ABD’de Çalışma İzni Nasıl Alınır, Şartları Nelerdir?
GİRİŞ
ABD, dünyanın en çok göç alan ve iş olanakları bakımından cazibe merkezi olan ülkelerinin başında gelmektedir. Özellikle yabancı işgücü açısından yasal çalışma izni almak, hem bireyler hem de uluslararası şirketler için büyük bir fırsattır. Ancak ABD’de çalışma izni alma süreci ve şartları oldukça karmaşık olup hukuki bir altyapıya ve dikkatli planlamaya ihtiyaç duyar. Bu makalede, ABD’de çalışma izni türleri, başvuru yolları, hukuki prosedürler, güncel uygulama sorunları ve Türk vatandaşlarının özel durumları ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
1. ABD’de Çalışma İzni (Work Permit) Nedir?
ABD’de “çalışma izni” veya “Employment Authorization Document (EAD)”, göçmen olmayan yabancıların ABD’de yasal olarak çalışabilmelerini sağlayan resmi bir belgedir. EAD, USCIS (United States Citizenship and Immigration Services) tarafından düzenlenir ve kişinin vize ya da statüsüne bağlı olarak farklı türlerde verilebilir.
Ayrıca, bazı göçmen vizeleri (ör. Green Card), sahiplerine çalışma hakkı verirken, bazı göçmen olmayan vizeler (ör. F-1 öğrenci vizesi) doğrudan çalışma izni tanımaz ve ayrıca izin alınmasını gerektirir.
2. ABD’de Çalışma İzni Almanın Yolları
ABD’de yasal olarak çalışmak isteyen yabancılar için iki ana yol bulunmaktadır:
A) Göçmen Vizeleri (Green Card ile Çalışma Hakkı)
-
Green Card sahipleri (kalıcı oturma izni) ABD’de istediği işte, istediği işverende serbestçe çalışabilir.
-
Çalışma hakkı doğrudan Green Card ile birlikte gelir; ayrıca EAD başvurusu gerekmez.
B) Göçmen Olmayan Vizeler (Vizeye Bağlı Çalışma İzni)
ABD’de süreli veya belirli işlerde çalışmak isteyenler için çeşitli vize türleri bulunmaktadır:
1. H-1B Vizesi (Uzmanlık Gerektiren Meslekler)
-
ABD’de işveren tarafından başvuru yapılır.
-
Başvuru sahibinin en az lisans derecesi olması gerekir.
-
Yıllık kota uygulaması vardır.
-
Başvurunun kabulü halinde 3 yıl (toplamda 6 yıla kadar) çalışma izni verilir.
-
Eş ve çocuklar için H-4 vizesi alınabilir (sınırlı çalışma hakkı ile).
2. L-1 Vizesi (Şirket İçi Transfer)
-
Çok uluslu şirketlerin Türkiye’de çalışan bir personelini ABD’deki ofisine geçici olarak transfer etmesiyle verilir.
-
L-1A: Yönetici/üst düzey personel; L-1B: Uzman personel.
-
Süreli çalışma izni sağlar.
3. E-2 ve E-1 Vizeleri (Yatırımcı ve Ticaretçi Vizeleri)
-
Türkiye ile ABD arasında ticaret veya yatırım ilişkisi olması gerekir.
-
E-2 yatırımcı vizesiyle ABD’de yatırım yapanlar şirketlerinde çalışabilirler.
-
E-1 ise ABD ile önemli ticaret hacmi olan iş insanlarına verilir.
4. O-1 Vizesi (Olağanüstü Yetenek)
-
Bilim, sanat, eğitim, iş dünyası veya spor alanında olağanüstü yetenek sahibi olanlara verilir.
-
Sponsorluk ve alanında kanıtlanmış başarı şartı aranır.
5. F-1 ve J-1 Öğrenci ve Değişim Programı Vizeleri
-
F-1 öğrenci vizesi sahipleri, okudukları sürede kampüs içinde sınırlı çalışma, mezuniyet sonrası OPT (Optional Practical Training) programı kapsamında ise tam zamanlı geçici çalışma hakkı elde edebilirler.
-
J-1 değişim programı vizeleri, katılımcılara belirli süreli çalışma hakkı tanır.
6. Diğer Geçici Vizeler
-
TN (Kanada ve Meksika vatandaşları için), R (din görevlileri), H-2A (mevsimlik tarım işçileri), H-2B (mevsimlik işçiler), vb. vizeler de çalışma izni sağlayabilir.
3. ABD’de Çalışma İzni Başvuru Süreci
A. Uygun Vize Türünün Belirlenmesi
Başvuru sahibi, mesleki durumuna, eğitimine, deneyimine ve işverenin ABD’deki ihtiyacına göre en uygun vize türünü seçmelidir.
