. Arabuluculuk ve Tahkim Arasındaki Farklar

CAS Mediation, tahkime göre esneklik, gizlilik ve maliyet avantajı sağlar.

---

7. Arabuluculukta Gizlilik ve Tarafsızlık İlkesi

CAS Mediation Rules Art. 9:
“Tüm görüşmeler, belgeler ve beyanlar gizlidir; hiçbir mahkeme veya tahkimde delil olarak kullanılamaz.”

Bu kural, arabuluculuğun güven ortamında yürütülmesini sağlar.
Arabulucu, hem tarafsız hem bağımsız olmalıdır; taraflarla doğrudan çıkar ilişkisine giremez.

CAS Mediation Rules Art. 5(3):

“Mediators must immediately disclose any circumstances that may give rise to doubts about impartiality.”

---

8. Futbol Uyuşmazlıklarında CAS Mediation Uygulamaları

8.1. Sponsorluk ve İmaj Hakkı Uyuşmazlıkları

Birçok kulüp–oyuncu anlaşmazlığı, imaj hakkı veya reklam gelirleri konusunda arabuluculukla çözülmektedir.
CAS, tarafların uzun süren mahkeme süreçlerine girmesini engellemek için bu yöntemi teşvik eder.

Örnek:
CAS Mediation 2020/M/0156 – Player v. Club:

“Oyuncunun imaj hakkı gelirinden doğan uyuşmazlık, 2 oturumda uzlaşmayla sonuçlandı.”

8.2. Menajerlik Sözleşmeleri

Arabuluculuk, menajer–kulüp ihtilaflarında da yaygınlaşmıştır.
Bu tür dosyalar genellikle gizlilik esasına dayanır; dolayısıyla ticari itibar korunur.

---

9. Arabuluculukta Yargılama Etkisi ve Tenfiz

Taraflar anlaşmaya vardıktan sonra, uzlaşma metni tahkim kararına (consent award) dönüştürülürse, bu belge İsviçre Federal Mahkemesi nezdinde tanınabilir hale gelir.

PILA Art. 194:

“Tarafların uzlaşma sonucu oluşturduğu tahkim kararı, hakem kararı hükmündedir.”

Bu kararlar, Türkiye’de de MÖHUK m. 60 vd. çerçevesinde tenfiz edilebilir.

Yargıtay 15. HD 2021/3176 K.:

“CAS Mediation sonucu oluşturulan tahkim kararları, yabancı tahkim kararı niteliğindedir ve tenfiz edilebilir.”

---

10. Arabuluculuğun Avantajları

• Süreç gizlidir; medya yansımaları engellenir.

• Taraflar ilişkilerini korur.

• Maliyet düşüktür (CHF 500 başlangıç harcı).

• Esnek prosedür, taraflara özgü çözümler sunar.

• Uluslararası uygulanabilirlik sağlar.

• Uzlaşma sağlanmazsa tahkime geçiş mümkündür.

CAS Mediation Rules Art. 14:

“Mediation başarısız olursa, taraflar aynı konuda CAS Arbitration’a başvurabilir.”

---

11. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

• Tarafların arabuluculuğu “zayıflık” göstergesi olarak algılaması,

• Arabulucu seçiminin yanlış yapılması,

• Taraflar arasında güven eksikliği,

• Uzlaşma metninin eksik veya hatalı düzenlenmesi,

• Tahkime geçişte sürelerin kaçırılması.

Bu nedenle, CAS arabuluculuğunda deneyimli hukukçuların süreci yönetmesi önemlidir.

---

12. Türk Hukukunda Arabuluculuk ile Karşılaştırma

Türk hukukundaki 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu, CAS Mediation ile benzer temel ilkelere dayanır:

• Gönüllülük,

• Gizlilik,

• Tarafsızlık,

• Uzlaşma metninin bağlayıcılığı.

Ancak fark, CAS Mediation’ın uluslararası spor hukukuna özgü ve FIFA–UEFA düzenlemelerine paralel şekilde uygulanmasıdır.

---

13. Sonuç ve Değerlendirme

CAS Mediation, spor uyuşmazlıklarında alternatif çözüm yolları arasında en etkili mekanizmalardan biridir.
Tahkim yargısına kıyasla daha az masraflı, daha kısa ve dostane bir süreç sunar.

Sporcu, kulüp veya menajer arasındaki sözleşmesel ihtilaflarda ilk başvuru tercihi olarak CAS Mediation’ın düşünülmesi, uyuşmazlıkların uzlaşmayla çözülmesini ve ilişkilerin korunmasını sağlar.