PATENT İHLALLERİ VE HUKUKİ YAPTIRIMLAR

Giriş

Patentler, yenilikçi ve özgün buluşların korunmasını sağlayan fikri mülkiyet haklarıdır. Patent hakkı, buluş sahibine buluşunu ticari olarak kullanma hakkını verir ve bu hakkın ihlal edilmesi durumunda çeşitli hukuki yaptırımlar uygulanabilir. Türkiye’de, patent ihlalleri ve bunlara yönelik hukuki yaptırımlar, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ile düzenlenmektedir. .

Patent İhlalleri

Patent ihlali, patent sahibi olan kişinin izni olmaksızın patent konusu buluşun, patentin kapsamı içinde yer alan her türlü şekilde kullanılmasını ifade eder. Patent ihlali, aşağıdaki durumları içerebilir:

Patentli Ürünün Üretilmesi: Patent sahibi olmayan bir kişinin, patentli bir ürünün üretilmesi.

Patentli Ürünün Satılması: Patentli ürünün izinsiz olarak piyasaya sürülmesi veya satılması.

Patentli Ürünün Kullanılması: Patentli ürünün ticari olarak kullanılması veya uygulanması.

 

Türk Hukukunda Patent İhlali ve Yaptırımlar

Türk hukukunda, patent ihlallerine karşı alınacak hukuki önlemler 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu Kanun’un çeşitli maddeleri, patent haklarının ihlal edilmesi durumunda uygulanacak yaptırımları belirler.

I. Patent İhlali Davası

Patent hakkının ihlal edilmesi durumunda, patent sahibi tarafından dava açılabilir. SMK’nın 137. maddesi, patent ihlali davalarının açılması için gerekli şartları ve usulleri düzenler. Bu maddeye göre:

Dava Açma Yetkisi: Patent hakkı sahibi, ihlal edilen patentin koruma süresi içinde olan bir patent olması şartıyla dava açabilir.

Davaya İlişkin Talepler: Patent sahibi, ihlal edeni durdurulmasını, ihlalin önlenmesini, maddi ve manevi tazminat talep edebilir.

II. Tedbir Kararları

Patent ihlali davası sırasında, patent sahibi acil tedbirler talep edebilir. SMK’nın 135. maddesi bu durumu düzenler. Tedbir kararları şunları içerebilir:

• İhlalin Derhal Durdurulması: Mahkeme, ihlalin derhal durdurulmasına karar verebilir.
• El Koyma: İhlal edilen ürünlere mahkeme tarafından el konulabilir.
• Geçici Önlemler: İhlalin devam etmesini önlemek amacıyla geçici önlemler alınabilir.

III. Tazminat Davaları

Patent ihlaline karşı, patent sahibi maddi ve manevi tazminat talep edebilir. SMK’nın 136. maddesi, tazminat taleplerine ilişkin düzenlemeleri içerir:

• Maddi Tazminat: İhlal nedeniyle patent sahibinin uğradığı zararların tazmini. Bu zararlar, ihlalin ekonomik etkilerini kapsar.
• Manevi Tazminat: İhlal nedeniyle patent sahibinin çektiği manevi zararın tazmini. Bu tazminat, patent sahibinin moral ve itibar kaybını karşılar.

IV. Cezai Yaptırımlar

Patent ihlali, ceza hukuku kapsamında da değerlendirilir. 6769 sayılı Kanun’un 187. maddesi, patent ihlali suçlarını ve cezalarını düzenler. Bu maddeye göre:

• İhlal Suçları: Bilerek ve isteyerek patent ihlali yapanlar cezai yaptırımlara tabi tutulur.
• Cezai Yaptırımlar: İhlal suçları, hapis cezası veya para cezası gibi yaptırımları içerebilir.

V. Uluslararası Patent İhlalleri

Uluslararası alanda patent ihlalleri, uluslararası anlaşmalar ve düzenlemeler ile ele alınır. Türkiye, Avrupa Patent Sözleşmesi (EPC) ve Patent Kooperasyon Anlaşması (PCT) gibi uluslararası anlaşmalara taraftır. Bu anlaşmalar, uluslararası patent ihlalleri ile ilgili hukuki süreçleri belirler.

