Almanya’da Şirket Kuruluş Prosedürü Ve Şirket Türleri: Hukuki Bir İnceleme

GİRİŞ

Avrupa Birliği’nin ekonomik gücü olarak öne çıkan Almanya, yerli ve yabancı girişimciler için cazip bir yatırım ortamı sunmaktadır. Almanya’da şirket kurmak isteyen yerli ya da yabancı gerçek veya tüzel kişiler, Alman ticaret hukukunun belirlediği şekli ve maddi kurallara uymakla yükümlüdür. Almanya’da şirket kuruluş süreci detaylı, ancak şeffaf ve sistematik bir hukuki zemine dayanmaktadır. Bu makalede Almanya’da şirket kuruluş prosedürleri, temel şirket türleri ve bu şirket türlerinin hukuki yapıları detaylı şekilde ele alınacaktır.

1. HUKUKİ ÇERÇEVE

Almanya’da şirket kuruluşuna ilişkin temel mevzuat şunlardır:

• Handelsgesetzbuch (HGB) – Ticaret Kanunu
• Bürgerliches Gesetzbuch (BGB) – Medeni Kanun
• GmbH-Gesetz – Limited Şirket Kanunu
• Aktiengesetz (AktG) – Anonim Şirket Kanunu
• Partnerschaftsgesellschaftsgesetz (PartGG) – Ortaklık Şirketleri Kanunu
• Genossenschaftsgesetz (GenG) – Kooperatif Kanunu

Bu yasal düzenlemeler, şirketlerin kuruluş, yönetim, tasfiye, birleşme ve bölünme gibi hukuki işlemlerini düzenlemektedir.

2. ALMANYA’DA ŞİRKET TÜRLERİ

Almanya’da şirket türleri iki ana kategoride incelenebilir:

1. A) Şahıs Şirketleri (Personengesellschaften)

Bu şirket türlerinde ortaklar, şirket borçlarına karşı kişisel sorumluluk altındadır.

1. Adi Ortaklık (Gesellschaft bürgerlichen Rechts – GbR):
   • En az iki kişiyle kurulur.
   • Küçük ölçekli faaliyetler için uygundur.
   • Ticaret siciline kaydı zorunlu değildir.
   • Ortaklar şahsen ve sınırsız sorumludur.
2. Kollektif Şirket (Offene Handelsgesellschaft – OHG):
   • Ticari faaliyetler için kurulur.
   • En az iki ortakla kurulur.
   • Tüm ortaklar sınırsız şekilde sorumludur.
3. Komandit Şirket (Kommanditgesellschaft – KG):
   • En az bir sınırsız sorumlu ortak (komplementer) ve bir sınırlı sorumlu ortak (komanditer) gerekir.
   • Komanditerler sadece koydukları sermaye kadar sorumludur.

1. B) Sermaye Şirketleri (Kapitalgesellschaften)

Bu şirketlerde ortaklar, şirkete koydukları sermaye oranında sorumludurlar.

1. Limited Şirket (Gesellschaft mit beschränkter Haftung – GmbH):
   • En yaygın şirket türüdür.
   • Asgari sermaye 25.000 Euro’dur.
   • Ortaklar sermayeleri oranında sorumludur.
   • Şirketin bir müdür tarafından temsil edilmesi gerekir.
2. Mini GmbH (Unternehmergesellschaft – UG):
   • GmbH’nin özel bir türüdür.
   • Asgari sermaye 1 Euro’dur.
   • Kârın %25’i zorunlu olarak yedek akçeye ayrılmalıdır.
3. Anonim Şirket (Aktiengesellschaft – AG):
   • Büyük ölçekli işletmeler için uygundur.
   • Asgari sermaye 50.000 Euro’dur.
   • Hisseler halka arz edilebilir.
   • Denetim ve yönetim kurulu sistemi zorunludur.
4. Kooperatif Şirket (eingetragene Genossenschaft – eG):
   • Dayanışma ve ortak çıkar amacı güder.
   • Üyeler gönüllü katılır.
   • Sermaye esnek yapıdadır.

3. ŞİRKET KURULUŞ PROSEDÜRÜ

Almanya’da şirket kuruluşu belli adımlar çerçevesinde gerçekleştirilir:

3.1. Şirket Türünün Belirlenmesi

Yatırımcının faaliyet konusu, risk analizi, sermaye imkânı ve hedef kitlesine göre uygun şirket türü belirlenir. Yabancı yatırımcılar için genellikle GmbH veya UG daha uygundur.

