Kişisel Kullanım Sınırı Aşımı: Yurtdışından Alınan Kozmetik ve Gıda Takviyelerinde Kaçakçılık Problemleri
Son yıllarda Türkiye’de kozmetik ürünleri, vitaminler, sporcu gıdaları, kolajen, protein tozları ve çeşitli sağlık destek ürünlerine yönelik ilginin artması, yolcuların yurtdışından kişisel kullanım amacıyla bu ürünleri getirme eğilimini yükseltmiştir. Ancak özellikle gümrük rejimi, ilaç mevzuatı ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu birlikte değerlendirildiğinde, bu ürünler kaçakçılık suçu yönünden riskli eşya grubunun başında gelmektedir.
Yolcuların çoğu, yalnızca “hediyelik” veya “kişisel kullanım” amacıyla aldığını düşündüğü ürünlerin, gümrük idaresince ticari mahiyet taşıdığı gerekçesiyle işleme konu olabileceğini bilmemektedir. Bu nedenle hem idari para cezaları hem de cezai yaptırımlar söz konusu olabilmektedir.
Bu makalede, yurtdışından getirilen kozmetik ve gıda takviyelerinde kişisel kullanım sınırı, kaçakçılık suçunun oluşum şartları, Yargıtay’ın değerlendirmeleri ve yolcular için hukuki riskler ayrıntılı biçimde ele alınmaktadır.
1. Kişisel Kullanım Sınırının Hukuki Niteliği
1.1. Yolcu Beraberi Eşya Rejimi
Gümrük mevzuatına göre yolcular, ticari mahiyet taşımayan ve kişisel kullanım amacına yönelik sınırlı miktardaki eşyayı vergiden muaf olarak Türkiye’ye getirebilir. Kozmetik ürünleri, vitamin ve gıda takviyeleri de bu kapsamdadır; ancak bu ürünlerde kişisel kullanım sınırı, cep telefonlarında olduğu gibi kesin adetlerle değil, “makul miktar – kişisel kullanım” ölçütüyle belirlenmektedir.
1.2. Makul Miktar Kavramı
Mevzuatta her bir ürün için net bir adet sınırı belirtilmemiştir; gümrük idaresi, aşağıdaki kriterlerle kişisel kullanım – ticari mahiyet ayrımını yapar:
-
Yolcunun beraberinde getirdiği ürün adedi
-
Ürünlerin ambalaj şekli (büyük koli, çoklu paket vb.)
-
Aynı üründen çok sayıda bulunması
-
Ürünlerin ticari satışa uygun şekilde paketlenmesi
-
Yolcunun seyahat sıklığı
-
Ürünlerin piyasa değeri
-
Yolcunun beyanı ve davranışları
Bu kriterler, Yargıtay’ın kaçakçılık suçuna ilişkin kararlarında da esas alınan değerlendirme ölçütleridir.
2. Kozmetik ve Gıda Takviyelerinde Kaçakçılık Suçunun Oluşma İhtimali
2.1. 5607 Sayılı Kanun Kapsamında Suçun Unsurları
Kozmetik ürünleri ve gıda takviyeleri, Türkiye’ye girişte gümrük vergisine tabi eşya statüsündedir. Bu nedenle:
-
Beyansız sokulmaları,
-
Ticari miktarda getirilmeleri,
-
Gizlenmeleri,
-
Haksız vergi avantajı sağlanması,
-
Satış amacıyla ülkeye sokulmaları
hallerinde kaçakçılık suçunun oluşması gündeme gelir.
2.2. Beyansız Getirmenin Sonuçları
Bir yolcu, çantasında çok sayıda kozmetik veya gıda takviyesi bulunduruyorsa ve bunları beyan etmemişse, gümrük memuru şu aşamalara göre işlem yapar:
-
Miktarın kişisel kullanım sınırını aşması halinde ticari mahiyet karinesi doğar.
-
Ticari mahiyet + beyan edilmemiş ürün → kaçakçılık şüphesi oluşur.
-
Duruma göre eşya zoralımı ve adli işlem yapılabilir.
Bu nedenle, kişisel kullanım sınırının aşılıp aşılmadığı ceza hukuku bakımından kritik önemdedir.
