Dava Dilekçesinin Unsurları ve Şekil Şartları
Giriş
Bir dava, mahkemeye sunulan dava dilekçesi ile başlar.
Bu dilekçe, yalnızca bir başvuru metni değil, yargılamanın temel yol haritasıdır.
Dava dilekçesi doğru, eksiksiz ve usule uygun düzenlenmemişse, mahkeme davayı usulden reddedebilir veya davacıya eksiklerin tamamlanması için süre verir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 119. maddesi, dava dilekçesinin zorunlu unsurlarını ve şekil şartlarını ayrıntılı biçimde düzenlemiştir.
Bu yazıda, dava dilekçesinin yapısı, içeriği, eksiklik hâlinde uygulanacak usul ve Yargıtay içtihatlarıyla desteklenen örnekler ele alınacaktır.
1. Dava Dilekçesi Nedir?
Dava dilekçesi, davacının mahkemeden hukuki koruma talebini ortaya koyduğu ve davayı açtığı belgedir.
HMK m.119’a göre dilekçe, davacının iddia ve taleplerini açıkça içermeli, tarafları ve uyuşmazlık konusunu belirlemelidir.
Bu belge, yargılamanın başlangıç noktasıdır; çünkü davanın konusu, sınırları ve kapsamı bu dilekçeye göre belirlenir.
2. Dava Dilekçesinin Zorunlu Unsurları (HMK m.119/1)
HMK m.119 uyarınca, dava dilekçesinde aşağıdaki unsurların bulunması zorunludur:
1️⃣ Mahkemenin adı
Davacının başvurduğu mahkemenin tam adı belirtilmelidir.
Örneğin:
“İstanbul (Çağlayan) Asliye Hukuk Mahkemesi’ne”
Yanlış veya eksik mahkeme adı yazılması hâlinde dilekçe reddedilmez; ancak mahkeme, davayı görev veya yetki yönünden inceler.
2️⃣ Tarafların kimlik ve adres bilgileri
-
Davacı ve davalının adı, soyadı, T.C. kimlik numarası ve açık adresi yazılmalıdır.
-
Tüzel kişilerde unvan ve merkez adresi belirtilmelidir.
-
Bu bilgiler tebligat için zorunludur; eksiklik hâlinde mahkeme, tamamlanmasını ister.
3️⃣ Davacının vekili varsa vekilin adı, soyadı, baro sicil numarası ve adresi
Avukat aracılığıyla dava açılmışsa bu bilgiler mutlaka yer almalıdır.
Aksi hâlde tebligatlar avukata yapılamaz ve usul hatası doğar.
4️⃣ Davanın konusu ve değeri
-
Dava konusu, davacının mahkemeden ne talep ettiğini gösterir (örneğin “tazminat”, “tapu iptali”, “boşanma” gibi).
-
Dava değeri, parasal davalarda harç hesaplaması için gereklidir.
Eksik yazılmışsa mahkeme davacıya tamamlama süresi verir.
5️⃣ Davacının iddiasının dayanağı olan vakıalar
Davacı, talebine neden olan olayları açık, somut ve kronolojik biçimde anlatmalıdır.
Bu kısım, dilekçenin “vakıalar bölümü” olarak adlandırılır.
Örnek:
“Davalı, 12.05.2024 tarihinde imzalanan kira sözleşmesi gereğince aylık 15.000 TL kira bedelini 3 aydır ödememiştir.”
6️⃣ Deliller
Her iddiayı destekleyen deliller belirtilmelidir.
Delil listesi, delillerin ayrı ayrı sıralandığı biçimde hazırlanmalıdır:
-
Kira sözleşmesi (belge)
-
Banka dekontları
-
Tanık beyanları
-
Bilirkişi incelemesi
Eksik delil sonradan sunulabilir; ancak delil sunma hakkı ön inceleme aşamasında sona erer.
7️⃣ Hukuki sebepler
Davanın dayandığı kanun veya hukuk kuralları yazılabilir.
HMK m.33 uyarınca hâkim hukuku re’sen uygular; bu nedenle “hukuki sebep” bölümü zorunlu değildir ama tavsiye edilir.
Örnek:
“Türk Borçlar Kanunu’nun 299 ve devamı maddeleri uyarınca kira alacağı talebimiz vardır.”
8️⃣ Sonuç ve talep bölümü
Dilekçenin en önemli kısmıdır.
