SOSYAL MEDYADA KİŞİLİK HAKKI İHLALİ

Dijital çağda kişilik haklarının ihlali artık çoğu zaman sokakta değil, telefon ekranında yaşanıyor. Instagram, X (Twitter), TikTok, Facebook, LinkedIn gibi mecralarda yapılan hakaret içerikli paylaşımlar, asılsız iddialar, karalama kampanyaları ve ifşalar kişilerin onur, saygınlık ve itibarını ciddi şekilde zedeleyebiliyor. Bu tür saldırılar Türk Hukukuna göre “kişilik haklarının ihlali” niteliğinde olup, manevi ve gerekli şartlarda maddi tazminat davasına konu edilebilmektedir.

Aşağıdaki rehber, sosyal medyada itibar saldırısına maruz kalan kişi için süreçleri adım adım açıklayan, SEO uyumlu ve uygulamaya dönük bir hukuki çerçeve sunmaktadır.

1. Kişilik Hakkı Nedir? Hukuki Çerçeve

Kişilik hakkı; bir kimsenin şeref, onur ve saygınlığı, özel hayatı, adı, fotoğrafı, sesi, mesleki itibarı gibi kişiliğine sıkı sıkıya bağlı değerlerin tamamını kapsar.

Türk Medeni Kanunu’na göre kişilik hakkı ihlal edilen kimse;

Saldırının durdurulmasını,
Saldırının önlenmesini,
Saldırının hukuka aykırılığının tespitini,
İhlalin sonuçlarını gidermek için düzeltme ve cevap hakkını,
Maddi ve manevi tazminat talep edebilir.

Türk Borçlar Kanunu ise haksız fiil hükümleri çerçevesinde, kişilik hakkı ihlal edilen kimseye uğradığı zararların tazminini isteme imkânı tanır. Sosyal medyada yapılan hakaret, iftira ve karalama içerikli paylaşımlar da, bu anlamda haksız fiil kapsamında değerlendirilir.

2. Sosyal Medyada Kişilik Haklarının İhlali Türleri

Sosyal medya platformlarında kişilik haklarının ihlali çok farklı şekiller alabilir. Uygulamada sık karşılaşılan örnekler şunlardır:

Hakaret ve küfür içeren paylaşımlar: Bir kişiye yönelik ağır, onur kırıcı, küçük düşürücü ifadeler, alay ve aşağılama içeren yorumlar, tweetler, videolar.
İftira ve asılsız suç isnadı: Bir kişinin işlemediği bir suçla ilişkilendirilmesi, dolandırıcılık, hırsızlık, taciz gibi suçlarla haksız biçimde anılması.
Karalama kampanyaları: Özellikle iş insanları, şirket sahipleri, avukatlar, doktorlar, sanatçılar gibi meslek gruplarına yönelik organize linç girişimleri, “boykot” çağrıları, manipülatif içerikler.
Özel hayatın gizliliğinin ihlali: İzni olmaksızın kişiye ait özel yazışmaların, fotoğrafların, videoların paylaşılması; sağlık bilgileri, aile içi meseleler, adres, telefon gibi bilgilerin ifşası.
Kurgu hesaplar ve sahte profiller: Bir kişinin adı, fotoğrafı ve kimliği kullanılarak sahte hesap açılması, bu hesap üzerinden itibarını zedeleyici paylaşımlar yapılması.
Yanıltıcı değerlendirme ve yorumlar: Özellikle Google yorumları, şikâyet siteleri, forumlar veya Instagram üzerinden işletmelere/bireylere yönelik gerçeğe aykırı, sistematik ve kötü niyetli şikâyet ve değerlendirmeler.

Bu tür paylaşımlar, sadece ceza hukuku açısından hakaret, iftira, özel hayatın gizliliğinin ihlali gibi suçlara konu olmakla kalmaz; aynı zamanda kişilik haklarının zedelenmesi nedeniyle tazminat davası açılmasına da imkân verir.

3. Sosyal Medyada Kişilik Hakkı İhlalinin Hukuki Dayanakları

Sosyal medyada itibar saldırısına uğrayan kişi, hem medeni hukuk hem de ceza hukuku yollarını birlikte veya ayrı ayrı kullanabilir:

3.1. Medeni Hukuk (Tazminat Boyutu)

Kişilik haklarının korunmasına ilişkin hükümler:
Hakime; saldırının durdurulması, içeriğin kaldırılması, erişimin engellenmesi, tekzip ve cevaba cevap haklarının kullanılması gibi geniş yetkiler tanır.
Manevi tazminat:
Kişinin toplum içindeki itibarı, onuru ve ruhsal dünyası zedelendiği için, uygun bir miktar manevi tazminat talep edilebilir.
Maddi tazminat:
Özellikle iş ve ticari itibarın zedelenmesi sonucu müşteri kaybı, iş kaybı, gelir azalması gibi somut ekonomik zararlar doğmuşsa, maddi tazminat da istenebilir.

