Adli Para Cezası Adli Sicile İşler mi? Sabıka Kaydı Bilgilerini Nasıl Silebilirim?
Giriş
Adli sicil ve sabıka kaydı kavramları, kişilerin hem özel hem de profesyonel yaşamında büyük önem taşır. İş başvurularında, memuriyete girişte, vatandaşlık başvurularında, hatta bazı özel sektör faaliyetlerinde adli sicil kaydı sorgulanır. Bu nedenle, mahkemeler tarafından verilen adli para cezalarının adli sicile işleyip işlemediği ve sabıka kaydının nasıl silinebileceği sıkça merak edilmektedir.
Türk hukuk sisteminde adli sicil kayıtları 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu ile düzenlenmiştir. Bu kanun, hangi kararların adli sicile kaydedileceğini, ne zaman silineceğini ve arşiv kaydına nasıl alınacağını ayrıntılı biçimde ortaya koymaktadır.
Adli Sicil Nedir?
Adli sicil, bir kişinin hakkında kesinleşmiş mahkûmiyet kararlarının kaydedildiği resmi veri tabanıdır. Halk arasında “sabıkalı olmak” ya da “temiz kağıdı almak” olarak bilinen kavram, hukuken adli sicil kaydıdır.
Adli sicil kaydında yer alan bilgiler şunlardır:
-
Mahkeme kararıyla kesinleşmiş hapis cezaları,
-
Adli para cezaları,
-
Bazı güvenlik tedbirleri,
-
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararları (sadece belirli şartlarda).
Adli Para Cezası Adli Sicile İşer mi?
Evet, adli para cezaları da adli sicile kaydedilir. Bunun sebebi, adli para cezasının da bir mahkûmiyet kararı olmasıdır. Her ne kadar hapis cezası gibi özgürlüğü bağlayıcı bir ceza olmasa da, cezanın kesinleşmesiyle birlikte adli sicile işlenir.
Önemli Ayrım:
-
Adli Para Cezası (TCK m.52): Suç karşılığında verilen gün esaslı para cezası, kesinleştiğinde adli sicile kaydedilir.
-
İdari Para Cezası: Trafik cezası, Kabahatler Kanunu’na göre verilen para cezaları gibi idari yaptırımlar adli sicile işlemez. Bunlar idari sicilde yer alır ve sabıka kaydında görünmez.
Yani, mahkeme kararıyla verilen adli para cezası sabıka kaydına girer, ama polis veya idari birim tarafından kesilen trafik cezası gibi idari para cezaları sabıka kaydına işlemez.
Adli Para Cezası Ne Zaman Sabıka Kaydından Silinir?
Adli sicildeki kayıtlar, 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 9. ve 12. maddeleri uyarınca silinir veya arşive alınır.
-
Ceza infaz edildiğinde: Adli para cezası ödendiğinde, infaz tamamlanır ve kayıt arşive alınır.
-
Kanuni süreler dolduğunda: Ceza infaz edildikten sonra belirli süreler geçince adli sicil kaydı tamamen silinir.
-
Memnu Hakların İadesi kararı alındığında: Ceza infaz edildikten sonra belirli süre suç işlemeden yaşayan kişi, mahkemeden memnu hakların iadesi kararı alabilir. Bu durumda kayıt silinmese bile arşivden çıkarılabilir.
-
Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından resen: Süresi dolan kayıtlar, otomatik olarak arşivden silinir.
Adli Sicil ve Arşiv Kaydı Ayrımı
-
Adli Sicil Kaydı: Güncel sabıka kaydı sorgulamasında görünen bilgidir. İşe giriş veya resmi belgelerde çoğu zaman bu belge istenir.
-
Arşiv Kaydı: Adli sicilden silinen kayıtlar arşive alınır. Kamuya açık değildir, sadece savcılık ve mahkemeler tarafından görülebilir.
Adli para cezaları ödendiğinde, kısa süre içinde sabıka kaydından silinip arşiv kaydına alınır. Ancak devletin kurumları, özellikle güvenlik soruşturmalarında bu arşiv kayıtlarını görebilir.
Sabıka Kaydı Nasıl Silinir?
Adli para cezasına ilişkin kayıtların silinmesi şu yollarla mümkündür:
-
İnfazın Tamamlanması: Ceza ödendiğinde, ilgili mahkeme infazın tamamlandığını bildirir. Bu durumda kayıt, adli sicilden arşiv kaydına alınır.
-
Memnu Hakların İadesi: Ceza infaz edildikten sonra en az 3 yıl suç işlemeden yaşanırsa, kişi mahkemeden memnu hakların iadesi kararı alabilir. Bu, sabıka kaydının temizlenmesini sağlar.
-
Sürelerin Dolması: Ceza infazından itibaren 5–10 yıl gibi süreler geçtikten sonra kayıt kendiliğinden tamamen silinir.
-
Af Kanunları: Türkiye’de zaman zaman çıkarılan af kanunlarıyla bazı mahkûmiyetler adli sicilden silinebilir.
Yargıtay’ın Görüşü
Yargıtay kararlarında adli para cezalarının mahkûmiyet kararı niteliğinde olduğu açıkça belirtilmiştir. Bu nedenle, kesinleşmiş adli para cezaları sabıka kaydına işlenir. Ancak infazdan sonra kayıtların arşive alınması gerektiği de Yargıtay içtihatlarında vurgulanmıştır.
