ABD’de Çocukların Eğitim Hakkı ve Yabancı Ebeveynlerin Hukuki Sorumlulukları
Giriş
ABD, eğitim hakkını yalnızca vatandaşlarına değil, göçmenlik statüsünden bağımsız olarak ülke sınırları içindeki tüm çocuklara tanıyan ülkelerin başında gelir. Eğitim, Amerikan toplumunun temelini oluşturan anayasal değerlerden biridir. 1982 yılında verilen Plyler v. Doe kararı ile, belgesiz göçmen çocukların dahi kamu okullarında ücretsiz eğitim alma hakkına sahip olduğu yüksek mahkeme tarafından teyit edilmiştir.
ABD’de yaşayan yabancı ebeveynler açısından bu durum iki boyut taşır:
-
Çocuklarının eğitim hakkı, anayasal güvence altındadır.
-
Ebeveynler bu hakkın kullanılmasından doğan hukuki ve mali sorumlulukları üstlenmek zorundadır.
Bu makalede, ABD’de çocukların eğitim hakkının hukuki temelleri, eyalet bazlı düzenlemeler, kamu ve özel okullardaki uygulamalar, üniversite eğitiminde yabancı öğrencilerin statüsü, ebeveynlerin sorumlulukları ve Türk vatandaşları açısından özel durumlar ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
I. ABD’de Eğitim Hakkının Hukuki Dayanakları
1. Anayasal Çerçeve
ABD Anayasası’nda eğitim hakkına dair doğrudan bir hüküm bulunmaz. Ancak 14. Değişiklik (Equal Protection Clause) şu şekilde yorumlanmıştır:
-
Her birey, eyalet yasaları karşısında eşit korunma hakkına sahiptir.
-
Bu hüküm, göçmenlik statüsünden bağımsız olarak çocukların eğitim hakkını garanti altına alır.
2. Yüksek Mahkeme Kararları
-
Brown v. Board of Education (1954): Eğitimde ırk ayrımcılığını yasakladı. Eğitimde eşitlik ilkesini güçlendirdi.
-
Plyler v. Doe (1982): Belgesiz göçmen çocukların kamu okullarına erişim hakkını onayladı. Mahkeme, “çocukların eğitimden mahrum bırakılmasının toplum için uzun vadede zararlı olacağını” vurguladı.
3. Federal Yasalar
-
Elementary and Secondary Education Act (ESEA): Kamu okullarına federal fon sağlar.
-
Individuals with Disabilities Education Act (IDEA): Engelli çocukların ücretsiz, uygun eğitim hakkını tanır.
-
Every Student Succeeds Act (ESSA): Eğitim standartlarını belirler.
4. Eyalet Yasaları
Her eyalet kendi eğitim yasasını düzenler. Örneğin:
-
California: 6–18 yaş arası zorunlu eğitim.
-
New York: 5–17 yaş arası zorunlu eğitim.
-
Texas: 6–18 yaş arası zorunlu eğitim.
II. Kamu Okullarında Eğitim Hakkı
1. Kayıt Prosedürü
Çocukların kamu okullarına kaydı için:
-
İkamet adresi belgesi,
-
Doğum belgesi,
-
Aşı ve sağlık kayıtları istenir.
👉 Göçmenlik statüsü sorgulanmaz.
2. Ücretsiz Eğitim
ABD’de K-12 eğitimi (kindergarten – 12. sınıf) ücretsizdir. Bu hak yabancı çocuklar için de geçerlidir.
3. Ayrımcılık Yasağı
Civil Rights Act 1964 gereğince okullarda vatandaşlık veya göçmenlik statüsüne göre ayrımcılık yasaktır.
4. Dil ve Uyum Programları
-
ESL (English as a Second Language): İngilizce öğrenimi desteği.
-
Bilingual Education: İki dilli eğitim programları.
III. Özel Okullar ve Üniversite Eğitimi
1. Özel Okullar
-
Ücretlidir.
-
Yabancı öğrenciler için kontenjan bulunabilir.
2. Üniversite
-
Green Card sahipleri in-state tuition avantajı ile düşük harç öder.
-
F-1 vizesi sahipleri yüksek harç öder.
-
Bazı eyaletlerde belgesiz göçmen öğrenciler de in-state tuition hakkı elde etmiştir (örn. California, Texas).