3.2. Ceza Hukuku (Suç Duyurusu Boyutu)

Türk Ceza Kanunu kapsamında:

Hakaret (TCK m.125)
İftira (TCK m.267)
Özel hayatın gizliliğini ihlal (TCK m.134)
gibi suçlar gündeme gelebilir. Sosyal medyada herkesin görebildiği şekilde yapılan hakaretler, çoğu zaman nitelikli hal kapsamında değerlendirilir ve cezanın artmasına yol açabilir.

Ceza davası açılması tazminat davası için şart değildir; ancak ceza yargılamasında verilen mahkûmiyet kararı, tazminat davasında ispat açısından güçlü bir dayanak oluşturabilir.

3.3. 5651 Sayılı Kanun Kapsamında Erişimin Engellenmesi

İnternet ortamındaki içeriklere yönelik erişimin engellenmesi ve içerik/yer sağlayıcılara başvuru imkânı da unutulmamalıdır. Özellikle kişilik hakları ihlali söz konusu olduğunda:

İçerik sağlayıcıya (paylaşımı yapan kişiye)
Yer sağlayıcıya (platforma veya siteye)
başvurarak içeriğin kaldırılması ve/veya erişimin engellenmesi talep edilebilir. Acil durumlarda sulh ceza hâkimliğine başvurmak da mümkündür.

4. Tazminat Davası Açmadan Önce: Delil Toplama ve İlk Adımlar

Sosyal medya dinamik olduğu için, deliller çok hızlı kaybolabilir veya silinebilir. Bu sebeple, tazminat davası düşünülüyorsa ilk adım mutlaka delil tespiti olmalıdır.

4.1. Delil Toplama

Paylaşımların ekran görüntüleri alınmalı; mümkünse tarih, saat ve URL bilgisi de görünür olmalıdır.
Ekran görüntüleri PDF olarak saklanmalı, birden fazla formatta yedeklenmelidir.
Gerekirse noter aracılığıyla delil tespiti yaptırılabilir; noter, ilgili içeriklere girerek ekran görüntülerini onaylar ve tutanak altına alır.
Kişinin uğradığı zarara ilişkin belgeler (müşteri iptal yazışmaları, iş kaybı, gelir kaybı, e-posta yazışmaları, mesaj kayıtları) arşivlenmelidir.

4.2. İçeriğin Kaldırılması İçin Başvuru

İlgili sosyal medya platformunun şikâyet/rapor etme mekanizmaları kullanılmalı,
Şikâyet formlarının/screenshootlarının kaydı tutulmalı,
Eğer mümkünse içerik sahibine ihtarname gönderilerek içeriğin kaldırılması ve özür talep edilmelidir.

Bu aşamada avukat desteğiyle hazırlanacak profesyonel bir başvuru, hem platform nezdinde hem de sonraki dava sürecinde başvurucunun ciddiyetini gösterir.

5. Hangi Mahkemede ve Kime Karşı Tazminat Davası Açılır?

5.1. Görevli ve Yetkili Mahkeme

Sosyal medyada kişilik haklarının ihlali nedeniyle açılan tazminat davalarında genel olarak Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir. Bazı durumlarda, tarafların tacir olması ve uyuşmazlığın ticari nitelik taşıması hâlinde Asliye Ticaret Mahkemesi de gündeme gelebilir.

Yetki bakımından ise;

Davacının yerleşim yeri,
Haksız fiilin işlendiği yer (içeriğin yayına girdiği yer),
Zararın meydana geldiği yer mahkemeleri
arasında tercih hakkı bulunmaktadır. İnternet üzerinden yapılan saldırılar, ülke genelinde erişilebilir olduğundan, uygulamada çoğunlukla davacının yerleşim yeri mahkemesinde dava açılması tercih edilir.

5.2. Davalı Kim Olur?

Genel kural olarak dava, paylaşımı yapan gerçek kişiye veya kurumsal hesaba karşı açılır. Şu ihtimallerde sorumluluk dikkatle analiz edilmelidir:

Hakaret içeren gönderiyi ilk paylaşan kişi
Bu içeriği alıntılayarak, yeniden paylaşarak veya onaylayarak yaygınlaştıran kişiler
Sahte (anonim) hesaplar: Kullanıcının kimliği tespit edilerek gerçek kişiye ulaşılması gerekir. Gerekirse savcılık soruşturması ve platformdan kullanıcı bilgisi talebi gerekebilir.

Sosyal medya platformlarını (Instagram, X, Facebook vb.) doğrudan hasım göstermek teknik ve hukuki açıdan çoğu zaman zorlu bir süreçtir; her olay özelinde ayrıca değerlendirme gerekir.

