Almanya’da Eğitim İçin Oturum İzni ve Mezuniyet Sonrası Çalışma Hakları

Giriş

Almanya, yüksek kaliteli eğitim sistemi ve geniş iş imkanlarıyla uluslararası öğrenciler için cazip bir destinasyondur. Almanya’da eğitim almak isteyen yabancı öğrencilerin öncelikle oturum izni alması gerekmektedir. Mezuniyet sonrası ise, Almanya’da kalmaya devam etmek ve çalışmak isteyen öğrenciler için belirli yasal düzenlemeler bulunmaktadır. Bu makalede, Almanya’da eğitim için oturum izni süreci ve mezuniyet sonrası çalışma hakları hukuki çerçevede ele alınacaktır.

---

1. Almanya’da Eğitim İçin Oturum İzni

Almanya’da uzun süreli eğitim almak isteyen öğrencilerin, öğrenci vizesiyle ülkeye giriş yaptıktan sonra oturum izni başvurusunda bulunması gerekir. Almanya’daki yabancılar yasasına göre (Aufenthaltsgesetz – AufenthG), üçüncü ülke vatandaşlarının eğitim amacıyla oturum izni alabilmesi için aşağıdaki şartları sağlaması gerekmektedir:

1.1. Öğrenci Vizesi ve Oturum İzni Arasındaki Fark

Öğrenciler genellikle Almanya’ya giriş yapmadan önce öğrenci vizesi almalıdır. Almanya’ya vardıktan sonra ise oturum izni almak zorundadırlar. Öğrenci vizesi, yalnızca giriş izni sağlar ve uzun süreli ikamet için yeterli değildir.

1.2. Oturum İzni İçin Gerekli Şartlar

Öğrenci oturum izni alabilmek için aşağıdaki koşulların sağlanması gerekmektedir:

• Kabul Belgesi: Almanya’daki bir üniversiteden kabul mektubu alınmalıdır.
• Maddi Yeterlilik: Öğrencinin geçimini sağlayabileceğini kanıtlaması gerekmektedir. 2024 yılı itibarıyla, Almanya’da bir öğrenci için en az 11.208 € yıllık finansal güvence gösterilmesi gerekmektedir.
• Sağlık Sigortası: Almanya’da zorunlu sağlık sigortası kapsamında bir sigortaya sahip olunmalıdır.
• Oturum Başvurusu: Almanya’da ilgili yabancılar dairesine (Ausländerbehörde) başvuru yapılmalıdır.

1.3. Öğrenci Oturum İzninin Geçerlilik Süresi

Oturum izni genellikle öğrenim süresine bağlı olarak verilir. Lisans ve yüksek lisans öğrencileri için genellikle 2 yıl geçerlidir ve eğitim süresi devam ediyorsa uzatılabilir.

1.4. Öğrenci Oturum İzni ile Çalışma Hakları

Almanya’da öğrenci oturum izni ile çalışma hakkı sınırlıdır:

• Bir öğrenci yılda 120 tam gün veya 240 yarım gün çalışma hakkına sahiptir.
• Çalışma saatleri aşılırsa, yabancılar dairesinden özel bir izin alınması gerekmektedir.

---

2. Almanya’da Mezuniyet Sonrası Çalışma Hakları

Almanya, mezuniyet sonrası öğrencilere iş piyasasına katılım için belirli haklar tanımaktadır. Mezunların Almanya’da kalabilmesi için çeşitli oturum izinleri mevcuttur.

2.1. Mezuniyet Sonrası İş Arama Oturum İzni

Mezun olan öğrenciler, 18 ay süreyle Almanya’da iş arama izni alabilir. Bu süre boyunca tam zamanlı çalışmak mümkündür. İş arama süresi içerisinde mezunun, eğitimiyle ilgili bir iş bulması gerekmektedir.

2.2. Çalışma Amaçlı Oturum İzni (Blue Card ve Genel Çalışma İzni)

Almanya’da mezun olan öğrenciler, iş bulduklarında çalışma amaçlı oturum iznine başvurabilirler:

• AB Mavi Kartı (Blue Card EU): Mezun, yıllık brüt maaşı 45.300 € üzerindeyse ve mesleği Almanya’nın nitelikli iş gücü ihtiyacıyla örtüşüyorsa, AB Mavi Kartı alabilir. Mavi Kart ile 33 ay sonra, Almanya’da kalıcı oturum izni almak mümkündür. B1 seviyesinde Almanca bilgisi olanlar için bu süre 21 aya kadar düşebilir.
• Genel Çalışma İzni: Eğer mezun düşük maaşlı bir iş bulursa ve Mavi Kart için gerekli maaş eşiğini aşamıyorsa, çalışma iznine başvurabilir.

2.3. Kalıcı Oturum İzni ve Alman Vatandaşlığına Geçiş

Almanya’da çalışma amaçlı oturum izni ile belirli bir süre yaşayan ve istihdam edilen mezunlar, kalıcı oturum izni (Niederlassungserlaubnis) başvurusunda bulunabilirler. Bu izin genellikle 33 ay veya 5 yıl çalışma süresi sonunda verilir. Kalıcı oturum izni alanlar, süresiz olarak Almanya’da kalabilir ve istedikleri işte çalışabilirler.

Alman vatandaşlığı için başvuru süresi ise en az 8 yıl Almanya’da yaşama şartına bağlıdır. Bu süre, entegrasyon kursları veya belirli kriterleri karşılayan kişiler için 6 yıla düşebilir.

---

3. Özel Durumlar ve İstisnalar

Almanya’da eğitim sonrası çalışma hakları konusunda belirli özel durumlar da mevcuttur:

• Serbest Çalışma ve Girişimcilik: Almanya’da kendi işini kurmak isteyen mezunlar için farklı prosedürler bulunmaktadır. Kendi işini kuracak mezunlar, serbest meslek oturum iznine (Selbstständige Aufenthaltserlaubnis) başvurabilir.
• Doktora Öğrencileri ve Araştırmacılar: Akademik kariyer yapmak isteyenler için ayrı bir oturum izni türü bulunmaktadır.
• Almanya’da Evlenme Durumu: Almanya’da bir Alman vatandaşı ile evlenen mezunlar, oturum izni alarak kalıcı ikamet hakkı kazanabilirler.

---

Sonuç

Almanya’da eğitim almayı düşünen öğrenciler için oturum izni süreci oldukça önemlidir. Öğrenciler, eğitim süresince belirli saatler dahilinde çalışma hakkına sahiptir. Mezun olduktan sonra, 18 aylık iş arama izni ile Almanya’da kalmaya devam edebilirler. İş bulan mezunlar, Mavi Kart veya genel çalışma izni alarak uzun vadeli kariyer planlarını Almanya’da sürdürebilirler. Kalıcı oturum izni ve vatandaşlık hakkı da, belirli süre Almanya’da yaşayan ve çalışan mezunlar için mümkündür. Almanya’da eğitim almak ve ardından kariyer yapmak isteyenler için hukuki süreçleri iyi anlamak, uzun vadeli planlamalar açısından kritik öneme sahiptir.