TRAFİK KAZALARINDA TAZMİNAT DAVALARI : 2

Trafik Kazalarında Tazminat Davalarında Yetkili Mahkemeler

Trafik kazalarından doğan tazminat davaları, mağdurların uğradıkları maddi ve manevi zararların tazmin edilmesi amacıyla açılan davalardır. Bu tür davalarda, davanın nerede açılacağı ve hangi mahkemenin yetkili olacağı hususu büyük önem taşır. Türkiye’de trafik kazalarından kaynaklanan tazminat davaları, belirli kurallara ve mevzuata göre yetkili mahkemelerde görülmektedir. Bu yazıda, trafik kazalarında tazminat davalarında yetkili mahkemeler ve bu mahkemelerin görev alanları ele alınacaktır.

Genel Yetkili Mahkeme

Türk Hukuku’na göre, genel yetkili mahkeme, davalının ikametgâhının bulunduğu yer mahkemesidir. Bu genel kural, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) madde 6’da düzenlenmiştir. Buna göre, trafik kazalarından doğan tazminat davalarında, davalı sürücünün veya davalı sigorta şirketinin merkezi neredeyse, bu yer mahkemesi genel yetkili mahkeme olacaktır.

Özel Yetkili Mahkemeler

Trafik kazalarından doğan tazminat davalarında, genel yetkili mahkeme dışında bazı özel yetkili mahkemeler de bulunmaktadır. Bu mahkemeler, belirli şartlar altında davaya bakma yetkisine sahiptir. Bu özel yetkili mahkemeler şunlardır:

• Kazanın Meydana Geldiği Yer Mahkemesi: HMK madde 16’ya göre, haksız fiilden doğan tazminat davalarında, haksız fiilin meydana geldiği yer mahkemesi de yetkilidir. Trafik kazası bir haksız fiil olduğu için, kazanın meydana geldiği yer mahkemesi de tazminat davasına bakmaya yetkilidir.
• Zarar Görenin İkametgahının Bulunduğu Yer Mahkemesi: HMK madde 16’ya göre, haksız fiilden doğan tazminat davalarında, zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi de yetkilidir. Bu düzenleme, mağdurun ikamet ettiği yerde dava açabilmesini sağlar.

 Görevli Mahkemeler

Trafik kazalarından doğan tazminat davalarında yetkili mahkemelerin yanı sıra, görevli mahkemeler de önemlidir. Görevli mahkeme, belirli bir dava türüne bakmakla yetkili olan mahkemedir. Türkiye’de trafik kazalarından doğan tazminat davalarında görevli mahkeme, asliye hukuk mahkemeleridir.

Asliye hukuk mahkemeleri, genel görevli mahkemeler olup, belirli bir parasal sınırın üzerindeki davalara bakarlar. Trafik kazalarından doğan tazminat davaları genellikle bu parasal sınırın üzerinde olduğu için, asliye hukuk mahkemeleri görevli mahkeme olarak kabul edilir.

Sigorta Tahkim Komisyonu

Trafik kazalarından doğan tazminat davalarında, sigorta şirketlerine karşı açılan davalarda bir alternatif çözüm yolu olarak Sigorta Tahkim Komisyonu da bulunmaktadır. Sigorta Tahkim Komisyonu, sigorta şirketleri ile sigortalılar arasında çıkan uyuşmazlıkları çözmek amacıyla kurulmuş bir kurumdur.

Zarar gören taraf, sigorta şirketi ile anlaşmazlık yaşadığı durumlarda, mahkemeye başvurmadan önce Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurabilir. Komisyon, uyuşmazlıkları daha hızlı ve daha az masraflı bir şekilde çözmeyi amaçlar. Ancak, tahkim yoluna başvurabilmek için, sigorta poliçesinde tahkim şartının bulunması gerekmektedir.

