ABD Öğrenci Vizesi ile Staj ve Çalışma Hakkı Nasıl Kullanılır?
GİRİŞ
Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın en büyük uluslararası öğrenci nüfusuna sahip ülkelerden biridir. Her yıl yüz binlerce yabancı öğrenci, eğitim almak, araştırma yapmak ve mesleki deneyim kazanmak amacıyla ABD’ye gelir. Ancak ABD öğrenci vizesi sahiplerinin (F-1 ve J-1 vizeleri başta olmak üzere) çalışma ve staj hakları, katı yasal kurallara tabidir.
Bu makalede, ABD öğrenci vizesi ile staj ve çalışma haklarının hukuki çerçevesi, F-1 ve J-1 vizesi türlerine göre uygulama ayrıntıları, başvuru yolları, pratik ipuçları ve dikkat edilmesi gereken hukuki riskler ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
1. ABD Öğrenci Vizesi Türleri: F-1 ve J-1
-
F-1 Vizesi:
ABD’de üniversite, yüksek lisans, doktora, kolej, dil okulu gibi tam zamanlı akademik programlara kayıtlı öğrencilere verilir. -
J-1 Vizesi:
Değişim programı, araştırma, staj ve burs programlarına katılan öğrencilere veya misafir araştırmacılara verilir.
Her iki vize türünün staj ve çalışma hakları, hem ABD federal mevzuatına hem de okulların ve sponsor kuruluşların kural ve izinlerine tabidir.
2. F-1 Vizesi ile Çalışma Hakları
A. Kampüs İçinde Çalışma (On-Campus Employment)
-
Kapsam:
F-1 statüsündeki öğrenciler, eğitim aldıkları okulda (üniversite, kütüphane, yemekhane, laboratuvar, kampüs kitapçısı vb.) çalışabilirler. -
Süre:
Haftada maksimum 20 saat (dönem içinde), tatillerde ise tam zamanlı (haftada 40 saate kadar) çalışılabilir. -
Başvuru:
Ekstra izin gerekmez, ancak okulun “International Student Office”ine bildirimde bulunulmalıdır. -
Avantaj:
Sosyal güvenlik numarası alınabilir ve kampüs dışı iş teklifi gerektirmez.
B. Kampüs Dışı Çalışma (Off-Campus Employment)
F-1 vizesiyle kampüs dışında çalışmak ancak belirli şartlarla mümkündür:
-
Ekonomik Zorluk (Severe Economic Hardship):
Beklenmedik ve kontrol dışı ekonomik sıkıntı varsa, kampüs dışı iş için USCIS’ten özel izin alınabilir (Form I-765).
Onay alınmadan kesinlikle çalışılamaz. -
Özel Programlar:
F-1 öğrencileri için temel kampüs dışı çalışma yolları:-
CPT (Curricular Practical Training)
-
OPT (Optional Practical Training)
-
STEM OPT Extension
-
C. CPT (Curricular Practical Training) – Müfredat Programlı Staj
-
Nedir?
CPT, öğrencinin programının bir parçası olarak zorunlu ya da seçmeli staj yapmasına olanak tanır. -
Şartlar:
-
F-1 vizesiyle en az bir akademik yıl tamamlanmış olmalı (dil okulu hariç).
-
Staj, eğitimle doğrudan ilişkili olmalı ve okuldan onay (DSO – Designated School Official) alınmalı.
-
Tam zamanlı (haftada 20 saat üzeri) veya yarı zamanlı (20 saat altı) olabilir.
-
CPT, genellikle okul döneminde, ilgili ders ya da müfredat kapsamında uygulanır.
-
-
Başvuru Süreci:
-
DSO onayıyla SEVIS kaydına işlenir ve I-20 formu güncellenir.
-
USCIS’e ayrı başvuru gerekmez.
-
-
Süre Sınırı:
-
12 aydan fazla tam zamanlı CPT yapan öğrenciler, sonrasında OPT hakkını kaybeder.
-
D. OPT (Optional Practical Training) – Mezuniyet Öncesi ve Sonrası Çalışma
-
Nedir?
OPT, öğrencinin alanıyla ilgili olmak şartıyla ABD’de çalışmasına izin veren bir programdır. Hem mezuniyet öncesi hem de sonrası kullanılabilir. -
Şartlar:
-
F-1 vizesiyle en az bir akademik yıl tamamlanmalı.
-
Alanla doğrudan ilgili iş veya staj.
-
Her eğitim seviyesi için (lisans, yüksek lisans, doktora) toplam 12 ay OPT hakkı.
-
-
Başvuru:
-
DSO onayıyla Form I-765 doldurulur; USCIS’e başvuru yapılır.
-
Onay sonrası EAD (Employment Authorization Document) kartı alınır.
-
-
STEM OPT Extension:
-
STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) bölümlerinden mezun olanlar için ek 24 ay OPT uzatması hakkı vardır.
