Aileyle Birlikte Yatırım Göçü: Kanada’da Eş ve Çocuklara Tanınan Haklar

Giriş

Kanada, sadece bireysel girişimcilere veya yatırımcılara değil, aynı zamanda ailelerine de yeni bir yaşam kurma ve bütünleşme imkânı tanıyan, dünyanın en cazip göçmenlik programlarından bazılarına sahiptir. Yatırım yoluyla göç, başvuru sahibinin eşi ve çocuklarına sunduğu geniş haklar sayesinde, aile bütünlüğünün korunması ve yeni topluma entegrasyon açısından önemli avantajlar sunar. Bu makalede, Kanada’da yatırımcı göçmen olarak aileyle birlikte göç etmenin hukuki temelleri, başvuru süreçleri ve aile fertlerine sağlanan temel haklar Yargıtay ve uluslararası göç hukuku perspektifinden de kısaca değerlendirilerek açıklanacaktır.

1. Yatırım Yoluyla Kanada Göçü: Genel Bakış

Kanada’ya yatırım yoluyla göç için başvurulabilecek temel yollar şunlardır:

• Quebec Yatırımcı Programı (şu anda başvurular kapalı olmakla birlikte zaman zaman açılmakta)
• Start-Up Visa Programı
• Provincial Nominee Programs (PNP) kapsamında yatırımcı akışları
• Self-Employed Persons Program ve bazı girişimci pilot projeleri

Her bir program kendi koşullarını ve yatırım tutarını belirlemektedir. Ancak tüm programların ortak noktası, başvuru sahibinin “aile birliği” ilkesine uygun olarak eşi ve 22 yaşın altındaki çocuklarını (bazen yaş sınırının üstünde olup engelli veya bakıma muhtaç çocuklar için de istisnalar) birlikte Kanada’ya götürebilmesidir.

2. Aileyle Birlikte Başvuru: Kimler Dahil?

Kanada göçmenlik mevzuatına göre yatırımcı başvurularında aile kavramı geniş yorumlanır. Ana başvuru sahibi, başvuru formunda şu kişileri dahil edebilir:

• Yasal Eş (nikâhlı veya “common-law partner” statüsünde)
• 22 yaşından küçük evlenmemiş çocuklar
• 22 yaş üstü olup ekonomik bağımsızlığı olmayan, zihinsel veya fiziksel engelli çocuklar

Ailenin bu fertleri, ana başvuru sahibinin statüsünden otomatik olarak yararlanır ve Kanada’da daimi oturma izni hakkı kazanırlar.

3. Eşe Tanınan Haklar

a) Oturum ve Çalışma Hakkı

Yatırım yoluyla Kanada’ya göçen bir kişinin eşi, bağımsız olarak daimi oturum izni alır. Bu statü, Kanada’da serbestçe ikamet etme ve dilediği işte çalışma hakkı verir. Eş, iş başvurusu sırasında işveren iznine ya da ayrı bir çalışma vizesine ihtiyaç duymaz. Sadece bazı sektörlerde (örneğin, sağlık hizmetleri gibi) ek belge veya denklik talep edilebilir.

b) Sosyal Haklar

Kanada’da “permanent resident” (PR) statüsüne sahip eşler, sosyal güvenlik sistemine entegre olur. Buna sağlık hizmetlerine ücretsiz erişim, emeklilik hakları, çocuk yardımları ve sosyal yardım programlarından yararlanma imkânı dahildir. Ayrıca, vatandaşlık başvurusu için gerekli ikamet süresi eş için de aynen işlemeye başlar.

c) Eğitim ve Dil Hakları

Eşler, Kanada’nın yetişkin eğitimi ve dil kurslarından (ESL, FSL programları gibi) ücretsiz veya düşük ücretle faydalanabilir. Bu programlar, yeni göçmenlerin topluma entegrasyonunu kolaylaştırmayı amaçlar.

d) Bağımsızlık ve Ayrıcalık

Kanada hukukuna göre eşler, ana başvuru sahibine bağımlı değildir; örneğin boşanma ya da ayrılık durumunda PR statüsünü koruyabilirler (sahte evlilik ve dolandırıcılık şüphesi hariç). Bu durum, özellikle aile içi şiddet ve mağduriyet hallerinde hak kaybını önlemeye yöneliktir.

4. Çocuklara Tanınan Haklar

a) Oturma ve Vatandaşlık Yolu

Ana başvuru sahibinin çocukları da otomatik olarak daimi oturum izni alır. Kanada’da doğan çocuklar ise doğrudan vatandaşlık hakkı kazanır. Göçmen olarak gelen çocuklar, ilerleyen yıllarda vatandaşlık başvurusunda bulunma hakkına sahiptir.

b) Eğitim Hakkı

Kanada’da ikamet eden göçmen çocuklar, devlet okullarında ücretsiz ve zorunlu eğitim hakkına sahiptir. Eğitimde fırsat eşitliği, yabancı öğrencilerle aynı haklardan yararlanmayı sağlar. Ayrıca, devlet okullarındaki İngilizce veya Fransızca dil destek programları çocukların adaptasyonunu kolaylaştırır.