Trafik kazalarından doğan tazminat davalarında yetkili ve görevli mahkemelerin belirlenmesi, davanın doğru ve hızlı bir şekilde sonuçlanması açısından büyük önem taşır. Türkiye’de bu tür davalar genellikle davalının ikametgâhının bulunduğu yer mahkemesi, kazanın meydana geldiği yer mahkemesi veya zarar görenin ikametgâhının bulunduğu yer mahkemesi tarafından görülür. Ayrıca, sigorta şirketlerine karşı açılan davalarda Sigorta Tahkim Komisyonu da önemli bir alternatif çözüm yolu sunar. Mağdurların haklarını tam olarak alabilmeleri için, yetkili ve görevli mahkemeler konusunda bilgi sahibi olmaları ve gerektiğinde uzman hukuki danışmanlık hizmeti almaları önemlidir.

Trafik kazalarında, maddi ve manevi tazminat davalarında sigorta şirketi davalı ise görevli mahkeme ticaret mahkemesidir. Asliye hukuk mahkemeleri ve ticaret mahkemeleri arasındaki işbölümü, görev ilişkisi haline gelmiştir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme:57

Madde 110 – (Değişik: 11/1/2011-6099/14 md.)
İşleteni veya sahibi Devlet ve diğer kamu kuruluşları olan araçların sebebiyet verdiği zararlara ilişkin olanları dâhil, bu Kanundan doğan sorumluluk davaları, adli yargıda görülür. Zarar görenin kamu görevlisi olması, bu fıkra hükmünün uygulanmasını önlemez. Hemzemin geçitte meydana gelen tren-trafik kazalarında da bu Kanun hükümleri uygulanır. Motorlu araç kazalarından dolayı hukuki sorumluluğa ilişkin davalar, sigortacının şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinden birinde açılabileceği gibi kazanın vuku bulduğu yer mahkemesinde de açılabilir.

İşleteni veya sahibi devlet ve diğer kamu kuruluşları olan araçların sebebiyet verdiği zararlara ilişkin olanları dahil, bu kanundan doğan sorumluluk davaları, adli yargıda görülür.

KTK’den kaynaklanan sorumluluk davlarında motorlu araç işletenin kamu kuruluşu olması halinde dahi dava adli yargı mahkemelerinde görülecektir.

Hizmet Kusuru : HMK m.114/1-b

Dava şartları

b) Yargı yolunun caiz olması.

Kamu araçları- adli yargı : KTK m.106

 

Devlete ve Kamu Kuruluşlarına Ait Araçlar:

Madde 106 – (Değişik: 25/6/1988 – KHK – 330/7 md.; Aynen kabul: 31/10/1990 –
3672/6 md.)
Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine ve
belediyelere, kamu iktisadi teşebbüslerine ve kamu kuruluşlarına ait motorlu araçların sebep
oldukları zararlardan dolayı, bu Kanunun işletenin hukuki sorumluluğuna ilişkin hükümleri
uygulanır. Bu kuruluşlar, 85 inci maddenin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının
karşılanmasını sağlamak üzere 101 inci maddedeki şartları haiz milli sigorta şirketlerine mali
sorumluluk sigortası yaptırmakla yükümlüdürler.

Tüketici Mahkemesi

TMK m.73

Tüketici mahkemeleri

MADDE 73- (1) Tüketici işlemleri ile tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara ilişkin davalarda tüketici mahkemeleri görevlidir.

(3) Tüketici örgütleri üst kuruluşlarınca açılacak davalarda bilirkişi ücreti ve davanın davacı aleyhine sonuçlanması durumunda, hükmedilen vekâlet ücreti Bakanlıkça karşılanır. Davanın, davalı aleyhine sonuçlanması durumunda, bilirkişi ücreti Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre davalıdan tahsil olunarak bütçeye gelir kaydedilir.

Rücu davalarında tüketici mahkemesi görevlidir.

Tüketici Kanununun uygulanması ile ilgili uyuşmazlıklara Tüketici Mahkemelerinde bakılır. Sigorta şirketi taraf değilse genel mahkemelerde dava görülür.