3. Yargıtay’ın Kozmetik ve Gıda Takviyeleri Konusundaki Yaklaşımı
Yargıtay, bu tür ürünlerin yolcu tarafından çok sayıda getirilmesi hâlinde çoğu zaman ticari amaç karinesini kabul etmektedir. Aşağıda Yargıtay’ın yaklaşımını yansıtan tipik değerlendirme ölçütleri yer almaktadır:
3.1. Çoklu Ürün Getirilmesinde Ticari Amaç Karinesi
Yargıtay, ambalajı açılmamış, aynı markaya ait onlarca adet kozmetik veya gıda takviyesi getirilmesini şu gerekçelerle ticari amaçlı kaçakçılık olarak kabul etmektedir:
-
Ürünlerin Türkiye’de yüksek piyasa değerine sahip olması,
-
Aynı türden çok sayıda bulunması,
-
Kişisel kullanım süresiyle bağdaşmaması,
-
Paket içeriğinin toptan satış formatında olması.
Örneğin, bir yolcunun valizinde 20 kutu kolajen, 15 kutu vitamin kompleksi, 10 adet cilt bakım serumu bulunması hâlinde kişisel kullanım karinesi ortadan kalkmaktadır.
3.2. “Hediyelik” Savunmasının Değeri
Yolcuların en çok kullandığı savunmalardan biri “hediyelik olarak getiriyordum” ifadesidir.
Yargıtay, bu savunmayı uygun bulmamakta ve ticari mahiyet değerlendirmesinde belirleyici kabul etmemektedir.
Çünkü hediyelik eşya dahi:
-
Sayıca makul olmalı,
-
Ticari amaç çağrıştırmamalı,
-
Düzenli giriş çıkışlarla ilişkili olmamalıdır.
3.3. Süreklilik Unsuru
Yargıtay, yolcunun farklı tarihlerde defalarca ülkeye giriş yaparak bu ürünleri getirmesini “süreklilik arz eden ticari faaliyet” olarak nitelendirmektedir.
Bu durumda, yolcu tek seferde çok sayıda ürün getirmese bile, organizasyon şüphesi oluşabilir.
3.4. Gizleme ve Yanıltma Davranışları
Ürünlerin:
-
Valiz içindeki gizli bölmelere,
-
Giysi arasına,
-
Ayakkabı içine,
-
Çeşitli kutulara
saklanması hâlinde Yargıtay, gizleme kastını kabul ederek kaçakçılık suçunu oluşmuş saymaktadır.
4. Gıda Takviyelerinin Ek Hukuki Riski: Sağlık Mevzuatı Problemleri
4.1. Takviye Edici Gıdaların İthalatına İlişkin Sınırlamalar
Türkiye’de takviye edici gıdaların ithalatı sıkı bir denetime tabidir. Ticari ithalat için:
-
TAREKS başvurusu,
-
Tarım ve Orman Bakanlığı uygunluk kontrolü,
-
Etiket ve içerik denetimi
zorunludur.
Dolayısıyla yolcu beraberi eşya kapsamında ticari miktarda takviye getirilmesi, yalnızca gümrük hukuku açısından değil, gıda mevzuatı açısından da ihlaldir.
4.2. Reçeteli veya İlaç Niteliğindeki Ürünler
Bazı ürünler, gıda takviyesi gibi görünse de tıbbi etki iddiası taşıyorsa ilaç mevzuatına girebilir. Bu durumda:
-
Sağlık Bakanlığı denetimi gerekir,
-
İlaç niteliğindeki ürünlerin beyansız getirilmesi daha ağır değerlendirilir,
-
Cezai sorumluluk artabilir.
5. Kozmetik Ürünlerde Ticari Mahiyetin Belirlenmesi
Kozmetik ürünlerinde gümrük idaresi özellikle şu unsurları dikkate almaktadır:
-
Aynı markadan çok sayıda ürün bulunması
-
Cilt bakım setlerinin toplu şekilde getirilmesi
-
Piyasa değeri yüksek ürünlerin çoklu olması
-
Ambalajların açılmamış olması
-
Yolcunun mesleğinin bu ürünlerle bağlantılı olması (örneğin güzellik uzmanı)
-
Yolcunun geçmiş seyahat kayıtları
Bu unsurların bir araya gelmesi hâlinde kaçakçılık şüphesi doğması kaçınılmazdır.
