Alkollü Araç Kullanmak: Ehliyete El Koyma ve Ceza Süreci

Giriş: Alkollü Araç Kullanımı Neden Ciddiye Alınmalı?

Trafik kazalarının en önemli nedenlerinden biri alkollü araç kullanımıdır. Alkol, sürücünün reflekslerini yavaşlatır, dikkatini bozar ve karar verme mekanizmasını olumsuz etkiler. Bu nedenle Türk Ceza Kanunu ve Karayolları Trafik Kanunu’nda alkollü araç kullanımı sıkı şekilde düzenlenmiş ve cezai yaptırımlara bağlanmıştır.

Bu yazıda, alkollü araç kullanan bir sürücüye yönelik ehliyete el koyma, para cezası, ceza yargılaması ve sicil kayıtlarına etkisi gibi süreçler detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

---

1. Yasal Alkol Sınırı Nedir?

A) Özel araç sürücüleri:

• 0.50 promil üzeri alkol oranı yasaktır.

B) Ticari araç sürücüleri (taksi, kamyon, otobüs, servis vb.):

• 0.20 promil üzeri yasaktır.

C) Alkollü araç kullanma yasağına rağmen araç kullanan sürücü:

• Yasal sınırı aşan her sürücü, ilk ölçümde bu değeri geçerse, cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalır.

---

2. Alkol Ölçümü Nasıl Yapılır? Polis Ne Yapar?

Trafik polisleri tarafından rutin kontrol sırasında veya bir şikayet/durum ihbarı sonrası, sürücünün alkol muayenesi yapılabilir. Alkol ölçüm işlemi şu şekilde gerçekleşir:

1. Alkolmetre ile ilk ölçüm yapılır.

2. Sürücü alkolmetreyi üflemeyi reddederse, kan testi yapılmak üzere sağlık kuruluşuna götürülür.

3. Alkolmetreye üflemeyi reddetmek, başlı başına cezai yaptırıma tabidir:

   • 20.341 TL idari para cezası (2025 yılı itibarıyla)

   • 2 yıl süreyle ehliyete el koyma

---

3. Alkollü Araç Kullanmanın Cezaları Nelerdir?

A) İdari Para Cezası (Karayolları Trafik Kanunu m. 48/5):

---

B) TCK Kapsamında Suç (TCK m. 179/3)

Eğer alkol oranı çok yüksekse ya da alkol etkisindeki sürücü trafik güvenliğini açıkça tehlikeye atıyorsa, Türk Ceza Kanunu devreye girer:

TCK 179/3 – Kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşım araçlarını, alkollü veya uyuşturucu etkisi altında, trafik güvenliğini tehlikeye düşürecek şekilde kullanan kişi hakkında 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilir.

• Buradaki önemli fark: Sadece promil aşımı değil, tehlike yaratma unsuru da aranır. (Örneğin: zikzak yapma, yaya geçidinde durmama, yüksek hız vb.)

---

C) Sürücü Belgesine El Koyma ve Geri Alma Süreci

• El koyma işlemi idari niteliktedir, yani mahkeme kararı gerekmeden trafik polisi tarafından yapılır.

• Sürücü belgesi, belirtilen süre boyunca emniyet tarafından alıkonulur.

• Süre dolduğunda, sürücünün alkol eğitimi alması veya sağlık raporu sunması gibi ek şartlar aranabilir (özellikle 2. ve 3. seferlerde).

---

4. Alkollü Araç Kullanmanın Diğer Hukuki Sonuçları

A) Ceza Puanı İşlenir

• İlk seferde 20 ceza puanı, tekrarında 20 puan daha işlenir.

• 100 puanı geçen sürücülerin ehliyeti ayrıca geçici olarak alınır.

B) Sigorta ve Kasko Reddedebilir

• Kazaya sebebiyet verilmesi halinde, araç sigortası ve kasko şirketleri hasar ödemesini reddedebilir.

• Alkol etkisinde araç kullanan sürücü, zararın tamamından şahsen sorumlu tutulur.

C) Sabıka Kaydı

• TCK 179/3 kapsamında verilen ceza, adli sicil kaydına işlenir.

• Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilmişse 5 yıl sonra sabıka kaydından silinebilir.

---

5. Alkol Testinin Hatalı Olduğu Durumlar Olabilir mi?

Evet. Bazı sürücüler şu durumları gerekçe göstererek itiraz edebilir:

• Cihazın kalibrasyonu uygun değilse

• Ölçüm yapılmadan önce sakız çiğneme, ilaç kullanımı gibi durumlar test sonucunu etkileyebilir

• Tek ölçüm yapılmış, kan testi yapılmamış olabilir

Bu durumda, sulh ceza hakimliğine 15 gün içinde itiraz yapılabilir. Kan testi veya kamera kaydı ile desteklenen belgelerle cezaya karşı delil sunmak mümkündür.

---

6. Alkollü Araç Kullanırken Kaza Yapılırsa Ne Olur?

Bu durumda olayın ciddiyeti daha da artar:

• Mala zarar verilmişse (başka bir araca çarpma gibi): TCK 179/1 veya 179/2 kapsamında cezai sorumluluk doğar.

• Yaralanma olmuşsa: TCK 89 – Taksirle yaralama suçu gündeme gelir.

• Ölüm olmuşsa: TCK 85 – Taksirle ölüme neden olma suçundan 2 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası gündeme gelir.

• Ayrıca ehliyet süresiz iptal edilebilir.

---

7. Ehliyeti Geri Almak İçin Ne Yapılmalı?

Ehliyete el koyma süresi dolduktan sonra sürücü aşağıdaki işlemleri yerine getirerek belgesini geri alabilir:

• Trafik güvenliği ve alkol bağımlılığına ilişkin psikoteknik test ve psikiyatri raporu (3. seferden sonra)

• Emniyet Müdürlüğü’ne başvuru

• Eğitim veya rehabilitasyon programlarına katılım belgesi

Eğer bu belgeler eksikse, süre dolsa bile ehliyet verilmez.

---

8. Avukat Tutmak Gerekli mi?

Eğer yalnızca idari para cezası söz konusu ise avukatsız işlem yürütülebilir. Ancak;

• Kazaya karışılmışsa,

• Trafik güvenliğini tehlikeye atmak suçlaması varsa,

• TCK kapsamında yargılama açılmışsa,

Bir ceza avukatı ile çalışmak son derece önemlidir. Zira verilecek cezanın sabıka kaydına etkisi, cezanın ertelenmesi, adli para cezasına çevrilmesi veya HAGB uygulanması gibi teknik ayrıntılar ancak uzman bir avukat tarafından sağlıklı şekilde yönetilebilir.

---

9. Yargıtay’ın Alkollü Araç Kullanımına Yaklaşımı

Yargıtay, alkollü araç kullanımını yalnızca idari değil, toplumsal bir güvenlik tehdidi olarak da değerlendirmekte ve bu suçlarda caydırıcılığa önem vermektedir.

🔎 Örnek İçtihat:

Yargıtay 12. Ceza Dairesi – 2021/5401 E. 2021/8784 K.

“Sanığın 1.50 promil alkollü olarak seyir halinde iken kavşakta kırmızı ışıkta geçmesi ve bir araca çarparak 2 kişinin yaralanmasına neden olması karşısında, TCK 179/3 kapsamında mahkûmiyetine karar verilmesi hukuka uygundur.”

---

Sonuç: Bir Promil Can Yakabilir

Alkollü araç kullanmak, yalnızca bireysel bir hata değil; toplumun tüm bireylerini tehlikeye atan ağır bir sorumluluktur. Bu nedenle yasa koyucu, hem idari hem de cezai yaptırımlarla bu davranışa caydırıcılık getirmeye çalışmaktadır.

Sürücüler, “bir şey olmaz” düşüncesinden uzaklaşmalı, kendilerini ve başkalarını riske atmamayı öncelikli ilke edinmelidir. Kanunlar net, uygulamalar sıkı, denetimler yaygın. Unutmayın: Aracınızı değil, hayatları sarhoş ediyorsunuz.