-
-
Çalışma Süresi:
-
Haftada 20 saat ve üzeri tam zamanlı olabilir.
-
-
Kural İhlali:
-
EAD kartı çıkmadan çalışmak yasaktır; vize iptaline yol açabilir.
-
3. J-1 Vizesi ile Staj ve Çalışma Hakları
A. J-1 Vizesi Sahipleri için On-Campus ve Off-Campus Hakları
-
Kampüs içi çalışma:
Okulun sponsorluğunda, haftada 20 saate kadar çalışma hakkı vardır. -
Academic Training (AT):
-
J-1 öğrencileri, mezuniyet öncesi veya sonrası kendi alanlarında en fazla 18 ay (bazı doktora programlarında 36 ay) “Academic Training” ile staj ve çalışma hakkı elde edebilirler.
-
Çalışma izni için okulun “Responsible Officer”ından (RO) onay alınmalıdır.
-
B. J-1 Vizesiyle Staj (Internship ve Trainee Programları)
-
J-1 vizesinin kendisi staj (internship) veya trainee programı amaçlı alınmışsa, staj hakkı otomatik olarak tanımlıdır.
-
DS-2019 formunda ve program detaylarında staj süresi, işveren ve görev tanımı açıkça belirtilir.
C. Çalışma Sonrası “Two-Year Home Residency Requirement” (212(e) Kuralı)
-
J-1 vizesiyle bazı programlar sonunda, kişi kendi ülkesine 2 yıl dönmeden ABD’de kalıcı statü (Green Card, H, L vizesi gibi) alamaz.
Bu kuralın istisnası veya feragati mümkündür (waiver).
4. Sosyal Güvenlik ve Vergi Yükümlülükleri
-
ABD’de staj veya çalışma hakkı elde eden F-1 ve J-1 sahipleri, Sosyal Güvenlik Numarası (SSN) almak zorundadır.
-
Staj ve çalışma gelirleri, genellikle federal ve eyalet vergisine tabidir; yıllık vergi beyannamesi verilmelidir.
5. Yasal Riskler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
İzinsiz Çalışma:
Kampüs dışı izinsiz çalışma, statü kaybı ve sınır dışı ile sonuçlanır. -
Süre ve Saat Aşımları:
Haftalık saat sınırları ve toplam OPT/CPT sürelerine titizlikle uyulmalıdır. -
Mezuniyet Sonrası Statü:
OPT veya AT bittikten sonra 60 gün içinde ABD’den ayrılmak ya da yeni bir statüye geçmek zorunludur. -
Form, Onay ve Belgelerin Güncelliği:
Tüm başvurular, onaylar ve belgeler eksiksiz ve güncel tutulmalıdır. -
Çalışma Konusu:
Çalışılan işin eğitim alanıyla doğrudan ilgili olması gerekir.
6. Sıkça Sorulan Sorular
F-1 vizem var, herhangi bir işte çalışabilir miyim?
Hayır; sadece kampüs içi işlerde veya DSO/USCIS onaylı programlarda çalışabilirsin.
F-1 ile OPT başvurusu ne kadar sürer?
Genellikle 2-3 ayda sonuçlanır; EAD kartı gelmeden işe başlanamaz.
J-1 ile çalışma sürem bitti, ABD’de kalabilir miyim?
Akademik Training bittikten sonra, yeni bir statüye geçiş veya ülkene dönmek zorundasın. 212(e) şartı olanlar 2 yıl kalmak zorundadır.
STEM OPT Extension için hangi bölümler uygundur?
ABD Göçmenlik Bürosu’nun belirlediği STEM listesinde yer alan bölümler uygundur.
7. Yargıtay, ABD Federal ve AİHM Kararları Bağlamında
Türkiye’de Yargıtay, ABD’de staj ve çalışma yapan öğrencilerin sosyal haklar ve borç ilişkilerinde ABD’deki statüsünü dikkate alır. ABD federal mahkemeleri, çalışma hakkı ve vize ihlali davalarında titiz inceleme yapar. AİHM, eğitim hakkı, adil süreç ve ayrımcılık yasağı ilkelerini ön plana çıkarır.
8. Sonuç ve Hukuki Değerlendirme
ABD öğrenci vizesi ile staj ve çalışma, çok sıkı kurallara ve yasal onaylara tabidir.
-
Kampüs içi çalışmalarda nispeten serbestlik varken, kampüs dışı çalışmalarda her zaman okul ve USCIS onayı gerekir.
-
OPT, CPT ve Academic Training programları, kariyer fırsatları için önemli avantajlar sunar; ancak süre, konu ve izin kurallarına titizlikle uyulmalıdır.
-
Yasal ihlal ve yanlış beyan, statü kaybı ve sınır dışı riskini beraberinde getirir.
About Post Author
