ALKOLLÜ SÜRÜCÜNÜN ARAÇ KULLANMASINA İZİN VEREN ARAÇ SAHİBİNE CEZA VERİLİR Mİ?
Giriş
Türkiye’de trafik güvenliğini tehdit eden en önemli unsurlardan biri, alkollü araç kullanımıdır. Özellikle kazaların büyük bir kısmı alkollü sürücüler sebebiyle gerçekleşmektedir. Ancak uygulamada sıkça karşılaşılan bir sorun vardır:
Bir araç sahibi, arkadaşına veya yakınına aracını verdiğinde, bu kişinin alkollü çıkması halinde araç sahibinin sorumluluğu ne olur?
Bu makalede, “alkollü sürücünün araç kullanmasına izin vermek” fiilinin idari, cezai ve hukuki sorumlulukları incelenecek, Yargıtay kararları ve mevzuat hükümleri ışığında araç sahibinin konumu değerlendirilecektir.
1. Hukuki Çerçeve
1.1. Karayolları Trafik Kanunu (KTK) Düzenlemesi
KTK m. 48 açık hüküm koymaktadır:
“Uyuşturucu veya alkol almış olarak araç kullanan sürücülere idari para cezası uygulanır, ayrıca sürücü belgesine belirli süre el konulur.”
Bu düzenleme esasen alkollü sürücüyü hedef alır. Ancak aynı zamanda, alkollü kişiye araç verilmesi halinde araç sahibine de sorumluluk yüklenebilir.
1.2. KTK m. 36 ile Benzerlik
Ehliyetsiz sürücüye araç verilmesinde olduğu gibi, alkollü sürücüye araç verilmesi de sahibin kusurlu davranışı olarak kabul edilir.
2. Araç Sahibinin İdari Sorumluluğu
2.1. Ceza Kesilmesi
Eğer araç sahibi, sürücünün alkollü olduğunu bilerek aracı teslim etmişse, trafik zabıtası hem sürücüye hem de araç sahibine ceza uygulayabilir.
2.2. Plaka Üzerinden Sorumluluk
Bazı durumlarda ceza plaka üzerinden araç sahibine yazılır. Ancak araç sahibinin sürücünün alkollü olduğunu bilmediği hallerde itiraz hakkı bulunmaktadır.
3. Cezai Sorumluluk
3.1. Türk Ceza Kanunu (TCK) m. 179
TCK m. 179/3:
“Alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle emniyetli şekilde araç sevk ve idare edemeyecek kişilerin kara ulaşım aracını sürmelerine müsaade eden kişi, iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Bu düzenleme çok açıktır: Alkollü kişiye araç veren araç sahibi, hapis cezası ile karşı karşıya kalabilir.
3.2. Kast ve Taksir Ayrımı
-
Araç sahibi sürücünün alkollü olduğunu biliyor ve buna rağmen araç veriyorsa → doğrudan kast söz konusu olur.
-
Araç sahibi gerekli kontrolü yapmamışsa, bu durumda taksirle sorumluluk gündeme gelir.
4. Yargıtay Kararları
4.1. Yargıtay 12. Ceza Dairesi Kararı
Yargıtay, alkollü sürücünün araç kullanmasına izin veren araç sahibini “trafik güvenliğini tehlikeye sokma” suçundan sorumlu tutmuştur.
4.2. Yargıtay Hukuk Daireleri
Maddi tazminat davalarında da, Yargıtay, alkollü sürücüye araç veren sahibin kusurlu olduğunu ve tazminattan sorumlu tutulabileceğini içtihat etmiştir.
5. Sigorta Hukuku Açısından Durum
5.1. Zorunlu Trafik Sigortası
Alkollü sürücünün sebep olduğu kazalarda, sigorta şirketi mağdurları korur. Ancak ödemeyi yaptıktan sonra, hem sürücüye hem de aracı bilerek veren araç sahibine rücu edebilir.
5.2. Kasko Sigortası
Kasko sigortaları, alkollü sürücünün kullanımını kapsam dışı bırakır. Eğer araç sahibi alkollü olduğunu bilerek aracını verdiyse, kasko ödeme yapmaz.
6. Uygulamada Senaryolar
6.1. Arkadaşına Aracını Vermek
Kişi, arkadaşının alkollü olduğunu bile bile aracını verirse → cezai sorumluluk doğar.
6.2. Sürücünün Gizlice Araç Kullanması
Araç sahibinin rızası yoksa, yani sürücü gizlice aracı aldıysa, sorumluluk doğmaz. Burada ispat yükü araç sahibine düşer.
6.3. İşyerinde Çalışanın Alkollü Araç Kullanması
Şirket araçlarında, çalışan alkollü iken araç kullandığında işverenin de sorumluluğu gündeme gelir.
7. Müvekkil İçin Yol Haritası
-
Teslim Öncesi Kontrol: Araç sahibi, sürücünün ehliyetini ve alkol durumunu kontrol etmelidir.
-
Sorumluluk Reddi: Aracın izinsiz alındığını gösterecek deliller (kamera, tanık) toplanmalıdır.
-
Ceza İtirazı: Haksız kesilen idari para cezalarına karşı sulh ceza hakimliğine başvurulmalıdır.
-
Sigorta Süreçleri: Sigorta şirketi tarafından açılabilecek rücu davalarına karşı savunma hazırlanmalıdır.
Sonuç
-
Alkollü sürücüye araç vermek, hem idari para cezasına hem de cezai sorumluluğa yol açar.
-
TCK m. 179/3 uyarınca araç sahibine hapis cezası dahi verilebilir.
-
Sigorta hukuku açısından da araç sahibi büyük risk altındadır; sigorta şirketi ödemeleri kendisinden tahsil edebilir.
-
Araç sahibinin tek korunma yolu, aracı bilerek ve isteyerek alkollü kişiye vermediğini ispatlamaktır.
About Post Author
