ABAQUS (Simulia) Lisanssız Kullanmak Suç mu?

ABAQUS, özellikle sonlu elemanlar yöntemi (FEA – Finite Element Analysis) ile yüksek hassasiyetli mühendislik analizleri gerçekleştiren profesyonel bir yazılımdır. Havacılık, otomotiv, inşaat, savunma sanayii ve biyomedikal mühendislik gibi kritik sektörlerde kullanılır. ABAQUS, Dassault Systèmes bünyesindeki SIMULIA ürün ailesine aittir ve lisanslı bir mühendislik simülasyon aracıdır.

Bu güçlü yazılımın lisanssız (crackli, serial key ile, patch kullanılarak veya izinsiz yükleme şeklinde) kullanılması, yalnızca etik dışı bir davranış olmakla kalmaz; aynı zamanda Türk hukuk sistemi çerçevesinde suç teşkil eder. Bu makalede, ABAQUS’un lisanssız kullanımının doğuracağı cezai, idari ve hukuki sorumlulukları ayrıntılı olarak inceleyeceğiz.

1. ABAQUS ve Kullanım Lisansı Nedir?

ABAQUS, karmaşık mühendislik problemlerinin çözümünde kullanılan gelişmiş bir CAE (Computer Aided Engineering) yazılımıdır. Modülleri şunlardır:

• ABAQUS/Standard: Doğrusal ve doğrusal olmayan statik analizler
• ABAQUS/Explicit: Darbe, çarpışma, hızlı deformasyon analizi
• ABAQUS/CAE: Grafiksel kullanıcı arayüzü ile modelleme

Bu yazılımın kullanımı, sadece lisanslı kullanıcılarla sınırlıdır. Lisanslar;

• Donanım (host ID) tabanlı,
• Süreli/süresiz,
• Network üzerinden çalışan
  şekilde tanımlanır.

Yazılımın lisans kontrol sistemini devre dışı bırakmak amacıyla kullanılan her türlü crack, keygen, patch veya sahte sunucu yazılımı, hukuken izin dışı kullanım sayılır.

2. Lisanssız Kullanımın Türk Hukukuna Göre Suç Oluşturması

a) Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) Kapsamında

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu‘na göre, bilgisayar yazılımları eser olarak kabul edilir (m.2/1). Yazılımın her türlü çoğaltılması, yayılması veya kamuya iletilmesi eser sahibinin mali haklarının ihlali anlamına gelir.

FSEK m.71:
“Bu Kanunla korunan bir eseri sahibinin izni olmadan kopyalayan, temsil eden, yayan, umuma ileten kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adli para cezası uygulanır.”

ABAQUS’un izinsiz kurulumu ve kullanımı doğrudan bu madde kapsamındadır.

b) Türk Ceza Kanunu (TCK) Kapsamında

Crack, patch, lisans emülatörü gibi yöntemlerle ABAQUS’un koruma sistemine müdahale edilmesi, TCK m.244 kapsamında değerlendirilir:

TCK m.244/4:
“Bir bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

ABAQUS gibi ileri düzey koruma sistemine sahip yazılımlara yapılan bu tür müdahaleler, bilişim suçu sayılır.

c) İş Yeri ve Şirketler İçin Ek Sorumluluklar

Eğer lisanssız kullanım;

• Mühendislik firmasında yapılmışsa,
• Ticari kazanç elde ediliyorsa,
• Çalışanlar tarafından sistematik hale getirilmişse,

Şirket yetkilileri hem cezai hem hukukî sorumluluk taşır. Ayrıca bu fiil, Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu kapsamında da kusurlu işletme faaliyeti olarak değerlendirilebilir.

3. Tazminat Davası ve Maddi Sonuçlar

Dassault Systèmes ve yetkili temsilcileri, lisanssız kullanımın tespiti hâlinde tazminat davası açma hakkına sahiptir. Talep edilebilecek başlıca kalemler:

• Kullanım süresine göre lisans bedelleri,
• Kar kaybı ve yoksun kalınan kazanç,
• Manevî zarar,
• İzinsiz kullanılan kopyaların imhası,
• Mahkeme masrafları ve vekalet ücreti

Bu davalar genellikle fikri ve sınai haklar mahkemelerinde açılır. Mahkeme kararıyla şirketlerin malvarlığına haciz uygulanması veya kararın ilanı da gündeme gelebilir.

4. Uygulamadaki Yargı Kararları

Yargıtay ve yerel mahkemeler, yazılım korsanlığı konusundaki içtihatlarını yıllar içinde netleştirmiştir. Özellikle mühendislik yazılımlarının izinsiz kullanımı durumlarında, yüksek cezalar verildiği görülmektedir.

Yargıtay 7. Ceza Dairesi, 2015/1993 K. kararında şu ifadelere yer verilmiştir:

“AutoCAD, SolidWorks gibi yazılımların lisanssız kullanılması eser sahibinin mali haklarına açıkça tecavüz oluşturur ve ceza sorumluluğu gerektirir.”

ABAQUS için de benzer bir değerlendirme yapılacağı ve mahkemelerin özellikle yüksek lisans bedeli ve mühendislikteki kullanım amacı nedeniyle daha ağır yaptırımlar uyguladığı bilinmektedir.

5. Lisanssız Kullanım Nasıl Tespit Edilir?

• Eski çalışanların ihbarı
• Dassault Systèmes’in lisans sunucu verileri
• BTK veya savcılığa yapılan şikayetler
• Adli bilişim yoluyla bilgisayar imajlarının incelenmesi
• Ağ trafiğinden lisanssız kullanım izleri

Bu işlemler sonucu açılacak soruşturma kapsamında şirket bilgisayarlarına el konulabilir, bilirkişi raporu düzenlenebilir ve ceza davası açılabilir.

6. Alternatif Çözüm Yolları

ABAQUS gibi lisanslı yazılımlar için hukuka uygun bazı alternatifler mevcuttur:

• Öğrenci/akademik sürümler,
• Eğitim kurumlarına yönelik indirimli lisanslar,
• Geçici deneme lisansları (trial license)
• Düşük bütçeli işler için open-source çözümler (örneğin: Calculix, Code_Aster)

Ayrıca yazılım temini ve lisans yenileme süreçleri hakkında avukatlardan veya uzman danışmanlardan görüş alınması önerilir.

7. Sonuç: ABAQUS’un Lisanssız Kullanımı Suçtur

ABAQUS (Simulia), lisanssız olarak kullanıldığında;

• Fikri mülkiyet hukuku ihlali,
• Bilişim sistemine müdahale suçu,
• Maddi tazminat sorumluluğu,
  doğurur.

Yazılım korsanlığı yalnızca şahsi değil, kurumsal sorumluluğu da doğurur. Özellikle profesyonel mühendislik hizmeti sunan firmaların bu konuda etik ve hukuki ilkelere uygun davranması, hem iş güvenliği hem de marka itibarı açısından zorunludur.

Stj.Öğr. Esmanur AKTAŞ