Sosyal Medyada Suçu veya Suçluyu Övme

Sosyal Medyada Suçu veya Suçluyu Övme  

Tweet, Story, Yorum ve ‘Like’ Cezaya Neden Olur mu?

1. Giriş: Bir Cümle, Bir “Şaka” ve Ceza Sorumluluğu

Sosyal medyada yazılan “kadınlar ikiye ayrılır: yatay / dikey” gibi cinsiyetçi, aşağılayıcı ifadeler ya da bir suç faili hakkında “adamsın, helal olsun, iyi yapmış” tarzı övgüler çoğu zaman “espri”, “mizah” veya “fikir özgürlüğü” kılıfına sokulmaya çalışılıyor. Oysa Türk Ceza Kanunu, belirli sınırların aşıldığı durumlarda bu tür paylaşımları cezai yaptırıma bağlamış durumda.

Bu çerçevede en çok gündeme gelen suç tipi, **TCK m.215’te düzenlenen “suçu ve suçluyu övme suçu”dur.
 Buna göre, işlenmiş bir suçu ya da suç işlemiş kişiyi alenen öven kişi, bu eylemi sebebiyle kamu düzeni açısından yakın ve açık tehlikenin ortaya çıkmasına sebebiyet verirse iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.

Bazı paylaşımlar ise TCK 215’ten ziyade;

• TCK m.125 – Hakaret,

• TCK m.216 – Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama,

• Terör örgütü propagandası veya suça tahrik hükümleri

kapsamına girebilir.

Bu yazıda, özellikle sosyal medya paylaşımları üzerinden suçu ve suçluyu övme suçunun nasıl oluştuğunu, cinsiyetçi ifadelerin hangi suçları doğurabileceğini ve Yargıtay’ın sosyal medya kararlarını ele alacağız.

---

2. Suçu ve Suçluyu Övme Suçu (TCK 215) Nedir?

Suçu ve suçluyu övme suçu, kısaca şu unsurları taşır:

1. İşlenmiş bir suç olmalı,

2. Bu suçu işlemiş kişi hakkında mahkûmiyet kararı kesinleşmiş olmalı (Yargıtay ve doktrin bunu vurgular),

3. Fail, işlenmiş suçu veya suçluyu “övmelidir”,

4. Övme fiili “alenen” gerçekleşmelidir (herkesin erişebileceği ortamda),

5. Bu övme nedeniyle kamu düzeni açısından “açık ve yakın tehlike” ortaya çıkmalıdır.

Önemli noktalar:

• Henüz kesinleşmemiş bir davadaki şüpheli veya sanığı övmek, kural olarak TCK 215 kapsamına girmez; çünkü “suçluluk kesinleşmemiştir”.

• Basit bir “beğenme”, “takdir etme” ile yetinmeyip; suçu toplum nezdinde meşru, normal, hatta örnek gösterilir hale getirmek aranmaktadır.

• Suç, soyut tehlike suçu değil, “açık ve yakın tehlike” aranan bir somut tehlike suçu haline getirilmiştir; yani övmenin, kamu düzeni bakımından somut bir risk yaratması gerekir.

---

3. Sosyal Medyada Suçu Övme: Tweet, Story, Yorum, Like

Bugün suçu veya suçluyu övme tartışmalarının büyük kısmı Twitter/X, Instagram, TikTok, Facebook gibi platformlar üzerinden yürür. Peki sosyal medyada hangi davranışlar bu suçu gündeme getirebilir?

3.1. Suçu ve Suçluyu Övme Sayılabilecek Paylaşımlara Örnekler

Aşağıdaki nitelikteki ifadeler, somut olaya göre TCK 215 kapsamında değerlendirilebilir:

• Kesinleşmiş şekilde kadına karşı şiddet, cinsel saldırı, yaralama, nefret suçu işleyen bir fail hakkında:

  • “Helal olsun, kadın böyle adam edilir, iyi yapmış.”

  • “Keşke herkes onun gibi cesur olsa, şöyle adam döven kalmadı.”

• Terör amaçlı şiddet eylemi veya darbe girişimi gibi suçları:

  • “Darbe iyidir, keşke başarılı olsaydı, ne güzel olurdu.”

• Bir linç ya da öldürme suçu hakkında:

  • “Mahkeme boşuna uğraşmış, asıl hukuk sokakta, iyi öldürmüşler.”

Bu tip cümleler, işlenmiş bir suçu meşrulaştırmakta, failin davranışını örnek alınacak bir model gibi sunmakta ve “benzer suçların toplumda yaygınlaşması riskini” artırmaktadır. Yargıtay, özelikle şiddet içeren suçların ve terör eylemlerinin övüldüğü paylaşımlarda, suçun unsurlarını tek tek incelemektedir.

3.2. Paylaşım, Retweet, Repost, “Like” (Beğeni) de Suç Olur mu?

Anayasa Mahkemesi ve AİHM; sosyal medyada “beğeni”nin de bir düşünce açıklaması olabileceğini, bu sebeple beğeninin içeriğe onay veya destek anlamı taşıyabileceğini ifade etmiştir.

Bu bakış açısı, TCK 215 bakımından da önemlidir:

• Bir içeriği paylaşmak / retweet etmek, çoğu durumda içeriği yayma ve benimseme anlamı taşır.

