AB Mavi Kart (Blue Card) nedir, yasal dayanağı hangi düzenlemelere dayanmaktadır?

GİRİŞ

Avrupa Birliği, nitelikli iş gücünü Avrupa’ya çekmek ve üye devletler arasında ekonomik kalkınmayı desteklemek amacıyla 2009 yılında “Avrupa Birliği Mavi Kartı” (EU Blue Card) sistemini oluşturmuştur. Bu sistemin hukuki dayanağını 2009/50/EC sayılı Konsey Direktifi oluşturmaktadır. Almanya, Avrupa’da Mavi Kart uygulamasını en etkili ve sistemli yürüten ülkelerden biridir. Özellikle nitelikli yabancı işgücünü çekmeyi amaçlayan Almanya, Mavi Kart ile hem istihdam açığını kapatmakta hem de ülkeye ekonomik değer kazandırmaktadır.

Bu makalede, Almanya’da AB Mavi Kart uygulamasının yasal dayanakları, başvuru koşulları, başvuru süreci, kart sahibine tanınan haklar ve uygulamadaki sorunlar hukuki bir çerçevede ele alınacaktır.

1. AB MAVİ KART SİSTEMİNİN HUKUKİ DAYANAĞI

AB Mavi Kart uygulaması, ilk olarak 2009 yılında kabul edilen 2009/50/EC sayılı AB Konsey Direktifi ile hukuki bir zemine kavuşmuştur. Bu direktif, üçüncü ülke vatandaşlarının Avrupa Birliği’nde yüksek vasıflı işlerde çalışmasını kolaylaştırmayı hedeflemektedir. Direktifin amacı:

• Yüksek vasıflı işgücünü Avrupa’ya çekmek,
• AB işgücü piyasasında ortaya çıkan kalifiye personel açığını kapatmak,
• Üye ülkeler arasında ortak bir uygulama standartları oluşturmaktır.

Almanya, bu direktifi 1 Ağustos 2012 tarihinden itibaren Aufenthaltsgesetz (Alman Oturma Yasası) çerçevesinde iç hukukuna aktarmıştır. İlgili düzenlemeler, özellikle §18b Absatz 2 AufenthG maddesinde yer almaktadır.

2. AB MAVİ KART NEDİR?

AB Mavi Kart, Avrupa Birliği ülkelerinde yüksek nitelikli işgücüne verilen bir çalışma ve oturma izni türüdür. Kart sahiplerine belirli koşullarda aile birleşimi, serbest dolaşım ve kalıcı oturum gibi haklar tanır. Ancak her AB ülkesi Mavi Kart sistemine dahil değildir; örneğin Danimarka ve İrlanda bu uygulamaya katılmamıştır.

3. ALMANYA’DA MAVİ KART BAŞVURU KOŞULLARI

Almanya’da AB Mavi Kart alabilmek için başvuru sahibinin aşağıdaki şartları taşıması gerekir:

3.1. Akademik veya Mesleki Yeterlilik

• Başvuru sahibinin Almanya’da tanınan bir yükseköğretim diplomasına sahip olması gerekir.
• Almanya dışındaki bir üniversiteden alınmış diploma ise ANABIN veri tabanında tanınıyor olmalıdır.
• Alternatif olarak, meslek eğitimi yoluyla yüksek vasıflı nitelik kazanan kişiler de kapsam dahilindedir.

3.2. İş Sözleşmesi veya İş Teklifi

• Almanya’da bir işverenle yapılmış resmi iş sözleşmesi veya yazılı iş teklifi bulunmalıdır.
• Bu iş, başvuranın akademik ya da mesleki yeterliliği ile doğrudan ilişkili olmalıdır.

3.3. Asgari Brüt Gelir Eşiği

2025 yılı itibarıyla Almanya’da Mavi Kart için belirlenen yıllık asgari brüt gelir eşiği şöyledir:

• Genel başvuru eşiği: yıllık 45.300 Euro (aylık yaklaşık 3.775 €)
• Nitelikli meslekler (BT, matematik, doğa bilimleri, mühendislik, doktorluk vb.) için özel eşik: yıllık 41.041 Euro (aylık yaklaşık 3.420 €)

Bu eşiğin altında gelir beyan eden kişilere Mavi Kart verilmez.

4. BAŞVURU SÜRECİ

4.1. Almanya Dışından Başvuru

• Başvuru, ilgili ülkenin Almanya Büyükelçiliği veya Konsolosluğu aracılığıyla yapılır.
• İş sözleşmesi, diploma, pasaport ve sağlık sigortası gibi belgeler talep edilir.
• Vize başvurusu sonucu olumlu ise D tipi vize ile Almanya’ya giriş yapılır.

4.2. Almanya İçinden Başvuru

• Almanya’da yasal olarak bulunan kişiler, bulundukları eyaletteki Yabancılar Dairesi’ne (Ausländerbehörde) başvurabilir.
• Tüm belgelerin eksiksiz sunulması gereklidir.
• Onay süreci genellikle 1 ila 3 ay arasında değişmektedir.