3. Burs ve Finansal Yardımlar
-
Federal burslar genellikle vatandaşlar için geçerlidir.
-
Özel burs programları yabancılara da açık olabilir.
IV. Yabancı Ebeveynlerin Hukuki Sorumlulukları
1. Zorunlu Eğitim Sorumluluğu
ABD’de ebeveynlerin çocuklarını okula göndermesi hukuki yükümlülüktür.
-
Devamsızlık → “truancy” → para cezası veya sosyal hizmet yükümlülüğü.
-
Sürekli devamsızlık → “child neglect” davası açılabilir.
2. Eğitim Masrafları
Kamu okulları ücretsizdir, ancak ebeveynlerin şu masrafları vardır:
-
Yemek,
-
Kıyafet,
-
Ulaşım,
-
Kitap ve malzeme.
3. Velayet ve Eğitim Kararları
-
Ortak velayette eğitim kararları ortak alınır.
-
Boşanma halinde, velayet sahibi ebeveynin onayı gerekir.
4. Göçmenlik Statüsünün Etkisi
-
Ebeveyn belgesiz olsa bile çocuk eğitim hakkına sahiptir.
-
Ancak üniversiteye geçişte göçmenlik statüsü önemli hale gelir.
V. Uluslararası Hukuk ve ABD
1. Çocuk Hakları Sözleşmesi
ABD, sözleşmeyi imzalamış ama onaylamamıştır. Buna rağmen çocukların eğitim hakkı anayasal güvence altındadır.
2. Lahey Sözleşmesi
Velayet ve çocuk kaçırma davalarında eğitim hakkı dikkate alınır.
VI. Türk Vatandaşları İçin Özel Durumlar
1. Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar
-
Türk ebeveynin çocuğu Türkiye’ye göndermek istemesi, ABD mahkemelerince engellenebilir.
-
Velayet davalarında iki ülke hukuku çakışabilir.
2. Çifte Vatandaş Çocuklar
ABD ve Türk vatandaşlığına sahip çocukların eğitim hakları her iki ülkede de güvence altındadır.
3. Üniversite Başvuruları
ABD’de doğmuş Türk çocukları in-state tuition avantajı ile düşük harç ödeyebilir.
VII. Stratejik Öneriler
-
Çocukların okul kayıt belgeleri eksiksiz hazırlanmalı.
-
Göçmenlik belirsizliğine rağmen eğitim hakkı kullanılmalı.
-
Boşanma davalarında çocuğun eğitim planı mahkemeye sunulmalı.
-
Üniversiteye geçişte burs ve eyalet içi harç avantajları araştırılmalı.
VIII. Örnek Senaryolar
-
Senaryo 1: Belgesiz göçmen ebeveynin çocuğu California’da kamu okuluna kaydedildi → hukuka uygundur.
-
Senaryo 2: Green Card sahibi Türk ailenin çocuğu New Jersey’de üniversiteye başladı → düşük harç avantajı elde etti.
-
Senaryo 3: Boşanma sonrası velayet davasında çocuğun Türkiye’ye gönderilmek istenmesi → ABD mahkemesi çocuğun üstün yararı gerekçesiyle izin vermedi.
IX. Sık Sorulan Sorular
-
Göçmenlik statüsü olmayan çocuk okula gidebilir mi? ✔ Evet.
-
Kamu okulları ücretli mi? ✖ Hayır.
-
Üniversite eğitiminde göçmenlik statüsü önemli mi? ✔ Evet.
-
Ebeveyn devamsızlık halinde sorumlu mu? ✔ Evet, child neglect sayılabilir.
Sonuç
ABD’de çocukların eğitim hakkı anayasal güvence altındadır. Göçmenlik statüsünden bağımsızdır. Yabancı ebeveynlerin en büyük sorumluluğu, çocuklarını okula göndermek ve eğitim masraflarını karşılamaktır. Ayrıca velayet, göçmenlik ve mali yükümlülükler açısından da ciddi sorumluluklar söz konusudur.
Türk aileleri için özellikle:
-
Çifte vatandaş çocukların statüsü,
-
Boşanma sonrası velayet ve eğitim planlaması,
-
Üniversiteye geçişte mali yükümlülükler
kritik önem taşır.
About Post Author
