ABD Göçmenlik Hukukunda Çocukların Hakları Nelerdir?
GİRİŞ
ABD, göçmenlik hukukunda çocuklara özel bir koruma rejimi tanıyan, çocuk haklarını hem ulusal hem de uluslararası hukuktan kaynaklı yükümlülüklerle güvence altına alan ülkelerden biridir. Gerek kendi topraklarında doğan çocuklar, gerekse göçmen veya sığınmacı statüsündeki çocuklar açısından, ABD’nin çocuk hakları yaklaşımı; insan haklarına, aile bütünlüğüne ve çocuğun üstün yararına öncelik tanır.
Bu makalede, ABD göçmenlik hukukunda çocukların temel hakları, statüye göre uygulamalar, sığınmacı/mülteci çocuklar, çocukların aile birliği hakkı, eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlere erişim, sınır dışı işlemlerinde çocukların korunması ve güncel yargı kararları ayrıntılı olarak incelenecektir.
1. ABD Göçmenlik Sisteminde Çocuğun Tanımı ve Statüsü
ABD’de göçmenlik hukukunda “çocuk”, genellikle 21 yaşından küçük ve evli olmayan kişi olarak kabul edilir (Immigration and Nationality Act – INA §101(b)(1)).
Çocuklar, statülerine göre farklı yasal koruma ve haklara sahiptir:
-
ABD vatandaşı çocuklar
-
Green Card (daimi oturum) sahibi çocuklar
-
Geçici vize sahiplerinin çocukları
-
Sığınmacı, mülteci, koruma talep eden çocuklar
-
Belgesiz/göçmen statüsü olmayan çocuklar
2. ABD Vatandaşı Çocukların Hakları
ABD’de doğan her çocuk, ebeveynlerinin statüsüne bakılmaksızın doğuştan ABD vatandaşı olur (Jus Soli ilkesi – 14. Anayasa Değişikliği).
ABD vatandaşı çocukların temel hakları:
-
Sınırsız oturum ve çalışma hakkı
-
ABD pasaportu alma ve ülkeye serbest giriş-çıkış hakkı
-
Devlet okullarında ücretsiz eğitim hakkı
-
Tüm sosyal, sağlık ve güvenlik hakları
-
Ebeveynlerinin statüsüne göre “aile birleşimi” için sponsor olma hakkı
3. Green Card (Daimi Oturum) Sahibi Çocukların Hakları
Green Card sahibi çocuklar, ABD’de kalıcı oturum, eğitim ve sosyal haklardan tam anlamıyla yararlanır:
-
Devlet okullarında eğitim, üniversitelerde eyalet içi öğrenci statüsü
-
Medicaid ve sosyal yardımlar (ebeveynin durumuna bağlı)
-
Yasal çalışma hakkı (16 yaşından sonra, eyalet yasalarına göre)
-
Vatandaşlığa geçiş için başvuru hakkı (ebeveynle birlikte veya bağımsız olarak)
4. Göçmen Vize Sahibi Çocukların Hakları
H-1B, L-1 gibi vizeyle ABD’de bulunan çalışanların “dependent” (bağımlı) vizeyle gelen çocukları:
-
Devlet okullarında eğitim hakkı
-
Sınırlı sosyal yardım ve sağlık hizmetleri
-
Çalışma hakkı yoktur (istisnalar dışında)
-
Ebeveynin statüsü sona ererse çocuk da statü kaybeder
5. Sığınmacı ve Mülteci Statüsündeki Çocuklar
A. Bağımsız Sığınmacı/Mülteci Çocuklar (Unaccompanied Alien Children – UAC)
-
18 yaş altı, ABD’ye yanında ebeveyn veya yasal vasi olmadan giren çocuklar için özel koruma rejimi vardır (Homeland Security Act 2002).
-
UAC’ler, Ofis of Refugee Resettlement (ORR) gözetiminde tutulur, avukat ve tercüman yardımı hakkına sahiptir.
-
Sığınma başvurusunda bulunabilir, sınır dışı edilmez; uygun aile yanına veya bakım kurumuna yerleştirilir.
B. Ebeveynleriyle Gelen Sığınmacı/Mülteci Çocuklar
-
Sığınma hakkı kabul edilirse, çocuk da aynı haklardan yararlanır (oturma, eğitim, sağlık).
-
Aile bütünlüğü ilkesine göre, çocukların ebeveynlerinden ayrılması yasaklanmıştır (Trump dönemi “family separation” uygulamasına karşı federal mahkeme kararı).
