Giriş: Altyapı Sözleşmeleri Sporun Geleceğini Belirler

Spor kulüplerinin en değerli yatırımı altyapıdır.
Bugün dünya futbolunun en önemli yıldızlarının çoğu kulüplerinin altyapısından çıkmıştır.
Bu nedenle altyapı sözleşmeleri:

• Tescil işlemleri,

• Eğitim tazminatı,

• Aile onayı,

• Lisans türleri,

• Kulübün eğitim yükümlülükleri,

• Profesyonel sözleşmeye geçiş,

• Manevi sorumluluklar

gibi birçok hukuki boyut içerir.

Türkiye’de altyapı sözleşmeleri özellikle TFF Statüsü, FIFA RSTP, Çocuk Hakları Sözleşmesi, Borçlar Kanunu, Türk Medeni Kanunu ve Milli Eğitim mevzuatı çerçevesinde değerlendirilir.

Bu makalede altyapı sözleşmeleri en kapsamlı hâliyle ele alınacaktır.

---

I. Altyapı Oyuncularının Hukuki Statüsü

18 yaş altındaki sporcuların hukuki statüsü yetişkin sporculara göre farklıdır.

1. Ayırt etme gücü vardır, ancak işlem ehliyeti sınırlıdır.

Bu nedenle sözleşmeler veli/vasi onayıyla geçerlidir.

2. Çocuk Hakları sözleşmesi gereği özel koruma altında sayılır.

3. İş sözleşmesi yapamaz, sadece eğitim ve amatör sözleşmesi yapabilir.

4. Zorla transfer veya baskı altında sözleşme yapılması hukuken kesin hükümsüzdür.

---

II. Altyapı Sözleşmesi Türleri

Altyapı oyuncularıyla üç tür sözleşme yapılır:

---

1. Amatör Sözleşme (Lisans Sözleşmesi)

TFF’ye tescil edilir.

İçerir:

• Oyuncu bilgileri

• Aile onayı

• Lisans türü

• Kulübün eğitim yükümlülükleri

---

2. Eğitim Sözleşmesi

Kulüp, oyuncunun eğitim giderlerini üstlenirse yazılı sözleşme yapılmalıdır.

---

3. Profesyonel Sözleşmeye Geçiş Protokolü

17 yaşını dolduran oyuncu için imzalanabilir.

Ancak geçerli olabilmesi için:

• Yazılı olması

• Veli/vasi onayı

• TFF’ye tescil

• Ücretlerin yazılı belirtilmesi

zorunludur.

---

III. Altyapı Oyuncusunun Tescili ve Lisans İşlemleri

Türkiye’de altyapı oyuncuları için lisans işlemleri TFF tarafından belirlenmiştir.

1. İlk tescil

14 yaşından büyük sporcular için geçerlidir.

Gerekli belgeler:

• Veli imzası

• Kimlik fotokopisi

• Sağlık raporu

• Eğitim belgesi

2. Amatör lisans yenileme

Her sezon yenilenir.

3. Genç Oyuncu Koruma Talimatı

Kulüp, oyuncuyu okuldan, aileden ve sosyal hayattan koparacak uygulamalara gidemez.

---

IV. Eğitim Tazminatı (Training Compensation)

Genç oyuncu 12–21 yaş arasında bir kulüpte eğitim almışsa ve profesyonelliğe geçişte başka kulübe transfer olursa:

➡ Eğitim tazminatı doğar.

Bu tazminat:

• Oyuncunun yetiştiği kulübe

• Bir sonraki transferlerden pay olarak
  ödenir.

Hesaplamada FIFA kriterleri uygulanır:

• Kulübün kategori seviyesi

• Eğitim maliyeti

• Oyuncunun eğitim süresi

Türkiye’de amatör kulüplerin en önemli geliri bu tazminatlardır.

---

V. Profesyonel Sözleşmeye Geçiş

Profesyonel sözleşme için şartlar:

1. Oyuncu 17 yaşını doldurmuş olmalıdır.

2. Veli onayı gerekir.

3. Ücret ve diğer haklar yazılı olmalıdır.

4. TFF’ye tescil edilmelidir.

5. Sözleşme süresi en fazla 3 yıl olabilir. (FIFA kuralı)

---

VI. Altyapıdan Profesyonel Takıma “Zorla Çıkarma” Sorunu

Bazı kulüpler genç oyuncuyu profesyonel sözleşmeye zorlamaktadır.
Ancak:

➡ Zorlama ile imzalanan sözleşme kesin hükümsüzdür.

