İnternet Üzerinden Yurt Dışından Satış Yapan Küçük Girişimcilerde Gümrük Kaçakçılığı Suçu Riski
Giriş: Mikro Girişimciliğin Yükselişi ve Hukuki Bilinmezlikler
Sosyal medya, Trendyol, Etsy, Instagram ve TikTok Shop gibi platformların büyümesi, Türkiye’de binlerce kişinin küçük ölçekli internet girişimcisi hâline gelmesine yol açmıştır. Pek çok kişi ürünlerini:
-
yurt dışından bireysel olarak sipariş ederek,
-
düşük adetlerle stoklayarak,
-
sosyal medya üzerinden satarak
ek gelir elde etmektedir.
Bu faaliyet çoğu girişimciye göre “küçük çaplı hobi ticareti” olarak görülse de, gümrük idaresi ve savcılık açısından durum çoğu zaman çok daha farklıdır.
Çünkü yurt dışından ticari amaçla getirilen her ürün, vergilendirme ve beyan yükümlülüğüne tabidir.
Bu yükümlülük yerine getirilmediğinde ise, 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu devreye girer.
Bu makale, internet üzerinden satış yapan küçük girişimcilerin bilmeden işledikleri hataları ve hukuki riskleri ayrıntılı biçimde ele almaktadır.
Küçük Girişimcilerin En Yaygın Yanılgısı: “Az Miktar Getiriyorum, Suç Değil”
Küçük satıcılar çoğu zaman şu düşünceyle hareket eder:
-
“Az sipariş veriyorum.”
-
“Hobi amaçlı satıyorum.”
-
“Beyana gerek yok; zaten paket küçük.”
-
“Arada bir getiriyorum, ticaret sayılmaz.”
Ancak gümrük mevzuatı böyle düşünmez.
Gümrük hukuku açısından kritik soru şudur:
Eşya Türkiye’ye kişisel kullanım için mi sokuldu, yoksa satış/amaca yönelik mi?
Yurt dışından getirilen eşya:
-
satış amacı varsa,
-
kar elde ediliyorsa,
-
düzenli sipariş veriliyorsa,
ticari mahiyet kazanır.
Bu nedenle “küçük girişimciyim” savunması çoğu zaman kabul edilmez.
Hangi Ürünler Küçük Girişimcilerde En Çok Kaçakçılık Şüphesi Doğurur?
1) Takı, aksesuar, kozmetik ürünleri
Küçük maliyetli, yüksek kâr marjlı bu ürünler en riskli kategoridir.
2) Elektronik ürün ve aksesuarları
Kulaklık, akıllı saat, mini kamera, tablet kalemi vb.
3) Giyim ve tekstil ürünleri
Aynı modelden çok sayıda ürün sipariş edilmesi dikkat çeker.
4) Sporcu takviyeleri ve gıda ürünleri
Menşe belgesi ve ithalat izni gerektirdiğinden rizikoludur.
5) Hızlı tüketim ürünleri
Tırnak ürünleri, makyaj malzemeleri, kişisel bakım ürünleri gümrükte sıkça incelenir.
Gümrük Kaçakçılığı Suçu Küçük Girişimci İçin Nasıl Oluşur?
5607 sayılı Kanuna göre suçun oluşması için:
-
Eşya gümrükten beyansız geçirilmişse,
-
Değeri düşük gösterilmişse,
-
Ticari amaçla sokulmuşsa,
-
Kast varsa,
-
Çoklu veya düzenli sipariş söz konusuysa,
kaçakçılık riski doğar.
Kritik nokta:
Gümrükten geçiren kişi kargo şirketi olsa bile, eşyanın sahibi girişimcidir. Sorumluluk nihayetinde alıcıya aittir.
Bu nedenle satıcı “ben beyan vermedim, kargo verdi” diyerek sorumluluktan kurtulamaz.
Uygulamada Karşılaşılan Soruşturma Senaryoları
Senaryo 1: PTT veya kargo şubesinde çok sayıda paket ele geçmesi
Küçük girişimci:
-
haftada 10–20 adet ürün gönderiyorsa,
-
e-ticaret platformunda çoklu yorum/satış görünüyorsa,
-
sosyal medya hesabında stoklu ürünler paylaşıyorsa,
gümrük muhafaza birimleri bu faaliyeti “ticari” kabul eder.
Senaryo 2: Gümrük tarafından düşük beyan tespiti
Örneğin:
-
400 TL’lik ürün 5 dolar olarak beyan edilmişse,
-
ürün içeriği ile beyan uyuşmuyorsa,
-
pakette birden fazla ürün varsa,
idari ceza yanında kaçakçılık soruşturması açılabilir.
