ABD’de Çalışma Vizesi ile Aile Bireylerinin Hakları Nelerdir?

GİRİŞ

Amerika Birleşik Devletleri, yabancı iş gücü için en cazip ülkelerden biridir ve her yıl on binlerce profesyonel ABD’de çalışmak üzere çalışma vizesi alır. Ancak yalnızca bireyin ABD’de çalışabilmesi çoğu zaman yeterli değildir; çalışan kişinin eşi ve çocuklarının da ABD’de yasal olarak bulunabilmesi, çalışabilmesi ve eğitim alabilmesi, göçmen ailelerin temel beklentileri arasındadır.
Bu makalede, ABD’de çalışma vizesi ile gelen aile bireylerinin (eş ve çocuklar) sahip olduğu haklar, vizelerinin türlerine göre kapsamları, eğitim, çalışma ve sosyal haklar ile karşılaşılabilecek sorunlar ayrıntılı biçimde ele alınacaktır.

1. ABD’de Çalışma Vizeleri ve Aile Üyeleri için “Refakatçi Vize” (Dependent Visa) Kavramı

ABD’de en çok tercih edilen çalışma vizeleri şunlardır:

H-1B: Uzmanlık gerektiren meslekler için
L-1: Şirket içi transferler
E-2: Yatırımcı vizesi
O-1: Olağanüstü yetenek
J-1: Değişim programı (bazı kategorilerde çalışma hakkı da olabilir)

Her çalışma vizesi türünün aile bireylerine tanıdığı haklar farklıdır.
Genellikle, çalışanın eşi ve 21 yaş altı bekar çocukları için refakatçi vize (dependent visa) hakkı vardır:

H-1B için H-4
L-1 için L-2
E-2 için E-2 dependent
O-1 için O-3
J-1 için J-2 (eş ve çocuklar için)

2. H-1B Çalışma Vizesi ve Aile Bireylerinin Hakları (H-4)

A. H-1B Sahibi Çalışan ve H-4 Dependent Vizesi

H-1B vizesiyle ABD’ye gelen çalışanın eşi ve 21 yaş altı bekar çocukları, H-4 vizesine başvurabilir.
H-4 vizesi, başvuru sahibine ABD’de yaşama, eğitim alma ve belirli koşullarda çalışma izni verir.

B. H-4 Vizesiyle Çalışma Hakkı (EAD)

H-4 vizesi sahibi eş, yalnızca H-1B sahibinin Green Card sürecinde I-140 onaylanmışsa (immigrant petition onaylanmışsa), EAD (Employment Authorization Document) için başvurabilir.
EAD kartı alan H-4 eş, ABD’de herhangi bir işte çalışabilir; bu hak çocuklar için geçerli değildir.

C. Eğitim ve Diğer Haklar

H-4 sahipleri, ABD’de ilkokul, lise ve üniversiteye kayıt olabilir.
Sosyal güvenlik numarası yalnızca EAD alındıktan sonra alınabilir.
ABD’de sürücü belgesi, banka hesabı açma gibi haklardan yararlanabilirler.

3. L-1 Şirket İçi Transfer Vizesi ve Aile Hakları (L-2)

A. L-2 Vizesi: L-1 Sahibi Çalışanın Eşi ve Çocukları

L-1 vizesiyle ABD’de çalışan kişinin eşi ve çocukları L-2 vizesine başvurur.
L-2 vizesi sahiplerinin en büyük avantajı, eşlerin çalışma iznini hemen alabilmesidir.

B. L-2 ile Çalışma ve Eğitim Hakkı

L-2 eşleri, ABD’ye girişten sonra doğrudan çalışma izni (EAD) başvurusu yapabilir ve herhangi bir işte, sektörde veya şirkette çalışabilir.
L-2 çocukları için çalışma hakkı yoktur, ancak eğitim hakkı vardır.

4. E-2 Yatırımcı Vizesi ve Aile Hakları

E-2 vizesi sahibi yatırımcının eşi ve 21 yaş altı bekar çocukları E-2 dependent vizesiyle ABD’ye gelebilir.
E-2 eşleri, çalışma izni (EAD) için başvurarak tam zamanlı veya yarı zamanlı istedikleri işte çalışabilir.
E-2 çocukları için ABD’de okullara ve üniversitelere kayıt imkanı vardır; ancak çalışma hakkı yoktur.

5. O-1 Olağanüstü Yetenek Vizesi ve O-3 Dependent Hakları

O-1 vizesiyle ABD’ye gelen kişinin eşi ve çocukları O-3 vizesi alabilir.
O-3 vizesi ile ABD’de eğitim alınabilir ancak çalışma hakkı yoktur.