Uygulamada Örnek Olaylar
Olay 1: Hakaret Suçu
Ali, hakaret suçundan 3.000 TL adli para cezası alır. Karar kesinleşir ve sabıka kaydına işlenir. Ali cezayı ödedikten sonra kaydı arşive alınır. 5 yıl geçtikten sonra sabıka kaydı tamamen silinir.
Olay 2: Dolandırıcılık
Mehmet, dolandırıcılık nedeniyle 20.000 TL adli para cezası alır. Bu suç 657 sayılı Kanun’da memuriyete engel suçlardan biridir. Cezası ödense bile kaydı arşivde kalır ve güvenlik soruşturmalarında engel teşkil eder.
Olay 3: Trafik Cezası
Ayşe, hız limitini aştığı için 1.500 TL trafik cezası alır. Bu bir idari para cezasıdır. Sabıka kaydına işlemez.
Sonuç
-
Adli para cezaları, mahkûmiyet niteliği taşıdığı için adli sicile işlenir.
-
Ceza ödendiğinde kayıt arşive alınır, zamanla da tamamen silinir.
-
Taksirli suçlardan verilen adli para cezaları genellikle memuriyete engel değildir, ancak zimmet, rüşvet, dolandırıcılık gibi suçlarda verilen adli para cezaları memuriyeti engeller.
-
Sabıka kaydı sildirmek için infazın tamamlanması, sürelerin dolması veya memnu hakların iadesi yolları kullanılabilir.
Memnu Hakların İadesi Nedir?
“Memnu hakların iadesi” terimi, Türk Ceza Kanunu’ndan kaynaklanan ve ceza infaz edildikten sonra belirli bir süre suç işlemeden yaşayan kişiye, kaybettiği haklarının iade edilmesini sağlayan bir kurumdur.
Bir kişi hakkında mahkûmiyet kararı verildiğinde sadece hapis veya para cezası değil, bazı “ek sonuçlar” da ortaya çıkar. Örneğin:
-
Kamu görevine girme yasağı,
-
Seçme ve seçilme hakkından yoksunluk,
-
Dernek kurma yasağı.
Memnu hakların iadesi kararı ile bu yasaklar ortadan kalkar.
Memnu Hakların İadesi Davası Nasıl Açılır?
-
Başvuru Yeri:
Memnu hakların iadesi davası, hükümlünün ikamet ettiği yerde bulunan Asliye Ceza Mahkemesi’ne açılır. -
Gerekli Şartlar:
-
Ceza tamamen infaz edilmiş olmalıdır.
-
İnfazın bitiminden itibaren en az 3 yıl süreyle yeni bir suç işlenmemiş olmalıdır.
-
Kişi bu süreyi iyi halli geçirmiş olmalıdır.
-
-
İstenen Belgeler:
-
Ceza infazının tamamlandığına dair belge,
-
Nüfus kayıt örneği,
-
Adli sicil kaydı,
-
Gerekirse iyi hal belgeleri.
-
-
Mahkeme İncelemesi:
Mahkeme, hükümlünün yeni bir suç işlemediğini ve toplum içinde iyi halli olduğunu tespit ederse, memnu hakların iadesine karar verir.
Süreler Nasıl Hesaplanır?
-
Adli para cezası ödendiği gün itibarıyla infaz tamamlanmış sayılır.
-
Bu tarihten itibaren 3 yıl boyunca yeni suç işlenmezse, memnu hakların iadesi davası açılabilir.
-
Yani 2022’de adli para cezası ödeyen biri, 2025’te memnu hakların iadesi talebinde bulunabilir.
Sabıka Kaydı Sildirme Süreci
1. Adli Sicil Kaydının Silinmesi
Adli para cezası ödendiğinde, sabıka kaydı güncel sorgulamalarda görünür. Ancak belli süre sonra arşive alınır. Arşive alınan kayıt, iş başvurularında görünmez.
2. Arşiv Kaydının Silinmesi
Arşiv kaydı, normal vatandaşlarca görülmez; ancak devlet kurumları güvenlik soruşturmalarında görebilir. Bu kayıt, kanunda öngörülen süreler dolunca resen silinir.
3. Mahkeme Kararı ile Silinme
Kişi memnu hakların iadesi davası açıp kazandığında, sabıka kaydı fiilen temizlenmiş olur. Bu, özellikle memuriyet ve kamu görevine girişte kritik önem taşır.
Uygulamada Örnek Senaryo
Senaryo:
Ali, 2020 yılında hakaret suçundan 5.000 TL adli para cezasına çarptırılır. Karar kesinleşir ve sabıka kaydına işlenir. Ali cezayı 2021’de öder.
-
2021’den itibaren cezası infaz edilmiş sayılır.
-
2024’e kadar yeni bir suç işlemezse, Asliye Ceza Mahkemesi’ne başvurup memnu hakların iadesi kararı alabilir.
-
Mahkeme bu kararı verdiğinde, Ali’nin sabıka kaydı silinir; kamu görevine girme ve diğer haklarını yeniden kazanır.
Sonuç
-
Adli para cezaları adli sicile işlenir.
-
Ceza ödendiğinde arşive alınır, zamanla tamamen silinir.
-
Memuriyet gibi kamu görevlerine engel olan durumlarda, memnu hakların iadesi davası açılarak sabıka kaydı temizlenebilir.
-
Süreler doğru hesaplanmalı ve mahkemeye gerekli belgelerle başvurulmalıdır.
Hukuk Fakültesi Öğrencisi Ada Ceren KENDİGELEN
About Post Author