Patent İhlali Davasında Kanıt Yükümlülüğü

Patent ihlali davalarında, tarafların kanıt yükümlülüğü önemli bir rol oynar. SMK’nın 138. maddesi, ihlal davasında kanıt yükümlülükleri ve mahkeme süreci ile ilgili detayları belirler. Davacı patent sahibi, ihlalin varlığını ve ihlali gerçekleştiren kişiyi kanıtlamakla yükümlüdür. Bu bağlamda:

• İhlalin Kanıtlanması: Patent sahibi, ihlalin gerçekleştiğine dair somut kanıtlar sunmak zorundadır. Bu kanıtlar, ihlal edilen patentin kapsamını gösteren belgeler, ihlal edilen ürünün örnekleri veya teknik raporlar olabilir.
• İhlal Eden Kişinin Tespiti: Patent sahibi, ihlali gerçekleştiren kişiyi ve ilgili ürünleri tespit etmelidir. Mahkeme, gerektiğinde ihlal eden kişinin bilgilerini talep edebilir ve bu konuda uzman görüşlerine başvurabilir.

Patent İhlali ve Hak Arama Süreci

Patent ihlali tespit edildikten sonra, patent sahibinin haklarını arama süreci genellikle birkaç aşamadan oluşur:

I. İhlal Tespit Raporu: Patent sahibi, ihlali tespit etmek amacıyla bir ihlal tespit raporu hazırlatabilir. Bu rapor, uzman kişiler tarafından hazırlanır ve ihlalin detaylarını içerir.

II. Ön Dava Süreci: Patent sahibi, ihlali gerçekleştiren kişi veya kuruluşla iletişime geçebilir ve durumu çözmek için ön dava süreci başlatabilir. Bu aşamada, müzakereler yoluyla anlaşma sağlanabilir.

III. Mahkeme Süreci: Anlaşma sağlanamazsa, patent sahibi dava açar ve mahkeme süreci başlatılır. Mahkeme, delillerin değerlendirilmesi ve tarafların savunmalarının dinlenmesi sürecini yürütür.

Patent İhlalleri ile İlgili Uluslararası Hukuk

Uluslararası patent ihlalleri, globalleşen dünyada önemli bir konu haline gelmiştir. Türkiye, uluslararası patent koruma anlaşmalarına taraf olarak, uluslararası patent ihlalleri konusunda da hukuki düzenlemeler yapmaktadır. Bu bağlamda:

• Paris Sözleşmesi: Paris Sözleşmesi, uluslararası patent koruması için bir temel sağlar ve üye ülkeler arasında patent haklarının korunmasını düzenler. Türkiye, bu sözleşmeye taraf olup, uluslararası patent ihlallerine karşı korunma sağlar.
• Patent Kooperasyon Anlaşması (PCT): PCT, uluslararası patent başvurularının kolaylaştırılmasını ve düzenlenmesini sağlar. PCT, uluslararası patent ihlallerinde uygulanacak düzenlemeleri belirler ve uluslararası düzeyde hukuki süreçleri koordine eder.

Patent İhlalleri ve Teknolojik Gelişmeler

Teknolojik gelişmeler, patent haklarının korunmasını ve ihlallerin tespit edilmesini etkileyebilir. Özellikle dijital teknolojiler ve internetin yaygınlaşması, patent ihlallerinin izlenmesi ve engellenmesinde yeni zorluklar ve fırsatlar sunar:

• Dijital Patent İzleme Araçları: İnternet ve dijital teknolojiler, patent ihlallerini izlemek için çeşitli araçlar sağlar. Bu araçlar, patentli ürünlerin çevrimiçi satışını veya kullanımını takip edebilir ve ihlalleri tespit edebilir.
• Yapay Zeka ve İhlal Tespiti: Yapay zeka ve makine öğrenimi, patent ihlallerinin tespit edilmesinde etkili olabilir. Bu teknolojiler, büyük veri analizi yaparak, ihlallerin hızlı bir şekilde tespit edilmesine yardımcı olabilir.

