ANSYS Lisanssız Kullanımı Suç mu?

 

ANSYS, sonlu elemanlar yöntemi (FEA), akışkanlar mekaniği (CFD), elektromanyetik analizler ve yapısal hesaplamalar gibi mühendislik uygulamalarında dünyanın en gelişmiş simülasyon yazılımlarından biridir. Makine mühendisliğinden havacılık ve otomotive, enerji santrallerinden savunma sanayine kadar çok sayıda kritik sektörde kullanılmaktadır.

Ancak bu güçlü yazılımın lisanssız ve korsan yollarla kullanılması, yalnızca yazılım sahibinin haklarını ihlal etmekle kalmaz; Türk hukuku kapsamında açıkça suç teşkil eden bir fiil oluşturur. Bu makalede, ANSYS’nin lisanssız kullanımının hukukî sonuçlarını, cezaî sorumlulukları ve Yargıtay uygulamalarını inceleyeceğiz.

1. ANSYS Nedir ve Lisans Sistemi Nasıl İşler?

ANSYS, mühendislik analizlerini gerçekleştirmek amacıyla geliştirilen ileri düzey bir yazılım paketidir. Yazılım;

• ANSYS Mechanical (yapısal analiz),
• ANSYS Fluent (akışkanlar mekaniği),
• ANSYS Maxwell (elektromanyetik),
• ANSYS Workbench (tüm modülleri entegre ortamda birleştirir)
  gibi birçok bileşenden oluşur.

Yazılımın yasal kullanım hakkı yalnızca lisans sözleşmesiyle tanımlanır. Lisanslar genellikle:

• Donanım kilitli (host ID),
• Ağ tabanlı (network license),
• Süreli ya da kalıcı olarak
  verilir.

Herhangi bir crack, patch, lisans emülatörü veya korsan aktivasyon dosyası kullanılarak bu mekanizmaların aşılması, doğrudan fikrî mülkiyet ihlali anlamına gelir.

2. Lisanssız Kullanımın Hukukî Niteliği Nedir?

a) Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) Kapsamında

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu‘na göre bilgisayar programları, “eser” olarak kabul edilir ve bu eserlerin sahibine mali haklar tanınır (m.1 ve m.2).

FSEK m.71:
“Bu Kanunla korunan bir eseri, sahibinin izni olmadan kopyalayan, çoğaltan, yayan, umuma ileten kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası uygulanır.”

Dolayısıyla ANSYS yazılımını:

• Satın almadan indirmek,
• Crack kullanmak,
• Lisans kontrolünü atlatmak,
• Paylaşmak, dağıtmak,
  hukuken suçtur.

b) Türk Ceza Kanunu (TCK) Açısından Değerlendirme

TCK m.244 bilişim sistemlerine müdahaleyi suç olarak tanımlar. Özellikle ANSYS gibi lisans korumalı yazılımlara yapılan müdahaleler bu kapsamda değerlendirilir.

TCK m.244/4:
“Bir bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Crack ve benzeri işlemler, ANSYS’in güvenlik yapısına müdahale anlamına gelir ve cezaî yaptırıma neden olur. Aynı zamanda ANSYS’in otomatik olarak uzaktan gönderdiği lisans doğrulama uyarıları, davanın delili olabilir.

3. Uygulamada Yargıtay Ne Diyor?

Yargıtay içtihatlarında, lisanssız yazılım kullanımına ilişkin birçok karar yer almaktadır. Bunlardan birkaçı ANSYS’e doğrudan olmasa da aynı nitelikte mühendislik yazılımlarına ilişkindir.

Yargıtay 7. Ceza Dairesi, 2015/1993 K. sayılı kararı:

“İş yerinde lisanssız AutoCAD ve SolidWorks programlarının yüklü olduğu tespit edilmiştir. Bu eylem, eser sahibinin mali haklarının açıkça ihlalidir ve cezalandırılması gerekir.”

ANSYS, bu yazılımlardan çok daha yüksek ticari değere sahip olduğundan, mahkemeler ANSYS’nin korsan kullanımı durumunda daha ağır yaptırımlar uygulayabilmektedir.

4. Tazminat Riski ve Hukuk Davaları

Lisanssız yazılım kullanan kişi veya şirketlere karşı yazılım firması tarafından açılabilecek tazminat davaları ile aşağıdaki talepler ileri sürülebilir:

• Kullanılan yazılımın piyasa değeri üzerinden lisans bedelinin tahsili,
• Yoksun kalınan kazancın tazmini,
• Manevî zarar,
• Lisanssız kopyaların imhası,
• Yargılama giderleri ve vekâlet ücreti.

Ayrıca mahkeme kararıyla mühendislik firmalarının kamu ihalelerinden men edilmesi, kamuoyuna ilan, cezai şikâyetle birlikte yürütülen cezai süreç gündeme gelebilir.

5. Denetim ve Tespit Süreçleri

Lisanssız ANSYS kullanımı aşağıdaki yollarla tespit edilebilir:

• Eski çalışan ihbarları,
• ANSYS distribütörleri ve lisans doğrulama sunucuları üzerinden yapılan analiz,
• Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü’ne yapılan başvurular,
• Savcılık kararıyla yapılan baskın ve imaj alma işlemleri,
• Adli bilişim incelemeleriyle lisanssız kurulum tespiti.

Bu süreç sonucunda hem ceza yargılaması, hem de hukuk davaları başlatılabilir.

6. Mühendislik Ofisleri ve Şirketler Açısından Riskler

• İşyeri sahibine doğrudan cezaî ve hukukî sorumluluk yüklenir,
• Şirketin marka itibarı zedelenir,
• Ticari faaliyetleri durdurulabilir,
• Yazılım başına binlerce dolarlık tazminatlar gündeme gelir,
• SGK ve vergi denetimlerinde delil olarak değerlendirilebilir.

7. Alternatif Çözüm Yolları

• ANSYS’in akademik, öğrenci ve sınırlı lisanslı sürümleri hukuka uygun olarak kullanılabilir.
• Yıllık abonelik ya da modül bazlı kiralama modelleriyle uygun maliyetli lisans temin edilebilir.
• Ücretsiz alternatifler (örneğin Elmer, Code_Aster) araştırılabilir ancak ANSYS kadar gelişmiş değildir.

8. Sonuç: ANSYS Lisanssız Kullanımı Ağır Hukukî ve Cezaî Sonuçlar Doğurur

ANSYS gibi yüksek ticari değere sahip ve endüstride kritik rol oynayan bir yazılımın lisanssız olarak kullanılması;

• Türk Ceza Kanunu’na göre bilişim suçu,
• Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre eser sahibinin hakkına tecavüz,
• Yazılım şirketine karşı yüksek tazminat sorumluluğu doğurur.

Bu nedenle ANSYS gibi yazılımlar yalnızca yetkili distribütörlerden lisanslı olarak temin edilmeli, şirket içi yazılım envanteri düzenli olarak denetlenmeli, lisans kayıtları muhafaza edilmelidir.

Stj.Öğr.Esmanur AKTAŞ