Alacakların Temliki ve Kulüp Finansmanı

1. Giriş

Spor kulüplerinin finansal sürdürülebilirliği, yalnızca sportif başarıyla değil, aynı zamanda gelir yönetimi ile mümkündür.
Günümüzde özellikle futbol kulüpleri, naklen yayın bedelleri, sponsorluk anlaşmaları, bilet satışları ve ürün lisans gelirleri gibi kalemleri, kredi teminatı veya nakit akışı finansmanı için temlik etmektedir.

Bu uygulamanın dayanağı Türk Borçlar Kanunu’nun (TBK) 183–194. maddeleri arasında düzenlenen alacağın temliki (devir) kurumudur.
Ancak, spor kulüplerine özgü olarak, temlik işlemleri yalnızca borç ilişkisi değil, aynı zamanda kulüp lisans sistemi, UEFA Finansal Fair Play (FFP) ve TFF düzenlemeleri ile de sınırlanır.

---

2. Alacağın Temliki Kurumunun Hukuki Dayanağı

2.1. TBK m. 183 ve Devredilebilirlik İlkesi

TBK m. 183: “Alacaklı, borçlunun rızası olmaksızın alacağını üçüncü kişiye devredebilir.”

Temlik işlemiyle birlikte alacak, devralana (temlik alana) geçer.
Bu işlem için borçlunun onayı gerekmez, ancak borçlunun temliki bilmesi gerekir (TBK m. 189).

2.2. Şekil Şartı

TBK m. 184: “Temlikin geçerliliği yazılı şekle bağlıdır.”

Bu nedenle, kulüplerin yayıncı kuruluş veya sponsor gelirlerini devrettiği her durumda, yazılı temlik sözleşmesi yapılmalıdır.
Uygulamada bu sözleşmeler genellikle banka veya finans kuruluşlarıyla düzenlenir.

---

3. Kulüp Gelirlerinin Temliki Uygulaması

3.1. Yayın Gelirlerinin Temliki

Türkiye’de Süper Lig ve 1. Lig kulüplerinin naklen yayın gelirleri, Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) aracılığıyla dağıtılmaktadır.
Kulüpler, TFF nezdindeki bu alacaklarını sıklıkla bankalara veya yatırım fonlarına temlik ederek kısa vadeli finansman sağlar.

Yargıtay 11. HD 2018/2145 E., 2019/3254 K.:

“TFF nezdindeki yayın gelirinin temliki mümkündür; temlik, TFF’ye bildirimle hüküm doğurur.”

Ancak temlikin geçerli olabilmesi için;

• alacağın muaccel (doğmuş veya doğması kesinleşmiş) olması,

• temlik yasağı içeren bir sözleşme hükmü bulunmaması,

• TFF’nin bilgi ve kayıt sistemine işlenmesi gerekir.

3.2. Sponsorluk Gelirlerinin Temliki

Sponsorluk gelirleri, genellikle özel hukuk sözleşmesine dayandığından, tarafların serbest iradesine bağlıdır.
Sponsorluk bedelleri, bankalara veya faktoring şirketlerine temlik edilerek nakit akışı yönetiminde kullanılır.

Yargıtay 19. HD 2020/2456 E., 2021/1654 K.:

“Sponsorluk alacaklarının temliki, sözleşme hükümlerine aykırılık teşkil etmediği sürece geçerlidir.”

---

4. Temlikin Finansal Amaçları ve Uygulama Modelleri

Bu işlemler, kulüplerin gelirlerinin erken nakde çevrilmesi avantajı sağlasa da, uzun vadede gelir bağımlılığı yaratabilir.

---

5. TFF Kulüp Lisans Talimatı ve Finansal Sınırlar

5.1. TFF Düzenlemeleri

TFF Kulüp Lisans Talimatı m. 54:

“Kulüpler, gelirlerinin temliki ve rehin verilmesi işlemlerinde TFF’ye bildirimde bulunmak zorundadır.”

Bu düzenleme, kulüplerin finansal şeffaflığını sağlamak amacı taşır.
Bildirim yapılmaması durumunda kulüp lisansı askıya alınabilir.

5.2. Finansal Fair Play (UEFA FFP)

UEFA’nın FFP düzenlemeleri, kulüplerin “gelirlerini aşan borçlanma” yapmalarını yasaklar.
Gelecekteki yayın veya sponsorluk gelirlerini temlik ederek bugünkü borçları kapatmak, FFP kapsamında “erken gelir kullanımı” olarak değerlendirilir.

UEFA CFCB Decision (Galatasaray, 2016):

“Temlik edilen gelirlerin finansal tablolar dışında gösterilmesi, şeffaflık ilkesine aykırıdır.”

---

6. Temlikte Bildirim ve Borçlunun Konumu

6.1. Bildirimin Önemi

Temlik işlemi, borçluya (örneğin TFF veya sponsor şirkete) bildirildiği anda hüküm doğurur (TBK m. 189).
Bildirim yapılmadığı sürece borçlu, alacağı eski alacaklıya ödeyebilir ve borcundan kurtulur.