3.2. Şirket İsminin Belirlenmesi

• Seçilen isim Almanca kurallara uygun olmalı ve yanıltıcı olmamalıdır.
• Ticaret sicilinde (Handelsregister) başka bir şirketle aynı veya benzer isimde olmamalıdır.
• Ticaret ve Sanayi Odası (IHK) uygunluk kontrolü yapabilir.

3.3. Sözleşmenin Hazırlanması ve Noter Onayı

• Şirket ana sözleşmesi (Gesellschaftsvertrag), şirketin amacı, unvanı, ortakların pay oranları ve sermaye yapısını içerir.
• Sözleşme Almanya’daki bir noter tarafından onaylanmalıdır.

3.4. Sermaye Yatırımı

• GmbH için minimum 25.000 Euro sermaye gerekir, ancak en az 12.500 Euro’sunun bankaya yatırılmasıyla şirket tescil edilebilir.
• UG için sermaye asgari 1 Euro’dur ancak %100 ödenmiş olmalıdır.
• Sermaye, şirketin Almanya’daki banka hesabına yatırılır.

3.5. Ticaret Siciline Kayıt (Handelsregister)

• Noter, sözleşmenin onayından sonra ticaret siciline kayıt işlemini başlatır.
• Mahkeme kararıyla şirket resmen tescil edilir ve tüzel kişilik kazanır.

3.6. Vergi Dairesine Kayıt ve Vergi Numarası

• Şirket, vergi dairesine (Finanzamt) kayıt yaptırarak vergi numarası alır.
• Katma Değer Vergisi (Umsatzsteuer), Gelir/Kurumlar Vergisi (Körperschaftsteuer), Ticaret Vergisi (Gewerbesteuer) beyanları bu numara ile yapılır.

3.7. İlgili Oda ve Kurumlara Kayıt

• Ticaret ve Sanayi Odası (IHK) veya Esnaf Odası (HWK) gibi kurumlara kayıt zorunludur.
• İşçi çalıştırılacaksa Sosyal Güvenlik Kurumu (Deutsche Rentenversicherung) ve Sağlık Sigortası kurumlarına da bildirim yapılmalıdır.

4. YABANCI YATIRIMCILAR İÇİN ŞİRKET KURULUŞU

Yabancı uyruklu gerçek veya tüzel kişiler Almanya’da şirket kurma hakkına sahiptir. Ancak;

• Yasal temsilcinin Almanya’da yasal ikamet hakkı bulunmalıdır.
• Yabancı şirketin Almanya’daki şubesi (Zweigniederlassung) de kurulabilir.
• Noter ve belge işlemlerinde tercüman desteği zorunlu olabilir.
• Bazı durumlarda ticari faaliyet izni (Gewerbeerlaubnis) gerekir.

5. UYGULAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

5.1. Hukuki ve Mali Danışmanlık

Almanya’da şirket kurmak ciddi bir hukuki ve mali sorumluluk doğurduğundan, sürecin bir avukat ve vergi danışmanı ile birlikte yürütülmesi önerilir.

5.2. Banka Hesabı Açılışı

Banka prosedürleri karmaşık olabilir. Almanya’da yerleşik olmayanlar için banka hesabı açmak daha uzun sürebilir.

5.3. Vergisel Yükümlülükler

Şirketler aylık KDV beyannamesi ve yıllık gelir beyannamesi sunmakla yükümlüdür. Ayrıca ticaret vergisi beyanı da yapılmalıdır.

6. TASFİYE VE FESİH SÜRECİ

Bir şirketin sona erdirilmesi de yasal kurallara bağlıdır.

• Şirket tasfiye edilir, borçlar ödenir, alacaklar tahsil edilir.
• Ticaret sicilinden silinme işlemi gerçekleşir.
• Vergi dairesi ve diğer kamu kurumlarına tasfiye bildirimi yapılır.

SONUÇ

Almanya’da şirket kurmak, hem yerli hem yabancı yatırımcılar için güçlü bir ticari ortam sunmaktadır. Hukuki olarak sistemli ve öngörülebilir olan bu süreç; doğru planlama, uygun şirket türü seçimi ve uzman desteğiyle kolaylaştırılabilir. GmbH ve UG gibi sermaye şirketleri, yatırımcılara sınırlı sorumluluk avantajı sunarken; OHG veya KG gibi şahıs şirketleri daha küçük ve esnek yapılar için tercih edilebilir.

Almanya’da şirket kurmayı düşünen her girişimcinin, yalnızca yatırım planı değil, aynı zamanda hukuki ve vergi stratejisi de oluşturması gerekir. Bu bağlamda Almanya’da şirket kurmak sadece bir ekonomik faaliyet değil, aynı zamanda iyi hazırlanmış bir hukuki süreci gerektirir.