Senaryo 3: Ticari amaçla çok sayıda aynı model ürün sipariş edilmesi
Örneğin bir girişimcinin:
-
50 adet kolye,
-
30 adet telefon kılıfı,
-
20 adet makyaj fırçası
sipariş ettiği tespit edilirse, kişisel kullanım savunması mümkün değildir.
Senaryo 4: Sosyal medya hesaplarında ticari faaliyet izleri
Paylaşımlar, fiyat listeleri, DM ile satış konuşmaları savcılık için delil niteliği taşır.
Yargıtay’ın Küçük Girişimciler Hakkındaki Yaklaşımı
Yargıtay kararları küçük girişimciler için oldukça nettir:
1) Süreklilik + Çokluk = Ticari Mahiyet
Yargıtay’a göre:
“Aynı veya benzer ürünlerin düzenli şekilde yurda sokulması ticari amaç karinesidir.”
Az adet bile olsa, süreklilik varsa ticari faaliyet oluşur.
2) Kargo şirketinin düşük beyanı girişimciyi kurtarmaz
Yargıtay açıkça belirtir:
“Beyanın yanlış olması durumunda eşyanın sahibi sorumluluktan kurtulamaz.”
3) Hobi ticareti savunması kabul edilmez
Kişinin ölçeğinin küçük olması veya şirket kurmamış olması, hukuki değerlendirmeyi değiştirmez.
4) Kast aranmayan suç tipleri mevcuttur
Bazı kaçakçılık fiilleri taksirle dahi oluşabilir.
Küçük Girişimciler İçin Hukuki Riskler
1) Daha paket gümrükten çıkmadan ürünlere el konulması
Gümrük, eşyaya “şüpheli eşya” statüsü verip zoralım uygulayabilir.
2) Ek vergi ve idari para cezaları
Bazı durumlarda girişimci, ürün değerinin katları oranında ceza öder.
3) 5607 sayılı Kanun kapsamında soruşturma
Savcılık:
-
ifade alma,
-
telefon incelemesi,
-
sosyal medya taraması,
-
banka hareketlerini inceleme
gibi işlemler yapabilir.
4) Ticaretten men veya e-ticaret hesaplarının kapatılması
Platformlar kaçakçılık şüphesi oluştuğunda hesapları otomatik kapatabilir.
Girişimciler İçin Savunma ve Çözüm Yolları
1) Ürün menşesini belgelemek
-
online sipariş ekran görüntüsü,
-
ödeme belgesi,
-
fatura
delil niteliğindedir.
2) Ticari amaç olmadığını kanıtlamak
Satış oranı düşükse veya ürünler kişisel kullanım alanındaysa savunma güçlenir.
3) Düşük beyan talep edilmediğinin ispatı
Satıcıya “düşük değer yaz” talebi gönderilmemişse, bu durum lehine güçlü delildir.
4) Basit ticari hata – suç kastı ayrımı
Yargıtay, kast olmadığı durumlarda cezai sorumluluk konusunda daha temkinlidir.
Küçük Girişimciler İçin Önleyici Hukuki Öneriler
-
Düşük beyan talep etmeyin.
-
Aynı üründen çok sayıda sipariş vermeyin.
-
Satış hacmi arttıysa mutlaka şirket kurarak yasal ithalat yapın.
-
Menşe ve fatura kayıtlarını saklayın.
-
Yurt dışı tedarik zincirinizi şeffaflaştırın.
-
Kargo ücretini azaltmak için çoklu sipariş birleştirmeyin.
-
Ticari amaçlı olduğunu gösteren paylaşımlara dikkat edin.
Sonuç: Küçük Ölçekli Olmak, Kaçakçılık Sorumluluğunu Ortadan Kaldırmaz
Küçük girişimciler genellikle “ben büyük firma değilim, bana bir şey olmaz” düşüncesiyle hareket etse de gümrük ve ceza hukuku açısından ölçüt farklıdır.
Özetle:
✔ Düzenli sipariş → ticari mahiyet
✔ Beyansız eşya → kaçakçılık riski
✔ Düşük kıymet beyanı → ceza soruşturması
✔ Çoklu aynı ürün → hobi değil, ticaret
✔ Kast aranmayan suç tipleri → yüksek risk
Bu nedenle küçük girişimcilerin, faaliyetlerini yasal ithalat – doğru beyan – vergi uyumu ilkeleri çerçevesinde yürütmesi zorunludur.
About Post Author