Davacı, mahkemeden ne istediğini açıkça yazmalıdır:
“Sonuç olarak; davalının 45.000 TL kira borcunun faiziyle birlikte tahsiline karar verilmesini arz ederim.”
Bu kısımda talep açık ve net değilse, mahkeme davacının ne istediğini anlayamaz ve davayı reddedebilir.
9️⃣ Davacının imzası
Dilekçenin sonunda davacı veya vekilinin ıslak veya güvenli elektronik imzası bulunmalıdır.
İmza yoksa dilekçe geçerli şekilde verilmiş sayılmaz.
3. Eksiklik Hâlinde Uygulanacak Usul (HMK m.119/2)
Eğer dava dilekçesinde bu unsurlardan biri eksikse, mahkeme şu şekilde hareket eder:
-
Davacıya bir haftalık kesin süre verir.
-
Eksiklik bu sürede tamamlanmazsa dava açılmamış sayılır.
Bu düzenleme, davacıya ikinci bir şans tanır ancak süre geçerse dava tamamen ortadan kalkar.
Yargıtay 3. HD, 2020/3121 E., 2021/4829 K.
“Dava dilekçesinde talep sonucu açıkça belirtilmemiştir. Mahkemece davacıya eksikliğin giderilmesi için süre verilmeden davanın reddi usul hatasıdır.”
4. Dava Dilekçesinin Şekli
HMK m.119’a göre dilekçenin yazılı olması zorunludur.
Ancak e-Duruşma veya UYAP sistemleri aracılığıyla elektronik ortamda da verilebilir.
Şekil şartları:
-
Türkçe yazılmalıdır,
-
Okunaklı olmalıdır,
-
Her sayfası numaralandırılmalıdır,
-
Belgeler ekli sunulmalıdır (EK-1, EK-2 vb.).
5. Dava Dilekçesi ve İspat İlişkisi
Dava dilekçesi, yargılamada iddia sınırlarını belirler.
Mahkeme, bu dilekçede ileri sürülmeyen vakıalarla ilgili karar veremez (HMK m.26 – Taleple bağlılık ilkesi).
Bu nedenle dilekçede:
-
Gereksiz ifadelerden kaçınılmalı,
-
Her iddia deliliyle desteklenmeli,
-
Net ve kısa paragraflar kullanılmalıdır.
Bir dilekçe ne kadar açık olursa, yargılama o kadar hızlı ilerler.
6. Yargıtay İçtihatlarından Örnekler
Yargıtay 4. HD, 2021/2231 E., 2022/3319 K.
“Dava dilekçesinde olayların açıkça belirtilmemesi, davanın sağlıklı yürütülmesini engeller. Eksikliğin tamamlanması için süre verilmelidir.”
Yargıtay 13. HD, 2019/1475 E., 2020/3489 K.
“Davacının talep sonucu açık değilse, mahkeme davayı reddetmek yerine davacıya açıklama için süre vermelidir.”
7. Dava Dilekçesinde Yapılan Yaygın Hatalar
-
Talep sonucu belirsiz bırakmak
→ Dava konusunun ne olduğu anlaşılamaz. -
Delillerin yazılmaması
→ İspat hakkı zedelenir. -
Hukuki sebeplerin yanlış gösterilmesi
→ Kararın dayanağı eksik olur. -
Davalı bilgilerini eksik yazmak
→ Tebligat yapılamaz, dava ilerlemez. -
İmza unutulması
→ Dava geçersiz olur.
8. Dava Dilekçesi ile Cevap Dilekçesi Arasındaki İlişki
Dava dilekçesi, davalıya tebliğ edilir ve davalı cevap dilekçesiyle yanıt verir.
Bu karşılıklı süreç, iddia ve savunmanın genişletilmesi yasağı sınırlarını da belirler.
Yani taraflar, ilk dilekçelerinde ileri sürdükleri iddia ve savunmalarla bağlıdırlar.
Sonuç
Dava dilekçesi, yargılamanın yönünü, kapsamını ve sınırlarını belirleyen en önemli belgedir.
Eksiksiz, açık ve usule uygun bir dilekçe; davanın hızlı, etkin ve adil biçimde görülmesinin ön şartıdır.
“Dilekçe, davanın sesidir;
doğru söylenmezse, adalet de yanlış duyar.”
About Post Author