B. Sponsorluk ve İş Teklifi
Birçok vize türünde (örneğin H-1B, L-1, O-1) ABD’deki bir işverenin sponsoru olması ve resmi iş teklifi sunması zorunludur.
C. USCIS Başvurusu
Başvuru formu (örn. Form I-129) ve ek belgelerle birlikte USCIS’e başvuru yapılır.
Gerekli belgeler:
-
Pasaport, kimlik, fotoğraf
-
Diploma ve mesleki yeterlilik belgeleri
-
İş sözleşmesi veya resmi iş teklifi mektubu
-
İşveren şirket bilgileri
-
Göçmen olmayan statüyle ilgili diğer evraklar
D. Onay ve Çalışma İzni Belgesi (EAD)
Başvuru onaylanırsa, çalışma izni (EAD kartı) ve/veya vize onayı verilir.
ABD’ye girişte, Göçmenlik ve Sınır Koruma (CBP) memurları nihai onayı verebilir.
4. ABD’de Çalışma İzni Almanın Şartları
-
Geçerli ve Yasal Pasaport
-
ABD’de çalışma amacını ispatlayan geçerli vize türü
-
Vizeye uygun iş teklifi ve sponsorluk
-
Sabıka kaydının ve geçmişinin temiz olması (ağır suçlar ve vize ihlalleri ret sebebidir)
-
Banka hesap özetleri veya finansal destek
-
USCIS ve Konsolosluk mülakatında doğru beyan
-
ABD’ye girişte sınır memurlarının onayından geçmek
5. Çalışma İzni Yenileme ve Statü Değişikliği
Çoğu vize türünde (H-1B, L-1, O-1 vb.) çalışma izni belirli bir süre için verilir.
-
Çalışma izni bitmeden önce yenileme başvurusu yapılmalı (extension).
-
İş veya işveren değişirse yeni başvuru yapılması gerekebilir.
-
Statü değişikliği (örn. öğrenci vizesinden çalışma vizesine geçiş) için ayrıca USCIS’e başvuru yapılmalıdır.
6. Çalışma İzni Olmadan Çalışmanın Sonuçları
ABD’de yasal çalışma izni olmadan çalışmak ağır yaptırımlar doğurur:
-
Sınır dışı edilme riski
-
Vize iptali ve gelecekte başvuruların reddi
-
Hapis cezası ve para cezası
-
“Unlawful presence” nedeniyle ABD’ye giriş yasağı
7. Türk Vatandaşları İçin Özel Durumlar ve Pratik Öneriler
-
Türkiye, ABD ile “E-2 yatırımcı vizesi” anlaşmasına sahip az sayıda ülkeden biridir.
-
H-1B başvuruları için işveren bulmak ve iş teklifi almak gerekir.
-
Tüm evraklar İngilizce ve orijinal olmalı, gerekirse noter onaylı tercüme yaptırılmalıdır.
-
ABD göçmenlik hukuku sık değiştiği için her başvuruda güncel mevzuat incelenmelidir.
-
Profesyonel göçmenlik avukatı ile ilerlemek olası ret ve sorunların önüne geçer.
8. Sıkça Sorulan Sorular
ABD’de çalışma izni almak için Green Card gerekli mi?
Hayır, birçok göçmen olmayan vizeyle de çalışma hakkı elde edebilirsiniz.
Çalışma izniyle aile üyeleri de ABD’de yaşayabilir mi?
Çoğu vize türünde eş ve çocuklar için dependent (bağımlı) vize alınabilir.
Başvuru süresi ne kadar sürer?
Vize türüne göre 2 haftadan 12 aya kadar uzayabilir.
9. Yargıtay, ABD Federal ve AİHM Kararları Işığında Değerlendirme
Türkiye’de çalışma izinleriyle ilgili Yargıtay kararları, ABD’de çalışan Türk vatandaşlarının sosyal güvenlik, işçi hakları ve yurtdışında kazanılan gelirin vergilendirilmesi konusunda önemlidir. ABD Federal Mahkemeleri ise, vize ihlali, işverenin suistimali veya başvurularda sahtecilik gibi durumlarda hem işçiye hem işverene ağır cezalar öngörmektedir.
AİHM ise, işçi haklarının göçmen statüsünden bağımsız olarak korunması gerektiğini vurgulamaktadır.
10. Sonuç ve Hukuki Tavsiye
ABD’de çalışma izni almak, ciddi bir hukuki süreç ve titiz hazırlık gerektirir.
-
En uygun vize türünü seçmek, tüm belgeleri eksiksiz hazırlamak ve işveren ile güçlü bir iletişim kurmak başarı şansını artırır.
-
Her aşamada profesyonel destek almak, zaman ve para kaybını önler.
-
Çalışma izniyle ABD’de uzun süreli ve güvenli bir kariyer inşa etmek mümkündür.
About Post Author