6. ABD Göçmenlik Hukukunda Çocukların Temel Hakları
A. Aile Birliği ve Korunması Hakkı
-
ABD’de çocukların ebeveynlerinden ayrılmaması temel ilkedir (INA, Flores Settlement Agreement).
-
Sınır dışı kararlarında çocuğun aile birliği ve üstün yararı gözetilir.
B. Eğitim Hakkı
-
Tüm çocuklar (statüsüne bakılmaksızın) 5-18 yaş arasında ücretsiz devlet okulunda eğitim hakkına sahiptir (Plyler v. Doe, 457 U.S. 202 (1982)).
-
Kolej ve üniversitelerde bazı burs ve devlet destekleri için yasal statü aranır.
C. Sağlık ve Sosyal Hizmetlere Erişim
-
Sığınmacı, mülteci ve Green Card’lı çocuklar Medicaid ve CHIP programından yararlanabilir.
-
Acil sağlık hizmetleri statüye bakılmaksızın sağlanır.
-
ORR destekli sosyal hizmet ve psikolojik destek programları mevcuttur.
D. Hukuki Temsil ve Yargı Hakları
-
Sığınma ve sınır dışı işlemlerinde, çocukların avukat yardımı ve yasal temsil hakkı vardır.
-
“Çocuk dostu” mahkeme prosedürleri, tercüman ve sosyal hizmet desteği sağlanır.
E. Kötü Muamele ve Ayrımcılığa Karşı Koruma
-
ABD Anayasası, federal yasalar ve AİHM standartlarına göre, çocuklar ayrımcılık, istismar ve insan hakları ihlallerine karşı özel olarak korunur.
-
Sığınma başvurusunda bulunan çocuklar sınır dışı edilmez, işkence ve şiddetten korunur.
7. Göçmenlik Davalarında Çocukların Yeri ve Önceliği
ABD Göçmenlik Mahkemeleri ve federal yargı, çocuğun üstün yararı (best interest of the child) ilkesini esas alır.
Çocukların sınır dışı edilmesi, ebeveynlerinden ayrılması veya haklarının kısıtlanması sadece istisnai hallerde mümkündür.
Dava süreçlerinde çocuklar için hızlandırılmış yargı, özel sosyal hizmet desteği ve uzman görüşü alınır.
8. Sıkça Sorulan Sorular
Belgesiz (statüsüz) çocuklar okula gidebilir mi?
Evet, ABD Anayasası ve yargı kararlarına göre tüm çocuklar devlet okulunda eğitim hakkına sahiptir.
ABD vatandaşı çocuklar, belgesiz ebeveynleriyle birlikte sınır dışı edilir mi?
Genellikle hayır, vatandaş çocuklar sınır dışı edilmez; ancak ebeveynlerin sınır dışı edilmesi halinde çocukların bakım hakkı sosyal hizmetlerce gözetilir.
Sığınmacı çocuklar Green Card ve vatandaşlık alabilir mi?
Evet, sığınma başvurusu kabul edilen çocuklar önce Green Card, sonra vatandaşlık hakkı elde eder.
Çocuklar avukat veya yasal temsilci hakkından yararlanabilir mi?
Evet, özellikle sığınmacı/mülteci çocuklar için ücretsiz yasal temsil sağlanabilir.
9. ABD Federal, Yargıtay ve AİHM Kararları Bağlamında
ABD Yüksek Mahkemesi (Supreme Court), çocukların eğitim hakkı, ayrımcılık yasağı ve aile birliği konusunda koruyucu içtihatlar üretmiştir (ör. Plyler v. Doe).
ABD federal mahkemeleri, çocukların göçmenlik statüsünden bağımsız olarak korunması ve yargı süreçlerinin çocuğa uygun şekilde yürütülmesini şart koşar.
AİHM ise, çocuğun üstün yararı ve aile birliğine öncelik verilmesini emreden kararlara imza atmıştır.
10. Sonuç ve Hukuki Değerlendirme
ABD göçmenlik hukukunda çocukların hakları, yalnızca yasal metinlerle değil, uygulamadaki hassasiyetle de korunmaktadır. Her çocuk, hangi statüde olursa olsun temel eğitim, sağlık, barınma ve aile birliği haklarına sahiptir. Göçmen veya mülteci çocukların yargı süreçlerinde, adil yargılanma, psikolojik destek ve koruyucu önlemler hayata geçirilir. ABD’de çocuk hakları uygulamalarının merkezinde, her zaman “çocuğun üstün yararı” ilkesi bulunmaktadır.
About Post Author