Oyuncu isterse kulüp aleyhine:

• Tazminat

• Manevi tazminat

• Sözleşmenin iptali

davası açabilir.

---

VII. Altyapı Oyuncularının Hakları

Genç sporcular hukuki olarak özel koruma altındadır.

Hakları:

1. Eğitim hakkı

Kulüp, sporcunun okul düzenine zarar veremez.

2. Sağlık hakkı

Çocuk sporcular için özel sağlık programı gereklidir.

3. Kötü muamele yasağı

Ağır antrenman, bağırma, tehdit kesinlikle yasaktır.

4. Sözleşme özgürlüğü

Hiçbir sporcu sözleşmeye zorlanamaz.

5. Güvenli çalışma ortamı

Çocuk sporcularla çalışan antrenörlerin sertifikası olmalıdır.

---

VIII. Kulübün Altyapı Oyuncularına Karşı Yükümlülükleri

Kulüp yükümlülükleri şunlardır:

1. Eğitim ve okul devamını sağlamak

2. Sağlık ve fiziksel gelişimi takip etmek

3. Sporcuyu kötü muameleden korumak

4. Aile ile düzenli iletişim sağlamak

5. Sözleşme işlemlerini hukuka uygun yapmak

6. Aşırı antrenman yükü vermemek

7. Sosyal gelişimi desteklemek

8. Güvenlik önlemlerini almak

Bu yükümlülüklerin ihlali kulüp için hem mali hem disipliner sonuçlar doğurur.

---

IX. Altyapı Transferlerinde En Çok Görülen Uyuşmazlıklar

Türkiye’de sık karşılaşılan hukuki sorunlar:

1. Çifte tescil problemi

Oyuncunun aynı anda iki kulüpte tescil edilmesi.

2. Eğitim tazminatı ödeme anlaşmazlıkları

3. Velinin izni olmadan imzalanan sözleşmeler

4. Altyapı oyuncusuna karşı kötü muamele

5. Kulübün sporcuyu profesyonelliğe zorlaması

6. Yabancı genç oyuncu transferinde usulsüzlük

7. Yaş tahrifi (age cheating)

Bu sorunlar federasyon ve mahkemeler tarafından sıkça ele alınır.

---

X. Altyapı Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları

Uyuşmazlıklar şu mercilerde çözülür:

1. TFF Amatör İşler Kurulu

Lisans, tescil ve amatör sözleşme sorunlarına bakar.

2. Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK)

Genç oyuncu alacakları dahil tüm sözleşme uyuşmazlıklarını çözer.

3. TFF Tahkim Kurulu

Kesin karar mercidir.

4. FIFA DRC

Uluslararası genç transferlerde devreye girer.

5. Aile Mahkemeleri

Velayet, çocuğun üstün yararı ve kötü muamele konularında devreye girer.

---

XI. Avukatlar İçin Genç Oyuncu Sözleşmesi Stratejisi

Bir spor hukuku avukatı altyapı oyuncusu için sözleşme hazırlarken:

1. Aile–kulüp ilişkisinin şeffaf olmasını sağlamak

2. Eğitim ve sağlık maddelerini detaylandırmak

3. Profesyonelliğe geçiş şartlarını net yazmak

4. Tescil ve lisans belgelerini kontrol etmek

5. Eğitim tazminatı formülünü doğru hesaplamak

6. Aşırı yük ve kötü muameleyi önleyici maddeler eklemek

7. Çocuğun üstün yararı ilkesini gözetmek

8. Uluslararası transferlerde FIFA kurallarıyla uyum sağlamak

Bu strateji hem aileyi hem sporcuyu korur.

---

Sonuç

Altyapı ve genç oyuncu sözleşmeleri spor hukuku açısından en hassas alanlardan biridir.
Kulüplerin eğitim yükümlülükleri, sporcuların kişilik hakları, tescil işlemleri ve profesyonelliğe geçiş süreçleri titizlikle yönetilmelidir.

Hatalı hazırlanmış bir altyapı sözleşmesi:

• Tazminat riski,

• Transfer yasağı,

• Kişilik hakkı ihlali,

• Eğitim tazminatı ihtilafı

gibi ciddi sonuçlar doğurabilir.

Bu nedenle genç sporcuların sözleşmeleri mutlaka profesyonel hukuki danışmanlıkla hazırlanmalıdır.