Ailenin Tazminat Davası Açma Hakkı ve Tazminatın Mirasçılara Geçişi

1. Giriş

Türk hukukunda kişilerin uğradıkları zararların giderilmesi amacıyla açılan tazminat davaları, yalnızca zarar gören bireyin değil, aynı zamanda ailesinin de haklarını koruma işlevine sahiptir. Özellikle ölüm, ağır bedensel zarar veya kişilik haklarının ağır şekilde ihlali gibi durumlarda, aile bireyleri de doğrudan tazminat talep edebilir. Ayrıca bazı durumlarda tazminat hakkı, mirasçılara geçer ve davayı devam ettirme veya başlatma yetkisi doğar.

---

2. Ailenin Tazminat Davası Açabileceği Durumlar

2.1. Ölüm Halinde Destekten Yoksun Kalma Tazminatı

Bir kimsenin ölümüne sebep olan haksız fiil veya kusurlu davranış, geride kalan aile fertlerinin ekonomik desteğini ortadan kaldırır. Bu durumda ölenin yakınları, destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir.

⚖️ Yargıtay HGK., 2012/21-235 E., 2013/331 K.

“Ölenin desteğinden yoksun kalan eş ve çocukların, ekonomik destekten mahrum kalmaları nedeniyle maddi tazminat talep etme hakları vardır.”

2.2. Ölüm Halinde Manevi Tazminat

Ölüm olayı, aile bireyleri üzerinde derin manevi sarsıntılara yol açar. Bu nedenle eş, çocuk, anne ve baba gibi yakınlar manevi tazminat talep edebilir.

⚖️ Yargıtay 4. HD., 2014/5432 E., 2015/7654 K.

“Ölüm sonucu yakınlarını kaybeden aile bireylerine manevi tazminat verilmesi, hakkaniyetin bir gereğidir.”

2.3. Ağır Bedensel Zarar Halinde Aile Fertlerinin Tazminat Hakkı

Ölüm dışında, kişinin ağır yaralanması veya sakat kalması durumunda da aile bireyleri, özellikle manevi tazminat talebinde bulunabilir.

⚖️ Yargıtay 4. HD., 2015/10354 E., 2016/12567 K.

“Trafik kazasında ağır yaralanan kişinin yakınlarının, yaşadıkları derin üzüntü nedeniyle manevi tazminat talep etmesi mümkündür.”

2.4. Kişilik Haklarının Ağır İhlali

Hakaret, basın yoluyla iftira, özel hayatın gizliliğinin ihlali gibi durumlarda, sadece mağdur değil, aile bireyleri de manevi tazminat talep edebilir.

⚖️ Yargıtay 4. HD., 2017/8765 E., 2018/2345 K.

“Basın yoluyla yapılan ağır kişilik hakkı ihlali, yalnızca mağdurun değil, ailesinin de manevi tazminat talep etmesini haklı kılar.”

---

3. Tazminat Hakkının Mirasçılara Geçişi

3.1. Genel Kural

Tazminat hakkı, kural olarak şahsa sıkı sıkıya bağlı değildir. Maddi tazminat talepleri tamamen, manevi tazminat talepleri ise dava açıldıktan sonra mirasçılara geçer.

3.2. Maddi Tazminatın İntikali

• Maddi tazminat talebi, mağdur hayattayken açılmamış olsa dahi mirasçılara geçer.

• Örneğin, iş kazasında zarar gören kişi dava açamadan vefat etmişse, maddi tazminat talebi mirasçılarına intikal eder.

⚖️ Yargıtay 21. HD., 2013/4567 E., 2014/7890 K.

“Ölen işçinin maddi tazminat hakkı, terekeye intikal eder ve mirasçıları tarafından talep edilebilir.”

3.3. Manevi Tazminatın İntikali

• Manevi tazminat talebi kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olarak görülür.

• Ancak kişi hayattayken dava açmışsa, bu dava mirasçılar tarafından sürdürülebilir.

• Kişi dava açmadan vefat etmişse, mirasçılar doğrudan onun adına manevi tazminat davası açamaz; ancak kendi adlarına manevi tazminat isteyebilirler.

⚖️ Yargıtay HGK., 2011/4-82 E., 2011/121 K.

“Manevi tazminat istemi, dava açıldıktan sonra mirasçılara intikal eder; dava açılmadan ölüm halinde intikal etmez.”

3.4. İstisnalar

• Bazı özel durumlarda, kişilik hakkı ihlali çok ağırsa, mirasçılar da doğrudan dava açabilir.