6. J-1 Değişim Programı Vizesi ve J-2 Aile Vizesi Hakları

J-1 vizesiyle ABD’ye gelenler, eş ve çocuklarını J-2 vizesiyle getirebilir.
J-2 vizesi sahibi eş ve çocuklar, çalışma izni (EAD) için başvurabilir.
J-2 vizesiyle eğitim alınabilir, sosyal haklardan yararlanılabilir.

7. Refakatçi Vizesi Sahiplerinin Dikkat Etmesi Gerekenler

A. Statü Koruma ve Süre Kısıtları

Aile bireylerinin vize süresi, ana başvuru sahibinin vize süresiyle sınırlıdır.
Ana vize sahibinin statüsü sona ererse (ör. işten çıkarılırsa veya vize süresi biterse), refakatçi aile üyelerinin de yasal kalış hakkı sona erer.
Eş veya çocuklar kendi vize statülerine (ör. F-1 öğrenci, H-1B çalışan) geçiş yapabilirler.

B. Sosyal Güvenlik ve Sağlık Hakları

Çalışma izni alınmadıkça sosyal güvenlik numarası verilmez (istisna: L-2 EAD, H-4 EAD, J-2 EAD alanlar).
Devlet yardımlarından yararlanmak çoğunlukla mümkün değildir; sağlık sigortası ve diğer sosyal hizmetler, işveren veya özel sigorta ile sağlanmalıdır.

C. Eğitim Hakları ve Devlet Okulları

Refakatçi çocuklar, ABD’de devlet okullarına ve üniversitelere başvurabilir.
Üniversitelerde genellikle “in-state tuition” (ABD’li öğrenciler için indirimli harç) hakkı tanınmaz; yabancı öğrenci statüsünde değerlendirilirler.

D. Çalışma Hakkı için EAD Başvurusu

Çalışma hakkı tanıyan dependent vizelerde (L-2, E-2, J-2, H-4 [sınırlı]) EAD başvurusu gereklidir.
EAD kartı olmadan yasal çalışmak mümkün değildir.

8. Aile Birliği ve Vize Geçişi Hakları

Refakatçi vizeler ile ABD’ye giriş yapanlar, ABD’de ikamet sürelerini vatandaşlık başvurusu için kullanamazlar (ancak ana vize sahibi Green Card sürecine geçerse aile de başvurabilir).
Aile birliği ilkesine dayanarak, ana vize sahibi farklı bir vize veya Green Card başvurusunda bulunursa, aile bireyleri de otomatik olarak bu haklardan yararlanabilir.

9. Sıkça Sorulan Sorular

Çalışma izni olmayan dependent vize sahibi, ABD’de iş kurabilir mi?
Hayır, EAD olmadan herhangi bir işte çalışmak veya iş kurmak yasal değildir.

Çocuklar kaç yaşına kadar dependent vizeyle ABD’de kalabilir?
21 yaşını dolduruncaya kadar dependent statüsü devam eder; sonrasında yeni bir vize statüsüne geçilmelidir.

Refakatçi vizeler ile Green Card alınabilir mi?
Doğrudan alınamaz; ana başvuru sahibi Green Card’a geçiş yaparsa, aile bireyleri de geçiş hakkı kazanır.

Çalışma izni almak ne kadar sürer?
EAD başvuruları genellikle 2-6 ayda sonuçlanır; ancak dönemsel yoğunluklarda süre uzayabilir.

10. Yargıtay, ABD Federal ve AİHM Kararları Bağlamında

Türkiye’de Yargıtay, ABD’de çalışan Türk vatandaşlarının aile, boşanma, velayet ve sosyal hak davalarında ABD’deki oturum ve vize statüsünü dikkate alır.
ABD federal mahkemeleri, vize ihlali ve aile birliği hakkı davalarında titiz denetim uygular.
AİHM ise, aile birliği, çocuk hakları ve ayrımcılık yasağı ilkelerini vurgular.

11. Sonuç ve Hukuki Değerlendirme

ABD’de çalışma vizesiyle gelen aile bireylerinin sahip olduğu haklar, ana vize türüne göre değişiklik gösterir.

Eş ve çocuklar için eğitim hakkı, bazı durumlarda tam çalışma hakkı (EAD ile) ve sosyal haklar tanınır.
Tüm haklar, ana vize sahibinin yasal statüsüne ve ABD’de kalış süresine bağlıdır.
Yasal ihlal veya sürenin aşılması halinde statü kaybı riski vardır.
Bu nedenle, başvuru ve uzatma süreçlerinde tüm belgeler titizlikle hazırlanmalı, güncel göçmenlik düzenlemeleri ve vizeye özel kısıtlamalar yakından takip edilmelidir.

Single Blog Title