Altın Taşıyan Kurye, Şoför ve Araç Sahiplerinin Ceza Sorumluluğu: Bilmeden Suç Ortaklığı Mümkün mü?
Giriş
Altın ve kıymetli maden kaçakçılığı, Türkiye’de gümrük idarelerinin ve kolluk kuvvetlerinin öncelikli mücadele alanlarından biridir. Özellikle son yıllarda hava, kara ve deniz yollarında yapılan kontrollerde çok sayıda altın taşıma faaliyeti, ilgili mevzuata aykırılık taşıdığı gerekçesiyle kaçakçılık suçu kapsamında değerlendirilmiştir. Ancak birçok olayda bu eylem, altını doğrudan temin eden kişi tarafından değil, taşıyıcı sıfatıyla hareket eden şoför, kurye ya da araç sahibi aracılığıyla gerçekleştirilmiştir.
Bu noktada ortaya çıkan temel hukuki sorun şudur:
Kuryenin veya şoförün taşıdığı altının kaçak olduğunu bilmemesi hâlinde ceza sorumluluğu doğar mı?
1. 5607 Sayılı Kanun Kapsamında Suçun Unsurları
5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu’nun 3/1-a maddesi, “gümrük işlemlerine tabi eşyanın, gümrük işlemleri yapılmadan ülkeye sokulması veya ülkeden çıkarılması” fiilini cezalandırmaktadır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken nokta, failin:
- Kaçakçılık fiilini bilerek ve isteyerek yapması,
- Kasten hareket etmesi gerektiğidir.
Bu anlamda, kuryenin kastı olmadıkça ceza sorumluluğu doğmaz. Ancak uygulamada savcılıklar, bu kişileri “suçun icrasına iştirak” ya da “yardım eden kişi” olarak da değerlendirebilmektedir.
2. Yargıtay’ın Değerlendirme Ölçütleri
Yargıtay içtihatları, taşıyıcının ceza sorumluluğunun belirlenmesinde bilinç, şüphe ve taşıma şekli gibi kriterlere dikkat etmektedir. Öne çıkan kriterler:
🔹 2.1. Eşyanın Gizlenme Şekli
- Eğer altın gizli bir bölmede, beyan dışı biçimde veya normal taşımacılık kurallarına aykırı şekilde taşınıyorsa, bu taşıyıcının şüphe duyması gerektiği varsayılabilir.
🔹 2.2. Taşımanın Bedelsiz Yapılması
- Kuryenin hiçbir maddi menfaat elde etmeden taşıma yapması, kastın yokluğu lehine yorumlanabilir.
🔹 2.3. Taşıyıcının Önceki Eylemleri
- Aynı şahsın daha önce benzer taşımalarda yer almış olması, kastın varlığı yönünde değerlendirilir.
3. Ceza Sorumluluğu İçin Ne Gerekir?
⚖️ TCK m.21 – Kastın Varlığı
Ceza sorumluluğu doğması için failin “hukuki anlamda sonucun doğmasına neden olacağını bilerek ve isteyerek hareket etmesi” gerekir.
Kurye veya şoför, taşınan eşyanın altın, değerli maden veya gümrük beyanına tabi mal olduğunu bilmiyorsa, doğrudan fail olarak cezalandırılamaz.
⚖️ TCK m.39 – Yardım Eden Sıfatıyla Cezalandırılma
Eğer taşıyıcı, dolaylı biçimde bu suçun işlenmesine katkı sağladıysa, “yardım eden” olarak sorumlu tutulabilir. Ancak bu durumda da:
- Fiilin hukuka aykırı olduğunu bilmesi,
- Bu bilgiye rağmen taşımaya devam etmesi,
- Bilgi düzeyinin objektif olarak beklenebilir düzeyde olması gerekir.
4. Taşıma Sırasında Elde Edilen Menfaatin Önemi
Yargıtay uygulamasında dikkat çeken noktalardan biri, taşıyıcının ücret karşılığı mı yoksa gönüllü mü taşıma yaptığıdır. Örneğin:
“Şüpheliye taşıma karşılığında 5.000 TL ödeme yapılmış olması, kastın bulunduğuna karinedir.”
(Yargıtay 7. CD, 2020/3423 E., 2021/6534 K.)
Ancak bazı kararlar, yalnızca para alınmasının kastı ispatlamaya tek başına yetmeyeceğini de belirtmiştir.
5. Araç Sahiplerinin Hukuki Durumu
Eğer taşıma, kiralık bir araçla yapılmışsa veya şoför taşıma yaparken araç sahibinin bilgisi yoksa, araç sahibi doğrudan cezai sorumluluk taşımaz.
Ancak araç kaçakçılık suçunda kullanılmışsa, savcılık araca el koyma ve mülkiyetin kamuya geçirilmesi talebinde bulunabilir.
🔒 El Koyma İçin Şartlar:
- Araç sahibinin kastı olması,
- Aracın suç işlemek amacıyla tahsis edilmiş olması,
- Veya sahibinin dikkat ve özen yükümlülüğünü ihlal etmesi.
6. Uygulamada Sık Karşılaşılan Durumlar
| Şüpheli | Taşıma Biçimi | Ceza Riski | El Koyma Riski |
|---|---|---|---|
| Kurye (yolcu) | Uçakta beyan dışı altın | Evet | Altına el konur |
| Şirket Şoförü | TIR’da beyan dışı maden | Şirkete uzanabilir | Araca el konabilir |
| Taksi Şoförü | Habersiz taşıma | Kast yoksa ceza yok | Araç iade edilir |
| Araba Sahibi | Aracı başkası kullanıyor | Bilgi varsa sorumlu | Bilmeden verdiyse iade |
7. Savunma Stratejileri
- Kast yokluğu: Eşyanın içeriğini bilmediği savunulmalı.
- Dikkat ve özen gösterildiği: Taşıma yapılan kişinin güvenilir olduğuna inanıldığı belirtilmeli.
- Profesyonel yardım alınmalı: Ceza soruşturmalarında ifadeler, savcılık beyanları ve el koyma kararlarına itirazlar uzman avukatlar aracılığıyla yapılmalıdır.
Sonuç
Altın ve kıymetli maden kaçakçılığı soruşturmalarında taşıyıcılar, çoğu zaman bilmeden suça karışmış bireyler konumundadır. Ancak gümrük idaresi ve savcılıklar, taşıyıcıların bilgi düzeyini ve şüphe duymaları gereken halleri detaylıca inceler.
Bu nedenle taşıyıcılar ve araç sahipleri açısından en güvenli yol, taşıma öncesinde eşyanın niteliğinden emin olmak, gerekiyorsa taşıma sözleşmesi veya fatura talep etmek ve benzeri olaylarla karşılaşıldığında derhal hukuki danışmanlık almaktır.
📞 Detaylı Bilgi ve Hukuki Destek İçin
Altın veya değerli eşya taşıma sürecinde adli soruşturma, el koyma ya da ceza tehdidiyle karşı karşıyaysanız;
ceza hukuku ve gümrük mevzuatına hâkim uzman ekibimizden danışmanlık alabilirsiniz.
About Post Author
