Giriş: Miras Hukuku Neden Türkiye’de En Çok Tartışılan Hukuki Alanlardan Biri?

Türkiye’de miras davaları, aile ilişkilerinin karmaşıklığı ve malvarlığı değerlerinin yüksek olması sebebiyle en sık görülen uyuşmazlıklardandır.
Her yıl on binlerce kişi şu soruların cevabını arar:

• Miras nasıl paylaşılır?

• Saklı pay nedir, kimlere tanınmıştır?

• Vasiyetname nasıl hazırlanır, geçerli olması için ne gerekir?

• Bir mirasçı mirastan çıkarılabilir mi?

• Mal kaçırma (muris muvazaası) davası nasıl açılır?

• Anne–baba sağken evi bir kardeşe devredebilir mi?

• Mirastan feragat sözleşmesi nasıl yapılır?

• Tenkis davası hangi durumlarda açılır?

Bu makalede miras hukukuna ilişkin tüm temel konular Türk Medeni Kanunu, Yargıtay kararları ve uygulama örnekleriyle detaylı şekilde açıklanmaktadır.

---

I. Mirasçılık Türleri: Kimler Mirasçı Olur?

Türk Medeni Kanunu’na göre mirasçılık iki ana gruba ayrılır:

---

1. Yasal Mirasçılar

A. Altsoy (çocuklar, torunlar)

Birinci derecede en güçlü mirasçılardır.

B. Anne–Baba ve Altsoyları

Çocuk yoksa devreye girer.

C. Büyük anne–büyük baba ve üstsoy

Anne–baba yoksa geçerli olur.

D. Sağ kalan eş

Tüm zümrelerde mirasçıdır.

E. Devlet

Hiç mirasçı yoksa tereke devlete kalır.

---

2. Atanmış Mirasçılar (Vasiyetname veya Miras Sözleşmesi)

Miras bırakan, vasiyetname ile dilediği kişiyi mirasçı atayabilir.
Ancak saklı pay hükümleri korunur.

---

II. Saklı Pay Nedir? Kimlere Tanınmıştır?

Saklı pay, miras bırakanın tasarruf edemeyeceği zorunlu miras payıdır.
Yani miras bıraksa bile belirli mirasçıların bir kısmına dokunamaz.

Saklı pay sahibi mirasçılar:

• Altsoy (çocuklar, torunlar)

• Anne–baba

• Sağ kalan eş

Saklı pay oranları:

Saklı payın zedelenmesi hâlinde tenkis davası açılır.

---

III. Miras Paylaşımı Nasıl Yapılır?

Miras paylaşımı iki şekilde yapılabilir:

---

1. Mirasçılar Arasında Anlaşmalı Paylaşım

Tüm mirasçıların imzası şarttır.
Tapu’de mirasçılar “iştirak halinde mülkiyet”ten “paylı mülkiyete” geçer.

---

2. Mahkeme Yoluyla Paylaşım (İzale-i Şuyu / Ortaklığın Giderilmesi Davası)

Mirasçılar anlaşamazsa mahkeme:

• Malı paylaştırır

• Paylaştırma mümkün değilse satış kararı verir

---

IV. Vasiyetname Türleri ve Geçerlilik Şartları

Vasiyetnameler üç şekilde düzenlenebilir:

---

1. Resmî Vasiyetname

Noterde veya sulh hâkimi huzurunda düzenlenir.

En güvenilir vasiyet türüdür.

---

2. El Yazılı Vasiyetname

Tamamı el yazısı ile yazılmış ve imzalanmış olmalıdır.

Tarih mutlaka yer almalıdır.

---

3. Sözlü Vasiyetname

Savaş, deprem, doğal afet gibi olağanüstü hâllerde geçerlidir.
Tanıklarla doğrulanır.

---

Vasiyetnamenin iptali davası açma sebepleri:

• Ehliyetsizlik

• Aldatma (hile)

• Baskı

• Hukuka ve ahlaka aykırılık

• Saklı payın ihlali

---

V. Mirastan Çıkarma (Iskat) – En Ağır Miras Yaptırımı

Miras bırakan, belirli sebeplerle bir mirasçıyı mirastan çıkarabilir.

Çıkarma Sebepleri:

1. Miras bırakana veya yakınlarına karşı ağır suç işlemek

2. Aile hukuku yükümlülüklerini ağır şekilde ihlal etmek

Yargıtay, “basit tartışmalar” nedeniyle mirastan çıkarmayı kabul etmez.

Çıkarma vasiyetname ile yapılmalıdır.

---

VI. Mal Kaçırma – Muris Muvazaası Davası

Türkiye’de en çok açılan miras davasıdır.

Anne veya baba sağlığında bir malını başka bir çocuğa devredip, gerçekte bağış niyetindeyse bu işlem:

➡ Muris muvazaasıdır (mal kaçırmadır)

Yargıtay kriterleri:

• Değerin altında satış

• Aile içi bağlar

• Mirasçılardan mal kaçırma kastı

• Fiilî durum ile tapu kaydı arasındaki uyuşmazlık

• Tanık anlatımları

Sonuç:
Tapu iptal ve tescil davası açılır ve mal terekeye geri döner.

---

VII. Tenkis Davası – Saklı Payın İhlali

Miras bırakan saklı payı ihlal etmişse, mirasçılar tenkis davası açabilir.

Süreler:

• Vasiyetnamede 1 yıl

• Bağışlarda 10 yıl

Tenkis, saklı pay sahibinin hakkını korur.

---

VIII. Mirastan Feragat Sözleşmesi

Miras bırakan ile mirasçının noterde yaptığı sözleşmedir.
Karşılık alınarak veya karşılıksız olabilir.

Feragat eden mirasçı:

➡ Hiçbir şekilde miras alamaz.
➡ Kendi çocukları da mirasçı olamaz.

---

IX. Altsoy İçin “Zümre” Sistemi

Türk hukukunda mirasçılık zümre sistemi ile belirlenir:

• 1. zümre: çocuklar

• 2. zümre: anne–baba

• 3. zümre: büyük anne–büyük baba

Bir zümre varsa diğerleri mirasçı olamaz.

---

X. Mirasın Reddi

Miras, ölüm tarihinden itibaren 3 ay içinde reddedilebilir.

Neden reddedilir?

• Miras borçlarının fazla olması

• Mirasçının ekonomik kaygısı

Reddi miras yapıldığında:

➡ Miras borçları mirasçıya geçmez.

---

XI. Miras Davalarında Deliller ve Yargıtay İçtihatları

Geçerli deliller:

• Tanık

• Tapu kayıtları

• Banka hareketleri

• Bilirkişi raporu

• Noter belgeleri

• Değer tespit raporları

• SMS/WhatsApp yazışmaları

• Ses kayıtları (hukuka uygun olması gerekir)

Muris muvazaasında özellikle tanık beyanları çok önemlidir.

Sonuç

Miras hukuku, aile ilişkileri, ekonomik değerler ve hukuki teknik detayların iç içe geçtiği karmaşık bir alandır.
Saklı pay, vasiyetname, mal kaçırma, tenkis ve mirastan çıkarma gibi konular Yargıtay kararlarıyla şekillenmekte ve profesyonel hukuki süreç gerektirmektedir.

Doğru hukuki stratejilerle mirasçılar hem hak kaybı yaşamaz hem de aile içi çatışmalar en aza indirilebilir.