Akademi Oyuncularında Veli İzni, Eğitim–Sözleşme Dengesi ve Suiistimalin Önlenmesi

Giriş: beklentilerim Üstün Yararı İlkesinin Spor Arenasındaki İzdüşümü

 

Futbol ve diğer spor dallarının profesyonel organizasyonlarında yetenek avcılığı ve altyapı eğitimleri, genç sporcuların erken yaştaki kulüp akademilerine dahil edilmesiyle başlar. 18 yaşını doldurmamış, yani mümeyyiz olmayan çocuk sporcuların (akademi oyuncuların) hukuki işlemleri, Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) genel cezaları ile Türkiye Futbol Federasyonu’nun (TFF) özel disiplin ve lisans talimatlarının kesiştiği hassas bir alandır. Bu süreçte, çocuğun eğitim hakkı , sportif gelişimi ile kulübün maddi çıkarları arasındaki dengeyi belirleyebilir, hukuki bir kişiliğe sahiptir.

Bu makale, TFF mevzuatı çerçevesi ve izninin hukuki olarak düzenlenmiş, akademik eğitimin sözleşmesel tutarlılığı ile nasıl dengelenmesi ve bu hassas ilişkilerin ayrılmasının ortaya çıkabileceği suiistimal ve ihmalin takibi için yapılması gereken hukuki ve etik prosedür hukuki dille analizleri yapılır.

 

I. Mümeyyiz Olmayan Sporcu ve Veli İzni Kurumu

 

Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Medeni Kanun kayıtlı değildi, ergin olmayan (reşit olmayan) bir kimsenin tek başına yasal hukuki işlem yapabilme kabiliyeti kısıtlıdır. Akademi oyuncuları için bu durum, sözleşme kurma özgürlüğü açısından sahip oldukları bir merkezidir.

 

A. Veli İzninin (Muvafakatın) Hukuki Niteliği

 

18 yaşını tamamlamamış bir sporcu ile kulüp arasında yapılan akademi oyuncusunun sözleşmesi , çocuğun velisinin (veya kanuni yöneticisinin) yazılı olmadan kural olarak geçerli bir hukuki işlem teşkil etmesi mümkün değildir .

1. Onayın Zorunluluğu: TFF Lisans ve Transfer Talimatları, 18 yaşında küçük futbolcular için veli muvafakatnamesinin (ve bazen kulüp tutarlılığının) lisans başvuru işlemlerinin bir parçası olduğu açıkça hükme bağlanmıştır. Ancak sadece bir idari prosedür değil, aynı zamanda TMK’nın reşit olmayanları koruma amacının spor sözleşmelerine de devam etmesidir.
2. Hukuki Etkisi: Veli izninin yokluğu, sözleşmenin mutlak butlanına yol açabilir. Yani, sözleşme hiç kurulmamış gibi sonuç doğurur. Bu durum, gelecekte sözleşmenin haklı nedenle fesih veya tazminat davaları kulüpleri hukuki risklerle karşı karşıya kalır.

 

B.Sözleşme Sürelerinin Sınırlandırılması

 

Çocuk ve genç sporcuların korunması ilkesi, sözleşme sürelerine de yansır. TFF mevzuatında, 18 yaş altı futbolcularla imzalanacak sözleşmelerin süresi, üç harften fazla şekilli olamaz kısıtlamalara tabidir. Bu kısıtlama, çocuğun ilerleyen yaşları kendi gücüyle daha iyi koşullarla işlem yapabilme kapasitesi özetle almak için konulmuş, uzun vadeli aktarımların önlenmesini amaçlayan bir kamu düzeni kuralıdır .

 

II. Eğitim ve Sportif Gelişim Hakkı ile Sözleşmesel Taahhütlerin Dengesi

 

Akademi oyuncularının temel programları, birer “çalışan” veya sadece kulübün maddi varlığı değil, aynı zamanda eğitim hakkına sahip çocuklardır . Çocuk Hakları Dair Sözleşmesi’nin de vurguladığı gibi, çocuğun üstün uluslararası ilkesi, sportif gelişim ile eğitim arasında bir denge gözetilmesi gerekir.

 

A. Eğitim Yükümlülüğünün Sözleşmeye Etkisi

 

Kulübün, sporcunun beslenmesinin gerekliliği, sadece antrenmanın sağlanmasının gerekliliği değildir; Sporcunun eğitimine destek olması veya en azından bu süre boyunca engellenmemesi gerekiyordu.