Patent İhlallerinin Önlenmesi

Patent ihlallerini önlemek, hem patent sahipleri hem de şirketler için kritik öneme sahiptir. Önleyici tedbirler, ihlallerin gerçekleşmeden önce önlenmesine yönelik stratejiler içerir:

• Patent İzleme ve Denetim: Şirketler, patent haklarını düzenli olarak izlemeli ve denetlemelidir. Bu, olası ihlallerin erken tespit edilmesini sağlar.
• Eğitim ve Bilinçlendirme: Çalışanlara ve iş ortaklarına patent hakları ve ihlallerinin sonuçları hakkında eğitim verilmelidir. Bu, ihlallerin önlenmesine yardımcı olabilir.
• Hukuki Danışmanlık: Şirketler, patent hukuku konusunda uzman hukuki danışmanlık alarak, patent ihlallerini önleme stratejileri geliştirebilir.

11. Hukuk Dairesi         2017/4122 E.  ,  2019/1383 K.

“İçtihat Metni”

MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

TÜRK MİLLETİ ADINA

Taraflar arasında görülen davada … …. Asliye Hukuk Mahkemesi’nce verilen 30/06/2016 tarih ve 2010/590-2016/416 sayılı kararın Yargıtayca incelenmesinin davacı vekili tarafından istenildiği ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi … tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, layihalar, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, davacı şirketin muhtelif makine parçaları üretim ve satışını yaptığını, triger kasnağa saç germe teknolojisini geliştirdiğini, 18.03.2007 den itibaren 20 yıl süre ile TR 2007 01428B numaralı incelemeli patent aldığını, teknik müracaatından sonra …. şahıslar tarafından taklit edildiğini, özellikle …’de bu teknik kullanılarak üretime geçildiğini, davacı şirketin bu şekilde haksız kullanım sonucunda iktisadi bakımdan zora girdiğini ve … ….

Asliye Ticaret Mahkemesine iflasın ertelenmesi talebinde bulunmak zorunda kaldığını, mahkemesince iflasın ertelenmesine karar verildiğini, davalının gerek … içinde gerekse…’de bu teknikle ürettirip ithal ettiği triger kasnaklarının ticari olarak büyük çapta satışa sunduğunun öğrenildiğini, bu durumun davacının patent hakkına tecavüz teşkil ettiğini ileri sürerek öncelikle ihtiyati tedbire karar verilmesini, davalı tecavüzünün menine, patent konusuna giren ürünün her türlü imal, ithal ve satışının durdurulmasına, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla şimdilik ….000,00 TL maddi tazminat ile ….000,00 TL manevi tazminat olmak üzere 20.000,00 TL tazminatın yasal faizi ile davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.

Davalı vekili, öncelikle yetki itirazında bulunduklarını, ürünün yeni ve ayırt edici bir buluş olmadığını, patent belge tarihinden çok öncesinde de bu ürünü ithal ederek kullandığını, davacının tespit talebinde bulunduğunu, tespit dosyalarında mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi ile davalının iş yerinde herhangi bir takım tezgahı bulunmadığının, imalat yapılmadığının tespit edildiğini, bunun akabinde davalı tarafından … … Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin 2010/310 ve 2010/311 sayılı dosyaları ile davacıya ait patent belgesi ve faydalı modele ilişkin hükümsüzlük davası açıklarını, dava konusu uyuşmazlığın çözümünün hükümsüzlük davası neticesine bağlı olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Mahkemece iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, mahkemenin 2011/245 sayılı dosyasından verilen davanın reddi kararın kesinleştiği, 2011/244 sayılı dosyadan verilen davanın reddi kararının ise bozulduğu, 2014/126 esas numarasını aldığı, 2014/126 sayılı dosyadan verilen davanın reddine dair kararın henüz kesinleşmediği, davacıya ait usul patentinin ihlal edilip edilmediği hususunda ihlal sonucu elde edilen ürünün yeni bir ürün olmadığı ( farklı yöntemlerle de eskiden beri elde edilebilir olduğu ), davalı tarafından sunulan video görüntülerinde yer alan yöntemin patent koruması kapsamında olmadığı, bu görüntüler uyarınca ihlalden söz edilemeyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir. Dava dosyası içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp, değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davacı vekilinin tüm temyiz itirazları yerinde değildir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, davacı vekilinin bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, aşağıda yazılı bakiye …,00 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, 20/02/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

 

Öğrenci Stajyer

Behiye Zeynep Öztürk