6. Yolcunun Savunmasının Değerlendirilmesi
Gümrük idaresi ve mahkemeler, yolcunun kişisel kullanım savunmasını şu kriterlerle test eder:
-
Ürün miktarı kişisel kullanım süresiyle uyumlu mu?
-
Aynı ürün daha önce getirilmiş mi?
-
Yolcu seyahatlerini ürün ticareti için araç hâline getirmiş mi?
-
Ürün çeşidi ve adedi ticari amaç karinesi yaratıyor mu?
Bu çerçevede, yalnızca “kendim için aldım” demek çoğu zaman yeterli olmamaktadır.
7. Yolcular İçin Hukuki Riskler
7.1. Eşyanın Zoralımı
Kaçakçılık şüphesi doğduğunda, getirilen kozmetik ve takviye ürünleri tamamen müsadere edilebilir. Ürünlerin kişisel kullanım savunması kabul edilse bile, miktar fazlalığı nedeniyle eşya iade edilmeyebilir.
7.2. İdari Para Cezaları
Vergi kaybı doğduysa, ürünlerin gümrük vergilerinin 3 katına kadar ulaşabilen cezalar uygulanabilir.
7.3. Ceza Davası Açılması
5607 sayılı Kanun kapsamında:
-
Kaçak eşya sokma,
-
Beyansız sokma,
-
Gizleme,
-
Ticari mahiyet,
-
Organize hareket etme
unsurlarından biri tespit edilirse adli soruşturma başlatılır. Hapis ve adli para cezaları gündeme gelebilir.
8. Yargıtay’ın Yolculara Dair Genel Yaklaşımı
Yargıtay’ın genel eğilimi özetle şudur:
-
Tek seferlik makul miktardaki ürün → kişisel kullanım
-
Aşırı miktar + ambalaj + çoklu giriş çıkış → ticari amaç
-
Gizleme → doğrudan kaçakçılık
-
Farklı markalardan çok sayıda ürün → ticari mahiyet karinesi
-
Gıda takviyeleri → sağlık mevzuatı + gümrük hukuku nedeniyle daha sıkı değerlendirme
Bu çerçevede yolcuların farkında olmadan ceza hukuku süreciyle karşılaşmaları sık rastlanan bir durumdur.
9. Yolcular İçin Hukuki Öneriler
-
Kişisel kullanım için makul miktarda ürün getirin.
-
Aynı üründen çoklu adet almaktan kaçının.
-
Ürünlerin ambalajını açmak tek başına yeterli değildir; makul miktar yine aşılmamalıdır.
-
Ürünleri beyan etmeniz gereken durumlarda mutlaka açıkça beyan edin.
-
Sosyal medya veya internet üzerinden satış amacıyla ürün getiriyorsanız bu durum ticari ithalat sayılır.
-
Ürünlerinize el konulduysa gümrük idaresi işlemlerine karşı itiraz ve yargısal başvuru yolları bulunmaktadır.
-
Miktar aşımı nedeniyle hakkınızda soruşturma başlatıldıysa, Yargıtay’ın ticari mahiyet ve kişisel kullanım ayrımına ilişkin içtihatları savunmada etkili şekilde kullanılmalıdır.
Sonuç
Yurtdışından kozmetik ürünleri ve gıda takviyeleri getirirken kişisel kullanım sınırının aşılması, çoğu zaman yolcuların farkında olmadığı hâlde ciddi hukuki sonuçlara yol açabilmektedir. Gümrük idaresi bu ürünleri ticari mahiyette değerlendirmeye yatkındır ve Yargıtay da aşırı miktarda ürün getirilmesini çoğunlukla kaçakçılık suçu kapsamında ele almaktadır.
Bu nedenle, yolcuların getirdiği ürünlerin sayısı, niteliği ve beyanı konusunda dikkatli davranması; aksi hâlde hem mal kaybı hem de ceza soruşturmalarıyla karşılaşabileceğini bilmesi gerekir.
About Post Author