• Dengeleme: Bir sözleşmede, oyunun okul hayatının görünürlüğü sağlanmalı, antrenman saatlerinin okul saatleriyle çakışmayacak şekilde düzenlenmeye devam edilmelidir. Bu, sporcunun bütüncül gelişime yönelik Borçlar Hukuku’ndaki özen yükünün özel bir görünümüdür.
• Aşırı Eğitim ve İstismar Riski: Sporcuların yaşına uygun olmayan bir eğitim yükünün sisteme sokulması, yorgunluk, sakatlık veya motivasyon kaybı gibi sonuçlar doğurabilir. Bu tür uygulamalar, duygusal veya fiziksel istismar boyutuna varabilecek nitelikte olup, disiplin kurulları tarafından sertçe cezalandırılabilir.

 

B. Cezai Şartların Karşılıklılığı ve Geçersizliği

 

Çocuk ve genç sporcularla yapılan sözleşmelerde, kulüplerin tek taraflı cezai şart koyması TBK m. 420 geçersizdir.

• Kural: Hizmet sözleşmelerinde (sporcu sözleşmeleri hizmet sözleşmesi niteliğindedir) yalnızca işçi (sporcu) aleyhine konulan ceza şarti hükümleri geçersizdir .
• Başvuru: Kulübün, sporcunun sözleşmesini erken feshetmesi durumunda yüksek bir meblağ talep etmesi hukuken korumayı bulamaz. Ceza koşullarının geçerli olması için eşitlik ilkesine uygun olarak, kulüp de sözleşmeye aykırı davranış (örn. maaşları ödememe, uygun eğitim ortamı sağlamama) durumunda sporcunun kapasitesinin de benzer bir yaptırımın öngörülmesi gerekir.

 

III. Suiistimalin Önlenmesi: Koruma Mekanizmaları ve Denetim

 

Akademik oyuncuların yaşam ve ortaklık durumları, kulüp yönetimlerinin ana kararlarına veya ticari çıkarlarına karşı kesintileri iptal eder. Bu nedenle, hem idari hem de hukuki yazılımın aktif kullanımı için suiistimali önlemek mümkündür.

 

A. Kurumsal Çocuk Koruma Sistemleri

 

Spor kulüpleri ve federasyonlar, Çocuk Hakları Sözleşmeleri imzalanır , çocukların fiziksel ve psikolojik özelliklerini sağlamakla sağlanır.

• Proaktif Tedbirler: Kulüplerin, spor ortamında ihmal ve suiistimal harcamalarına yönelik Çocuk Koruma Programları oluşturması ve tüm hatlarıe (antrenör, idareci) bu konuda eğitim vermesi, hukuki sorumluluklarının azaltılmasının ötesinde etik bir türtur. Temaları içeren çocuğun mahremiyetine saygı göstergesi bu programların yapılabilmesini sağlar.

 

B. Fesihlerde ve Transferlerde Mali Sorumluluğun Tespiti

 

Akademik oyuncunun sözleşmelerinin feshi ve yeni bir kulübe transferi sırasında kapasitesi gereken eğitim katkı payları (dayanışma katkıları) ve tazminatlar, suiistimalin en yaygın alanlardır.

• Eğitim Tazminatının Sınırları: Kulüpler, sporcunun eğitimine yapılan yatırımın talebini talep edebilirken, bu talep sınırsız olamaz . Fesih sebebi suçun kusuru dışta iflas edebilirsa (bunun yerine, profesyonelin sözleşmesi profesyonel sözleşmeye dönüştürülmesi taahhüdünü yerine getirmemesi), talep edilen tazminat miktarları mahkemelerce TBK’nın dürüstlük kuralının rejimi çalıştırılabilir.

 

Sonuç: Arızaların Sürekli Gözetim Altında Tutulması

 

Akademik oyuncuların hukuki sistemleri, hem sporcunun hem de çocuk olmalarından kaynaklanan çifte koruma rejimine tabidir. Veli izni, sadece bir imza değil, gençlikteki bu kritik dönemde velinin fiziksel gelişiminin üstlendiğinin beyanıdır. Sözleşme sürelerinin kısıtlanması ve cezai koşulların bozulması, ticari çıkarların gelişiminin önlenmesini engellemeyi durdurma.

Bu alanda suiistimali önlemenin en güçlü yolu, hem kulüplerin mevzuata uygun, hem de velilerin ve denetleyici organların (TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulları, Adli Merciler) sözleşmelerinin geçerliliği ve icrasını sürekli olarak denetim altında tutmasıdır . sayılanların üstünlüğünü ilkesi, spor akademilerinde hukukun temel yolu olmaya devam edecektir.