• Bazı hallerde sadece ‘like’ atmak dahi, bağlama ve içeriğe göre, öven ve destekleyen bir tutum olarak yorumlanabilir.

Yargıtay 3. Ceza Dairesi’nin 2024/5931 sayılı kararında, sanığın Twitter’da belirli paylaşımları yapıp yapmadığı ve bu paylaşımların silahlı terör örgütü propagandası mı yoksa TCK 215 kapsamında suçu ve suçluyu övme suçunu mu oluşturduğu tartışılmadan hüküm kurulması bozma nedeni sayılmış; mahkemelere, sosyal medya içeriklerinin tek tek değerlendirilmesi gerektiği hatırlatılmıştır.

Dolayısıyla “ben sadece retweet ettim”, “zaten espriydi” savunmaları, mahkemeler bakımından tek başına yeterli olmayabilir; içeriğin bütünü, paylaşımın yapıldığı zaman, bağlam ve kamuoyu etkisi dikkate alınır.

---

Farz edelim ki; A kişisi, kadına karşı cinsel saldırı suçu işlediği için hakkında verilen mahkûmiyet kararı Yargıtay’da onanmış ve karar kesinleşmiştir. Gündem olan bu dosya üzerine sosyal medyada şu tweet atılıyor:

“Filanca adama helal olsun, kadın dediğin böyle hizaya gelir. Keşke herkes onun gibi olsa.”

Bu tweet;

• Somut bir cinsel saldırı suçunu,

• Mahkûmiyeti kesinleşmiş bir suçluyu,

• “Örnek alınması gereken davranış” gibi övüyor;

• Toplumda kadına yönelik cinsel saldırıyı normalleştiren, teşvik eden bir etki yaratma potansiyeli taşıyor.

Bu nedenle, söz konusu paylaşım;

• TCK 215 – suçu ve suçluyu övme,

• TCK 125 – mağdur kadına/ kadınlara hakaret,

• Duruma göre TCK 216/2 – kadınları cinsiyet temelinde aşağılamak

bakımından birlikte değerlendirilebilir. Hangi suçlardan hüküm kurulacağı, paylaşımdaki ifadelerin tam metnine, olayın bağlamına ve sosyal etkisine göre belirlenir.

---

6. Suçu ve Suçluyu Övme – Hakaret – Nefret Söylemi Ayrımı

Sosyal medyada tek bir cümle bile bazen birden fazla suç tipine temas edebilir. Kaba bir şema ile:

• TCK 215 – Suçu ve suçluyu övme

  • İşlenmiş ve hükmü kesinleşmiş bir suç veya suçlu övme.

  • Övme fiilinin kamu düzeni açısından açık ve yakın tehlike yaratması.

• TCK 125 – Hakaret

  • Belirli bir kişiye veya belirli bir gruba yönelik ağır sövmeler, aşağılamalar, kişilik haklarına saldırılar.

• TCK 216 – Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama

  • Halkın belli bir kesimini, cinsiyet temelinde alenen aşağılamak veya diğer bir kesimi aleyhine kin ve düşmanlığa sevk etmek.

---

7. Mağdurlar Ne Yapabilir? (Şikâyet ve Delil)

Kadınlar veya herhangi bir grup, kendileri hakkında sosyal medyada bu tür ağır, cinsiyetçi veya suç övücü söylemlerle karşılaştığında:

1. Ekran görüntüsü alın,

2. Mümkünse URL kaydı, tarih–saat bilgisi, kullanıcı adı, profil bağlantısı gibi verileri saklayın,

3. Cumhuriyet Başsavcılığı’na suç duyurusunda bulunun (hakaret, TCK 216, gerekiyorsa TCK 215 yönünden),

4. Gerekiyorsa Aile Mahkemeleri ve Sulh Ceza Hakimlikleri nezdinde erişimin engellenmesi, içeriğin kaldırılması taleplerinde bulunulabilir,

5. Kişilik haklarının ihlali nedeniyle maddi–manevi tazminat davaları açılması da mümkündür.

Sosyal medya hukuku ve ceza hukuku iç içe geçtiğinden, somut olayda hangi suçların oluştuğunun titizlikle değerlendirilmesi ve profesyonel hukuki destek alınması önem taşır.

---

8. Sonuç: “Şaka” Değil, Suç Sınırı

Sosyal medyada;

• İşlenmiş suçları ve suçluları kahramanlaştıran,

• Kadınlar başta olmak üzere belirli grupları cinsiyet temelinde aşağılayan,

• Cinsel saldırı, şiddet, nefret suçlarını normalleştirip “özendirir” hale getiren

paylaşımlar, artık yalnızca “etik sorun” değil, ceza hukuku bakımından riskli eylemlerdir.

Özellikle suçu meşrulaştıran ve kadınları aşağılayan cinsiyetçi sözler, hakaret ve TCK 216/2 kapsamında aşağılama suçu oluşturma ihtimali çok yüksek olan ifadelerdir; bağlamına göre suçu ve suçluyu övme ile de birleşebilir.

Kısacası:
Tweet, story, yorum, beğeni; “sadece sosyal medya içeriği” değil, ceza davasının delili haline gelebilir. Bu nedenle hem paylaşım yaparken hem de mağdur olduğunuzda atacağınız adımlarda hukuki sınırları bilmek, hak ve özgürlüklerinizi doğru kullanmak açısından hayati önem taşır.