ABD Göçmenlik Mahkemelerinde Dava Süreci Nasıl İşler?

GİRİŞ

Amerika Birleşik Devletleri, göçmenlik davalarında kendi hukuk sistemine özgü çok katmanlı ve teknik bir yargılama prosedürü uygular. Özellikle sınır dışı edilme (removal/deportation), iltica, statü değişikliği, vize ihlali ve vatandaşlık başvurusu gibi uyuşmazlıklar, başvuru sahiplerini ABD Göçmenlik Mahkemelerinde (Immigration Court) uzun ve karmaşık bir sürece dâhil eder. ABD’de göçmenlik mahkemeleri, federal yürütmeye bağlı Adalet Bakanlığı’na (Department of Justice – DOJ) ve bu bakanlık bünyesindeki Göçmenlik İnceleme Bürosu’na (EOIR – Executive Office for Immigration Review) bağlı olarak faaliyet gösterir.

Bu makalede, ABD Göçmenlik Mahkemelerinde dava açılmasından kararın kesinleşmesine kadar izlenen temel prosedürler, tarafların hak ve yükümlülükleri, mahkeme uygulamaları, itiraz yolları ve pratikte karşılaşılan zorluklar ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

---

Göçmenlik Mahkemesi Sistemi ve Yetki Alanı

ABD’de göçmenlik mahkemeleri, federal yargı sisteminden farklı bir idari yargı organı olup, sadece göçmenlik hukukuyla ilgili uyuşmazlıklara bakar. Bu mahkemeler, EOIR’a bağlı olarak ülke genelinde çeşitli eyalet ve şehirlerde teşkilatlanmıştır.

Başlıca yetki alanları şunlardır:

• Sınır dışı etme (removal/deportation) davaları

• İltica ve sığınma başvuruları

• Statü düzeltme ve vize statüsü ihlali itirazları

• Göçmenlik yasakları ve muafiyet talepleri

• Vatandaşlık başvuruları reddine karşı açılan davalar

---

Dava Sürecinin Başlatılması

Göçmenlik mahkemesinde dava genellikle ABD İç Güvenlik Bakanlığı’na (DHS – Department of Homeland Security) bağlı kurumlar (ICE, USCIS, CBP) tarafından “Notice to Appear” (NTA) adlı bir tebligat gönderilmesiyle başlar. NTA, ilgili kişinin göçmenlik yasalarını ihlal ettiği ve mahkemeye çıkarılması gerektiğini bildirir.

Başvuru sahibi ya da göçmen, NTA’da belirtilen ilk duruşmaya (Master Calendar Hearing) çağrılır. Burada davalıya suçlama ve iddialar bildirilir, davalı savunma hakkını kullanır ve varsa itirazları sunar. Mahkeme, bu aşamada avukat tutma hakkını açıkça bildirir. Zorunlu avukat temsili yoktur; kişi kendi kendini de temsil edebilir. Ancak uygulamada, göçmenlik avukatlarıyla çalışmak başarının anahtarıdır.

---

Master Calendar Hearing (Ön İnceleme Duruşması)

İlk duruşmada, mahkeme dosyanın temel bilgilerini alır ve taraflara dava sürecini anlatır. Dava konusu, davalının durumu, hangi hukuki dayanakla sınır dışı edilmek istendiği ve başvuru sahibinin hangi haklardan yararlanmak istediği değerlendirilir.

Bu aşamada başvuru sahibi veya avukatı, itiraz ve taleplerini, varsa iltica, statü düzeltme, aile birleşimi, özel koruma veya insani muafiyet gibi savunma yollarını sunabilir. Mahkeme, davanın türüne göre bir sonraki duruşmanın tarihini belirler ve gerekli belgelerin tamamlanmasını ister.

---

Merits Hearing (Esas İnceleme Duruşması)

Bu duruşma, delil, tanık ve hukuki argümanların ayrıntılı olarak sunulduğu ana oturumdur. Taraflar, belgeleri (pasaport, vize, ikamet belgesi, çalışma izni, ülke raporları, tehdit ve zulüm kanıtları vb.), tanık beyanlarını ve hukuki gerekçeleri mahkemeye sunar.

Hakim, dosyanın tamamını dinledikten sonra, başvuru sahibinin sınır dışı edilip edilmeyeceğine, iltica veya diğer koruma statülerinin verilip verilmeyeceğine karar verir. Karar bazen duruşma sonunda sözlü, bazen de yazılı şekilde daha sonra bildirilir.

---

Temel Taraf Hakları ve Yükümlülükler

ABD göçmenlik mahkemelerinde tarafların sahip olduğu haklar şunlardır:

• Avukat tutma hakkı (ancak devlet ücretsiz avukat sağlamaz)

• Tercüman hakkı (mahkeme resmi tercüman atar)

• Tanık çağırma ve delil sunma hakkı

• Karara karşı itiraz hakkı (BIA ve Federal Mahkemeler)

• Mahkemede adil ve tarafsız yargılanma hakkı

Başvuru sahibinin yükümlülükleri ise şunlardır:

• Duruşmalara katılım zorunluluğu

• Tüm belgelerin ve beyanların doğru ve eksiksiz sunulması

• Mahkeme tebligatlarının zamanında alınması ve talimatlara uyulması

---

Mahkeme Kararı ve Sonrası

Hakim, davayı inceledikten sonra sınır dışı kararı verebilir, iltica veya başka bir koruma statüsü tanıyabilir ya da davayı reddedebilir. Karar yazılı olarak taraflara bildirilir ve gerekçesi ayrıntılı şekilde açıklanır.