5. MAVİ KART SAHİPLERİNİN HAKLARI

5.1. Oturum ve Çalışma Hakkı

• Mavi Kart, başvuru yapılan işverene özel olarak verilir.
• İlk 2 yıl boyunca işveren değişikliği için Yabancılar Dairesi’nden izin alınması gerekir.
• 33 ay sonra (bazı durumlarda 21 ay), süresiz oturum izni (Niederlassungserlaubnis) başvurusu yapılabilir.

5.2. Aile Birleşimi

• Eş ve çocuklar da Almanya’ya taşınabilir.
• Eşin Almanca bilme şartı aranmaz.
• Eşler, Mavi Kart sahibinin çalıştığı süre boyunca çalışma iznine sahip olur.

5.3. AB İçinde Serbest Dolaşım

• Mavi Kart sahipleri, 18 ay Almanya’da yaşadıktan sonra başka bir AB ülkesine Mavi Kart başvurusu yapmak üzere taşınabilir.

5.4. Sosyal Güvence ve Haklar

• Mavi Kart sahipleri Almanya’daki tüm sosyal güvenlik sistemlerine (emeklilik, sağlık, işsizlik) dahil edilir.
• Alman vatandaşları ile eşit sosyal haklara sahiptir.

6. MAVİ KART İLE SÜRESİZ OTURUM (NIEDERLASSUNGSERLAUBNIS)

Mavi Kart sahipleri belirli şartları sağladıklarında Almanya’da süresiz oturma hakkı elde edebilirler:

• Almanya’da 33 ay süreyle kesintisiz yaşamak ve çalışmak,
• Emeklilik sistemine prim ödemek,
• Alman dilinde A1 düzeyi yeterlilik göstermek.

Eğer başvuran kişi B1 düzeyinde Almanca bilgisine sahipse ve 21 ay sigorta primi ödemişse, süresiz oturum başvurusunda daha erken bulunabilir.

7. MAVİ KARTIN SONA ERMESİ VE İPTALİ

Aşağıdaki durumlarda Mavi Kart geçerliliğini yitirir:

• Başvuru sahibi işini kaybeder ve 3 aydan fazla işsiz kalırsa,
• Sahte belge ya da yanıltıcı bilgi ile başvuru yapılmışsa,
• Almanya dışında 12 aydan fazla kesintisiz kalınırsa,
• Kamu düzenini ciddi şekilde ihlal eden eylemlerde bulunulursa.

8. UYGULAMADAKİ GÜNCEL SORUNLAR

8.1. Bürokratik Süreçlerin Yavaşlığı

Bazı eyaletlerde başvuru süreci 3 ayı aşmakta, bu durum hem işveren hem de başvuru sahibi açısından mağduriyet yaratmaktadır.

8.2. Diploma Tanıma Süreçleri

Yurtdışındaki bazı diplomalar için denklik süreci uzun ve karmaşık olabilmektedir. Bu durum başvuru sürecini geciktirmektedir.

8.3. Bilgi Eksikliği

Özellikle başvuru sahiplerinin hakları, gelir eşiği güncellemeleri ve oturum süresine ilişkin bilgi eksiklikleri hatalı başvurulara neden olmaktadır.

9. AB DÜZENLEMELERİNDE YENİ DÖNEM

2021 yılında Avrupa Komisyonu, Mavi Kart sistemini daha cazip hale getirmek amacıyla bazı değişiklikler önermiştir. Bu reformlar 2023 itibarıyla yürürlüğe girmiştir ve Almanya da yeni mevzuata uyum sağlamıştır:

• Asgari maaş eşiklerinin düşürülmesi,
• Bilgi teknolojileri alanında diploma şartının kaldırılması,
• AB içi dolaşım kurallarının esnetilmesi.

Bu reformlarla birlikte Mavi Kart, daha fazla yabancı iş gücü için erişilebilir hale gelmiştir.

SONUÇ

Almanya’da AB Mavi Kart sistemi, yüksek vasıflı yabancıların Alman iş piyasasına entegrasyonunu sağlamayı hedefleyen güçlü ve etkin bir göç politikası aracıdır. Hem çalışma izni hem de uzun vadeli oturum hakkı sunması sayesinde, Almanya’ya nitelikli göçü cazip hale getirmektedir.

Ancak uygulamadaki bazı bürokratik zorluklar ve diploma tanıma süreçleri, sistemin pratikte daha işlevsel hale gelmesi gerektiğini göstermektedir. Almanya, 2023 sonrası yapılan reformlarla bu sorunları azaltmayı hedeflemekte ve daha esnek bir sisteme geçiş yapmaktadır.

Sonuç olarak, Almanya’da Mavi Kart, yalnızca bireysel bir çalışma izni değil, aynı zamanda kalıcı ikamet ve hatta vatandaşlığa giden yolda önemli bir hukuki adımdır. Almanya’da kariyer planlayan yabancı profesyoneller için güvenilir ve sürdürülebilir bir göç mekanizması sunmaktadır.