Üniversite ve yükseköğretimde de daimi oturum sahipleri, uluslararası öğrencilere uygulanan yüksek harçlardan muaf olur ve “Kanada vatandaşı” gibi düşük ücretlerle eğitim alabilirler.

c) Sağlık ve Sosyal Yardımlar

Çocuklar, ebeveynleriyle birlikte devletin sunduğu sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabilir. Ayrıca, aileye yapılan çocuk yardımları, eğitim bursları, sosyal programlar da çocukların entegrasyonunu destekler.

d) Çocuk Bakımı ve Koruma

Kanada’da çocukların korunması ve haklarının gözetilmesi anayasal güvence altındadır. Devlet, göçmen ailelerin çocuklarını istismar ve ihmalden koruyacak mekanizmalara sahiptir.

5. Başvuru ve Uygulama Süreci

a) Belgeler ve Prosedürler

Aileyle birlikte yatırım yoluyla Kanada’ya göç başvurusunda tüm aile bireyleri için ayrı ayrı biyometrik veriler, sağlık raporu ve adli sicil kaydı talep edilir. Ayrıca, eş ve çocukların akrabalık bağını ispatlayan belgeler (evlilik cüzdanı, doğum belgesi gibi) zorunludur.

b) Sağlık ve Güvenlik İncelemeleri

Tüm aile bireyleri, sağlık kontrolünden geçirilir. Kanada, bulaşıcı hastalık veya yüksek sağlık maliyeti yaratacak hastalıkları önlemek amacıyla titiz bir inceleme yapar. Ayrıca, güvenlik soruşturması kapsamında herhangi bir suç kaydı olup olmadığına bakılır.

c) Süreçteki Hak Kayıpları ve Koruma Mekanizmaları

Başvuru sırasında eksik veya yanlış beyan, aile bireylerinin tümünün vize ve oturum haklarını kaybetmesine neden olabilir. Bu nedenle, başvuru sürecinde profesyonel hukuki danışmanlık alınması önerilir.

6. Kanuni Güvenceler ve Yargı Kararları

Kanada Göç ve Mülteci Koruma Kanunu (IRPA) “aile birliği” ilkesini koruma altına alır. Uygulamada da Yargıtay benzeri üst mahkemelerin içtihatlarında aile bütünlüğü ve çocuk yararının gözetilmesi, başvurularda temel ölçütler arasında yer almaktadır.

Örneğin; Kanada Federal Mahkemesi kararlarında, göçmenlik başvurularında çocukların yararı (the best interests of the child) ve aile birliğinin önceliği açıkça vurgulanır. Aynı şekilde, Kanada Yüksek Mahkemesi’nin “Baker v. Canada (Minister of Citizenship and Immigration)” kararı aile birliği ve çocuk menfaatinin göçmenlikte esas alınmasını zorunlu kılmıştır.

7. Vatandaşlığa Geçiş ve Uzun Vadeli Haklar

Yatırım yoluyla Kanada’ya göç eden aileler, daimi oturum hakkı kazandıktan sonra genellikle en az 3 yıl Kanada’da yaşamaları halinde vatandaşlık başvurusunda bulunabilirler. Vatandaşlık alındığında tüm siyasi ve sosyal haklara erişim imkânı doğar.

8. Pratikte Karşılaşılan Sorunlar ve Tavsiyeler

Her ne kadar sistem aileyle birlikte göçü kolaylaştırsa da, belgelerin eksikliği, yanlış tercüme, başvuruda geç kalma veya sağlık kontrolündeki pürüzler süreci uzatabilir. Ayrıca, Kanada hükümeti “göçmenlik danışmanı” adı altında yetkisiz kişilere başvurulmamasını özellikle tavsiye etmektedir.

Başvuru sürecinde, tüm hukuki ve idari işlemler için uzman bir avukat veya yetkili göçmenlik danışmanı ile çalışmak aile birliğinin ve çocukların haklarının riske girmesini önler.

Sonuç

Yatırım yoluyla Kanada’ya göç etmek isteyen aileler, ülkenin sunduğu hukuki güvence ve geniş haklar sayesinde yeni bir hayat kurmak için ciddi avantajlara sahiptir. Eş ve çocuklar, başvuru sahibiyle eşit haklara sahip olarak Kanada’da sosyal, ekonomik ve kültürel hayata tam anlamıyla katılabilir. Ancak, sürecin karmaşıklığı ve olası riskler karşısında uzman desteği almak, başvuru sahiplerinin ve ailelerinin mağduriyet yaşamasını önleyecektir.