Yargıtay 19. HD 2017/3145 E., 2019/1854 K.:

“Temlik bildirimi yapılmadan yapılan ödeme, temlik alanı bağlamaz.”

6.2. TFF Nezdinde Bildirim Usulü

Kulüpler, TFF’ye hitaben temlik bildirimini noter kanalıyla yapar ve TFF Mali İşler Dairesi temliki sistemine işler.
Bu kayıt yapılmadıkça temlik geçerli sayılmaz.

---

7. Temlikin Sınırları ve Geçersizlik Halleri

7.1. Temlik Yasağı

Eğer yayıncı kuruluş veya sponsor sözleşmesinde “temlik yasağı” yer alıyorsa, temlik işlemi TBK m. 183/2 gereği geçersiz olur.

Yargıtay 11. HD 2019/3546 E., 2020/2873 K.:

“Temlik yasağı açık hükümle düzenlenmişse, yapılan temlik hükümsüzdür.”

7.2. Alacağın Belirsizliği

Henüz doğmamış veya koşula bağlı alacakların temliki, ancak “doğması kesinleşmiş” olması halinde geçerlidir.
Spor kulüplerinin gelecekteki yayın gelirlerinin temliki, ancak sözleşme süresi ve bedeli belirlenmişse mümkündür.

---

8. Bankacılık ve Finansal Boyut

Kulüpler genellikle bankalardan kredi temin ederken yayın gelirlerini rehin veya temlik ederler.
Bu durumda temlik, finansman sözleşmesinin eki niteliğindedir.

Uygulama Örneği:
Ziraat Bankası, 2019 yılında Türkiye Süper Lig kulüplerinin mali yapılandırmasında yayın gelirlerini temlik altına alarak “Kulüpler Birliği Konsolidasyon Modeli”ni hayata geçirmiştir.

Bu modelde temlik, kredi geri ödemeleri için doğrudan tahsil yetkisi sağlamıştır.

---

9. CAS ve UEFA İçtihatları

CAS 2018/A/6012 – Club v. Bank:

“Temlik edilen gelirlerin mülkiyeti temlik alana geçer; ancak kulüp lisans sistemi çerçevesinde borçların kapatılması zorunludur.”

UEFA Licensing Decision 2020 (Beşiktaş Case):

“Temlik edilen sponsorluk gelirlerinin bilanço dışında gösterilmesi, mali raporlama ihlalidir.”

Bu içtihatlar, temlik işlemlerinin yalnızca özel hukuk değil, regülasyon boyutu olduğunu da ortaya koymaktadır.

---

10. Vergisel Sonuçlar

Temlik edilen gelir, kulüp açısından artık “gelir” değil, devredilmiş alacak niteliğindedir.
Banka veya finans kuruluşu, tahsil ettiği tutar üzerinden stopaj ve KDV sorumluluğu taşır.
Kulüp açısından bu işlem bilanço dışı borç azaltıcı unsur olarak gösterilmelidir.

---

11. Riskler ve Tavsiyeler

• Sürekli temlik, gelecekteki gelirleri ipotek altına alarak kulübün bağımsızlığını zedeler.

• TFF ve UEFA nezdinde lisans iptali riski doğar.

• Temlik sözleşmeleri mutlaka süre, kapsam, borç ilişkisi ve teminat sınırı ile düzenlenmelidir.

• Aynı gelir üzerinde birden fazla temlik yapılmamalıdır (TBK m. 190).

Yargıtay 19. HD 2021/2634 E., 2022/1431 K.:

“Aynı alacağın birden fazla kişiye temliki halinde, ilk bildirim yapılan temlik geçerlidir.”

---

12. Örnek Temlik Maddesi

“Kulüp, TFF nezdindeki 2025–2026 yayın gelirlerinden doğan alacağını, işbu sözleşme kapsamında Banka’ya temlik eder.
Temlik, borç ödeninceye kadar yürürlükte kalır.
Kulüp, aynı gelir üzerinde ikinci bir temlik yapmamayı taahhüt eder.”

Bu madde, TBK ve TFF düzenlemelerine uygun bir temlik örneği teşkil eder.

---

13. Sonuç ve Değerlendirme

Alacağın temliki, spor kulüpleri için finansal esneklik sağlayan ancak dikkatle yönetilmesi gereken bir araçtır.
Hukuki anlamda geçerli bir temlik için şu unsurlar zorunludur:

1. Yazılı sözleşme (TBK m. 184),

2. TFF veya borçluya bildirim (TBK m. 189),

3. Temlik yasağı bulunmaması,

4. Gelirin belirli ve doğmuş olması.

Finansal Fair Play ilkeleri açısından ise temlikin amacı borç kapatma değil, mali denge sağlama olmalıdır.
Aksi hâlde kulüp, sportif başarı kadar finansal disiplin açısından da yaptırımlarla karşılaşır.