Asliye Hukuk Mahkemeleri

Asliye Hukuk Mahkemelerinin Görevleri

Asliye hukuk mahkemelerinin görev alanı oldukça geniştir. Temel olarak, sulh hukuk mahkemelerinin görev alanına girmeyen tüm hukuk davaları asliye hukuk mahkemelerinin görev alanına girer. Bu mahkemelerin bakmakla yükümlü olduğu başlıca dava türleri şunlardır:

• Maddi ve Manevi Tazminat Davaları: Trafik kazaları, iş kazaları, haksız fiil ve sözleşmeye aykırılıktan doğan tazminat davaları.
• Aile Hukuku Davaları: Boşanma, nafaka, velayet, mal rejimi davaları (ancak bazı aile hukuku davaları aile mahkemelerinde görülür).
• Ticaret Hukuku Davaları: Ticari işletmeler arası uyuşmazlıklar, şirketlerin kuruluş ve işleyişine ilişkin davalar (ancak bazı ticaret davaları ticaret mahkemelerinde görülür).
• Miras Hukuku Davaları: Mirasçılık belgesi, mirasın paylaşımı, vasiyetname ile ilgili uyuşmazlıklar.
• Taşınmaz Hukuku Davaları: Tapu iptali ve tescil davaları, kamulaştırma davaları, ecrimisil davaları.
• İş Hukuku Davaları: İşçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklardan doğan davalar (ancak bazı iş davaları iş mahkemelerinde görülür).

HMK m.2/2:

Bu Kanunda ve diğer kanunlarda aksine düzenleme bulunmadıkça, asliye hukuk mahkemesi diğer dava ve işler bakımından da görevlidir.

Dava konusunun değer ve miktarına bakılmaksızın malvarlığına ilişkin davalarda görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesidir. Asliye Hukuk Mahkemelerinde kural olarak yazılı yargılama usulü uygulanmaktadır.

Haksız fiile dayalı tazminat davalarında sigorta taraf değilse manevi tazminat gibi davalara bakar.

Sulh Hukuk Mahkemeleri

Sulh hukuk mahkemeleri, Türkiye’de adli yargı sistemi içinde yer alan ve belirli türdeki uyuşmazlıkları çözmekle görevli olan ilk derece mahkemeleridir. Bu mahkemeler, adli yargının en alt kademesinde yer almakta olup, belirli parasal sınırlar içindeki davalara ve özel olarak belirtilen konulara bakarlar. Sulh hukuk mahkemelerinin görev alanı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve diğer özel kanunlarla düzenlenmiştir.

1. Sulh Hukuk Mahkemelerinin Görevleri

Sulh hukuk mahkemelerinin görev alanı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 4. maddesinde düzenlenmiştir. Bu mahkemelerin bakmakla yükümlü olduğu başlıca dava türleri şunlardır:

• Kiracılık Davaları: Kiracı ile kiraya veren arasındaki kira sözleşmesinden doğan uyuşmazlıklar (tahliye, kira bedelinin tespiti, kira alacakları vb.).
• Taşınmaz Mal Davaları: Taşınmaz malların aynından doğan davalar (ortaklığın giderilmesi, taşınmaz üzerindeki ayni haklara ilişkin davalar).
• Kat Mülkiyeti Kanunu’ndan Doğan Davalar: Apartman ve site yönetimi ile ilgili uyuşmazlıklar.
• Miras Davaları: Miras bırakanın terekesi ile ilgili bazı davalar (mirasın reddi, terekenin tespiti, mirasçılık belgesi verilmesi).
• Vesayet ve Kayyımlık İşleri: Vesayet altına alınması gereken kişilerle ilgili işlemler, kayyım atanması ve ilgili diğer davalar.

2. Sulh Hukuk Mahkemelerinin Yetkisi

Sulh hukuk mahkemelerinin yetkisi, coğrafi bölge ve dava konusuna göre belirlenir. Genel yetkili mahkeme, davalının yerleşim yerinde bulunan sulh hukuk mahkemesidir. Ancak bazı davalarda, özel yetki kuralları uygulanır. Örneğin:

• Taşınmaz Mal Davaları: Taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
• Kiracılık Davaları: Kiralananın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.