6. Ne Tür Tazminatlar Talep Edilebilir?

6.1. Manevi Tazminat

Kişilik haklarının ihlali davalarında en sık talep edilen kalem manevi tazminattır. Mahkeme;

Saldırının ağırlığı ve kapsamını,
İçeriğin ne kadar yaygınlaştığını, kaç kişiye ulaştığını,
Tarafların sosyal konumunu, mesleğini, yaşını,
Failin kast ve kusur durumunu,
İhlalin tek seferlik mi yoksa sistematik mi olduğunu

dikkate alarak bir miktar manevi tazminata hükmeder. Burada amaç, saldırıya uğrayan kişinin elem ve ızdırabını kısmen de olsa hafifletmek; aynı zamanda fail üzerinde caydırıcı bir etki yaratmaktır. Manevi tazminat, zenginleşme aracı değil, adil bir telafi aracıdır.

6.2. Maddi Tazminat

Eğer sosyal medyadaki itibar saldırısı sonucunda somut ekonomik zarar doğmuşsa, maddi tazminat da talep edilebilir. Örneğin:

Haksız karalama sonucu müşterilerin sözleşmeleri iptal etmesi,
İş başvurularının reddedilmesi,
Reklam anlaşmalarının sonlandırılması,
Marka değerinin düşmesi nedeniyle gelir kaybı yaşanması gibi durumlarda,
bu zararlar belge ve raporlarla ispatlanmaya çalışılır. Maddi tazminatın hesaplanması, çoğu zaman bilirkişi incelemesini gerektiren daha teknik bir süreçtir.

7. Zamanaşımı ve Süreler

Kişilik hakkı ihlallerinden doğan tazminat talepleri, kural olarak haksız fiil zamanaşımına tabidir. Bu kapsamda;

Zarar gören, zararı ve sorumluyu öğrendiği tarihten itibaren 2 yıl,
Her hâlükârda fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıl
içinde dava açmalıdır.

Eğer fiil aynı zamanda Türk Ceza Kanunu’na göre suç teşkil ediyorsa ve ceza zamanaşımı daha uzun ise, bu süre tazminat davası bakımından da uygulanabilir. Sosyal medyada içerik uzun süre yayında kaldığından, zamanaşımı hesabı somut olayda dikkatle yapılmalıdır.

8. Sosyal Medyada İtibar Saldırısına Uğrayanlar İçin Pratik Öneriler

Duygusal tepkiyle karşılık vermeyin: Hakaret ve küfür içeren cevabi paylaşımlar, sizin de hukuken sorumluluk altına girmenize yol açabilir.
İçeriği hemen sildirmeye çalışın ama silinmesi ihtimaline karşı delilleri koruyun: Hem platforma şikâyet edin hem de ekran görüntülerini alın.
Aileniz, iş çevreniz ve meslektaşlarınızla yazışmaları kaydedin: İtibar kaybının boyutunu gösterebilir.
Profesyonel destek alın: Özellikle kamuoyunda tanınan kişiler, şirket sahipleri ve serbest meslek mensupları için itibar saldırıları, mesleki itibara doğrudan etki eder. Uzman bir avukatla hareket etmek süreci hızlandırır ve hata riskini azaltır.
Ceza ve hukuk yollarını birlikte değerlendirin: Her zaman zorunlu olmasa da, suç duyurusu ve tazminat davasının birlikte yürütülmesi stratejik açıdan avantaj sağlayabilir.
Önleyici adımlar atın: Sosyal medya kullanım politikaları, çalışanlara yönelik sosyal medya rehberleri ve hukuki bilgilendirme metinleri hazırlanması, ileride çıkabilecek uyuşmazlıkları azaltır.

9. Sonuç: Dijital İtibar Hukuken Koruma Altında

Kişilik haklarının ihlali, klasik anlamda gazetede çıkan bir haberle sınırlı değil; artık birkaç saniyede tüm dünyaya yayılabilen bir tweet, bir story veya bir video, kişinin hayatını, kariyerini ve sosyal ilişkilerini derinden sarsabilecek sonuçlar doğurabiliyor. Türk Hukuku, kişilik haklarını güçlü biçimde korumakta ve sosyal medyada işlenen saldırıları da bu koruma kapsamına almaktadır.

Sosyal medyada itibarınıza yönelik saldırıya maruz kaldığınızda;

Önce delilleri sağlıklı şekilde toplamak,
Ardından platform içi başvuruları ve gerekiyorsa savcılık şikâyeti ile birlikte
Manevi ve maddi tazminat davası açma imkanını değerlendirmek, haklarınızın korunması için temel adımlardır.

Her somut olayın özellikleri farklı olduğundan, süreci başlatmadan önce alanında deneyimli bir hukukçudan profesyonel destek almak, hem sonuç almanızı kolaylaştıracak hem de olası usul hatalarının önüne geçecektir.

Single Blog Title

SOSYAL MEDYADA KİŞİLİK HAKKI İHLALİ