• Örneğin, basın yoluyla yapılan ağır hakaret, hem mağdura hem de ailesine doğrudan manevi tazminat hakkı doğurur.

---

4. Tazminat Davalarında Zamanaşımı

• TBK m.72: Zarar ve fail öğrenildikten sonra 2 yıl, her hâlde 10 yıl.

• Trafik kazalarında → Karayolları Trafik Kanunu hükümleri uygulanır.

• İş kazalarında → İş Kanunu ve TBK birlikte uygulanır.

---

5. SSS – Sıkça Sorulan Sorular

1. Ölüm halinde aile bireyleri hangi tazminatı talep edebilir?
→ Ölüm durumunda destekten yoksun kalma tazminatı (maddi) ve manevi tazminat talep edebilirler.

2. Ağır yaralanmalarda aile fertleri de tazminat davası açabilir mi?
→ Evet. Ağır yaralanma, sakatlık veya koma hali gibi durumlarda yakınlar manevi tazminat isteyebilir.

3. Manevi tazminat hakkı mirasçılara geçer mi?
→ Eğer mağdur hayattayken dava açmışsa, dava mirasçılara intikal eder. Fakat dava açılmamışsa mirasçılar doğrudan onun adına manevi tazminat isteyemez.

4. Maddi tazminat talepleri mirasçılara geçer mi?
→ Evet. Maddi tazminat hakkı terekeye intikal eder ve mirasçılar tarafından talep edilebilir.

5. Trafik kazasında ölen kişinin ailesi hangi davaları açabilir?
→ Hem maddi (destekten yoksun kalma) hem manevi tazminat davası açabilirler.

6. İş kazasında hayatını kaybeden işçinin ailesi ne yapabilir?
→ İşveren aleyhine maddi ve manevi tazminat davası açabilir, ayrıca SGK üzerinden haklarını talep edebilirler.

7. Boşanma nedeniyle aile bireyleri tazminat isteyebilir mi?
→ Hayır. Boşanma davasında tazminat yalnızca eşler arasında söz konusu olur.

8. Basın yoluyla kişilik haklarının ihlali halinde aile bireyleri de dava açabilir mi?
→ Evet. Hakaret veya iftira sadece mağduru değil ailesini de etkilediğinden, aile fertleri de manevi tazminat talep edebilir.

9. Manevi tazminat miktarı nasıl belirlenir?
→ Hakim, olayın ağırlığı, mağdurun ve aile bireylerinin yaşadığı acı, tarafların ekonomik durumu gibi ölçütlere göre hakkaniyet esasına göre belirler.

10. Tazminat davası açma süresi ne kadardır?
→ TBK m.72’ye göre, zarar ve fail öğrenildikten itibaren 2 yıl, her hâlde 10 yıl içinde dava açılmalıdır.

11. Ailenin açtığı tazminat davası hangi mahkemede görülür?
→ Asliye Hukuk Mahkemesi görevli mahkemedir. Trafik kazaları veya iş kazalarında özel düzenlemeler uygulanabilir.

12. Manevi tazminatın üst sınırı var mıdır?
→ Hayır, ancak Yargıtay kararlarına göre manevi tazminat mağduru zenginleştirecek değil, tatmin sağlayacak düzeyde olmalıdır.

13. Tazminat davasında deliller neler olabilir?
→ Olay tutanakları, bilirkişi raporları, tanık beyanları, SGK kayıtları, fotoğraf ve video kayıtları, epikriz raporları.

14. Manevi tazminat hem mağdurun hem ailesinin haklarıyla birleşebilir mi?
→ Evet. Hem mağdur hem ailesi ayrı ayrı manevi tazminat talep edebilir.

15. Mirasçılar, dava açılmamış bir manevi tazminat talebini sürdürebilir mi?
→ Hayır. Manevi tazminat şahsa sıkı sıkıya bağlıdır. Ancak dava açılmışsa intikal eder.

---

6. Sonuç

Türk hukukunda aile bireylerinin tazminat davası açabileceği durumlar özellikle şunlardır:

• Ölüm halinde destekten yoksun kalma ve manevi tazminat,

• Ağır bedensel zarar halinde manevi tazminat,

• Kişilik haklarının ağır ihlali halinde manevi tazminat.

Tazminat hakkının mirasçılara geçişi bakımından ise:

• Maddi tazminat talepleri mirasçılara geçer,

• Manevi tazminat talepleri yalnızca dava açılmışsa intikal eder.

⚖️ Yargıtay’ın içtihatları, aile bireylerini koruyacak şekilde geniş yorumlarla bu hakları güvence altına almaktadır.