Hakim sınır dışı kararı verirse, kişinin ABD’den ayrılması için belirli bir süre tanınır. Acil tehlike veya özel durumlarda tutuklama kararı da alınabilir. Hakim iltica veya koruma statüsü verir ya da statü düzeltme (adjustment of status) onaylarsa, kişi ABD’de yasal olarak kalmaya devam eder.

---

İtiraz ve Temyiz Yolları

Mahkeme kararına karşı, 30 gün içinde Göçmenlik Temyiz Kurulu’na (Board of Immigration Appeals – BIA) yazılı itiraz başvurusu yapılabilir. BIA, davayı dosya üzerinden inceler ve ya kararı onaylar ya da bozabilir. Bazı hallerde ek bilgi veya delil talep edebilir.

BIA kararından sonra, başvuru sahibi federal temyiz mahkemesine (Circuit Court of Appeals) başvurabilir. Federal mahkeme, hukuki hata, delil yetersizliği veya usul ihlali varsa kararı bozabilir. Ancak burada başvuru süresi ve usul kuralları çok sıkıdır; teknik bilgi gerektirir.

---

Sınır Dışı Kararı ve Erteleme Yolları

Mahkemeden sınır dışı kararı çıkarsa, kişinin ABD’den ayrılması için genellikle 30 gün süre verilir. Ancak acil tehlike, sağlık, aile birliği, ülkeye geri dönmede aşırı zorluk veya iltica hakkı gibi özel nedenler varsa, sınır dışı işlemi “stay of removal” (geçici durdurma) başvurusu ile ertelenebilir.

Ayrıca, yeni delil, ülke koşullarında değişiklik, insani gerekçeler veya geri dönülmesi halinde ciddi zarar riski varsa, “motion to reopen” (yeniden açma) veya “motion to reconsider” (yeniden değerlendirme) başvuruları yapılabilir.

---

Duruşmalara Katılmama (In Absentia) ve Sonuçları

Taraflardan biri duruşmaya katılmazsa, hakim dosyayı gıyaben karara bağlayabilir ve genellikle başvuru sahibi aleyhine karar çıkar. ABD’de göçmenlik davalarında duruşmalara katılmamak, “in absentia removal order” (gıyabi sınır dışı kararı) ile sonuçlanır. Sonrasında bu kararı iptal ettirmek çok zordur ve yeni, ciddi gerekçe ile başvuru yapılması gerekir.

---

Sıkça Sorulan Sorular

ABD göçmenlik mahkemelerinde avukat tutmak zorunlu mudur?
Hayır, zorunlu değildir. Ancak davaların karmaşıklığı nedeniyle, özellikle sınır dışı ve iltica davalarında uzman göçmenlik avukatı ile çalışmak neredeyse gereklidir.

Karar süreci ne kadar sürer?
Mahkemenin iş yüküne, davanın türüne ve delil durumuna göre değişir. Bazı davalar birkaç ayda sonuçlanırken, bazen yıllarca sürebilir.

Duruşmaya katılmadan ABD’den çıkarsam ne olur?
Duruşmaya katılmazsanız, hakkınızda gıyabi sınır dışı kararı çıkar. ABD’ye yeniden girişte sorun yaşanır.

İtiraz sürecinde ABD’de kalabilir miyim?
Evet, itiraz (appeal) veya yeniden açma başvurusu sürecinde sınır dışı işlemi genellikle askıya alınır.

---

Yargıtay, ABD Federal ve AİHM Kararları Bağlamında

Türkiye’de Yargıtay, ABD göçmenlik mahkemelerinde karara bağlanan davaların Türkiye’deki aile, malvarlığı ve idari davalar üzerindeki etkisini dikkate alır. ABD federal mahkemeleri, adil yargılama, tercüme hakkı, hukuki temsil ve usul hatalarında titiz denetim uygular. AİHM, iltica hakkı, aile birliği ve adil yargılanma ilkelerine vurgu yapar.

---

Sonuç ve Hukuki Değerlendirme

ABD Göçmenlik Mahkemelerinde dava süreci, kapsamlı yasal prosedürler, ciddi delil ve belge yükümlülükleri, çok katmanlı temyiz ve erteleme yollarıyla oldukça karmaşıktır. Dava sürecinin başarılı yürütülmesi için tüm hakların doğru kullanılması, mahkeme ile etkin iletişim, zamanında itiraz ve usul hatalarından kaçınılması şarttır. Uzman avukat desteği ile dosyanın teknik yönetimi, başarının temel anahtarıdır.