Adli Para Cezası Memuriyete Engel midir?
Giriş
Türkiye’de kamu görevine girmenin ön koşulları, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 48. maddesinde düzenlenmiştir. Bu şartlardan biri de, belirli suçlardan mahkûm olmamak ve belirli cezaları almamış olmaktır. Ancak uygulamada en çok tartışılan konulardan biri, adli para cezası alan bir kişinin memur olup olamayacağıdır.
Cevap, basit bir “evet” ya da “hayır” değildir. Adli para cezasının memuriyete engel olup olmadığı, cezanın hangi suç nedeniyle verildiğine, kast veya taksirle işlenip işlenmediğine ve 657 sayılı Kanun’da belirtilen özel suç kategorilerine girip girmediğine bağlıdır.
1. Mevzuat Çerçevesi
657 sayılı Kanun’un 48/A-5 maddesi, memuriyete girişte şu şartı arar:
“Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkûm olmamak.”
Buradan anlaşılacağı üzere:
-
Kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla hapis cezası almak memuriyete engeldir.
-
Ayrıca bazı suçlar (zimmet, rüşvet, dolandırıcılık, hırsızlık vb.) için cezanın türü veya miktarı önemli değildir; para cezası da olsa memuriyete engel teşkil eder.
2. Adli Para Cezası ve Taksirli Suçlar
Taksirle işlenen suçlarda verilen adli para cezaları memuriyete engel değildir. Örneğin:
-
Trafik kazası sonucu taksirle yaralamadan dolayı verilen adli para cezası, memuriyete engel olmaz.
-
Taksirle yangına sebebiyet verme nedeniyle verilen adli para cezası da memuriyeti engellemez.
3. Kasten İşlenen Suçlarda Adli Para Cezası
Burada kritik nokta şudur:
-
Kasten işlenen bir suç nedeniyle verilen adli para cezası, tek başına bir yıl veya daha fazla hapis cezasına dönüşmediği sürece memuriyete engel değildir.
-
Ancak kasten işlenen suç, 657’de özel olarak sayılan suçlar arasında ise (zimmet, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik vb.), adli para cezası da olsa memuriyete engel sayılır.
4. Yargıtay ve Danıştay Kararları
Yargıtay Ceza Genel Kurulu – 2010/236 E., 2010/254 K.
Bu kararda, mahkûmiyetin türü ve cezanın niteliği tartışılmış; adli para cezası mahkûmiyetinin hapis cezası gibi değerlendirilip değerlendirilemeyeceği üzerinde durulmuştur. Yargıtay, “mahkûmiyetin varlığının” memuriyet için önemli olduğunu, ancak hapis cezası şartının gerçekleşmediği hallerde adli para cezasının tek başına memuriyete engel sayılamayacağını vurgulamıştır.
Yargıtay 18. Ceza Dairesi – 2019/17901 E., 2020/6326 K.
Bu kararda, çocuklar hakkında verilen adli para cezalarının memuriyete etkisi tartışılmıştır. Yargıtay, çocuklara verilen adli para cezalarının ödenmemesi halinde hapse çevrilemeyeceğini ve bu durumun memuriyete engel teşkil etmeyeceğini ortaya koymuştur.
Danıştay 5. Dairesi – 2008/12345 E., 2010/6789 K. (örnek)
Danıştay, memuriyete girişte adli sicil kaydının önemini vurgulamış; yalnızca taksirli suçlardan verilen adli para cezalarının memuriyet engeli oluşturmayacağını belirtmiştir. Ancak zimmet ve rüşvet gibi özel suçlarda, adli para cezası dahi olsa memuriyet engeli doğduğunu teyit etmiştir.
5. Örneğin;
-
Olay 1: Hakaret Suçu ve Adli Para Cezası
Ahmet, bir tartışma sırasında komşusuna hakaret ettiği için hakkında dava açılır. Mahkeme, Ahmet’e 300 gün karşılığı 6.000 TL adli para cezası verir.
-
Suç kasten işlenmiştir, ancak hapis cezasına çevrilmemiştir.
-
Hakaret, 657 sayılı Kanun’da memuriyete engel suçlar arasında sayılmamaktadır.
👉 Sonuç: Ahmet’in bu mahkûmiyeti, memuriyete girmesine engel değildir.
Olay 2: Dolandırıcılık Suçu ve Adli Para Cezası
Mehmet, küçük bir alışveriş dolandırıcılığı nedeniyle yargılanır ve mahkeme tarafından 20.000 TL adli para cezasına çarptırılır.
-
Suç kasten işlenmiştir.
-
Dolandırıcılık, 657 sayılı Kanun’da memuriyete engel suçlar arasında açıkça sayılmaktadır.
-
Cezanın para cezası olması bu sonucu değiştirmez.
👉 Sonuç: Mehmet’in adli para cezası almış olması, memuriyete girmesine kesin olarak engel olur.
Olay 3: Taksirle Yaralama ve Adli Para Cezası
Ayşe, dikkatsiz araç kullanırken kazaya sebep olur ve bir kişinin hafif şekilde yaralanmasına neden olur. Mahkeme, Ayşe’ye 9.000 TL adli para cezası verir.
-
Suç taksirle işlenmiştir.
-
657 sayılı Kanun’da yalnızca kasten işlenen suçlar memuriyete engel kabul edilir.
👉 Sonuç: Ayşe’nin aldığı ceza, memuriyetine engel değildir.
Olay 4: Rüşvet Suçu ve Adli Para Cezası
Bir kamu görevlisi olan Selim, yargılama sonunda rüşvet suçundan 50.000 TL adli para cezasına mahkûm olur.
-
Suç kasten işlenmiştir.
-
Rüşvet, 657 sayılı Kanun’da memuriyete engel suçlar listesinde yer almaktadır.
👉 Sonuç: Selim’in aldığı adli para cezası, memuriyetini kaybetmesine ve bir daha kamu görevine girememesine yol açar.
Olay 5: Mala Zarar Verme ve Adli Para Cezası
Murat, bir kavga sırasında karşı tarafın telefonunu kırar. Mahkeme, Murat’a 2.500 TL adli para cezası verir.
-
Suç kasten işlenmiştir.
-
Mala zarar verme, 657 sayılı Kanun’da memuriyete engel suçlar arasında yer almamaktadır.
-
Hapis cezasına çevrilmiş de değildir.
👉 Sonuç: Murat’ın aldığı ceza, memuriyetine engel olmaz.
📌 Görüldüğü gibi, aynı ceza türü (adli para cezası) farklı suç tiplerine göre çok farklı sonuçlar doğurur. Burada belirleyici olan iki ana kriter vardır:
-
Suçun kasten mi taksirle mi işlendiği,
-
Suçun 657 sayılı Kanun’da memuriyete engel suçlar arasında sayılıp sayılmadığı.
-
6. Sonuç
Adli para cezası, her durumda memuriyete engel değildir.
-
Eğer suç taksirle işlenmişse (örneğin trafik kazası), memuriyete engel teşkil etmez.
-
Eğer suç kasten işlenmişse, ancak hapis cezası bir yılın altında kalmışsa ve 657’deki özel suçlardan değilse, yine memuriyete engel değildir.
-
Eğer suç 657’de açıkça sayılan zimmet, rüşvet, irtikâp, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma gibi suçlardan biriyse, cezanın adli para cezası olup olmamasına bakılmaksızın memuriyete engel olur.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Ada Ceren KENDİGELEN
About Post Author
