Single Blog Title

This is a single blog caption

Elektronik Tebligatın Zorunluluğu ve Hukuki Geçerliliği

Elektronik Tebligatın Zorunluluğu ve Hukuki Geçerliliği

1) Hukuki Dayanak ve Sistem

  • 7201 sayılı Tebligat Kanunu m. 7/a: Elektronik yolla tebligatın kimlere zorunlu olduğuna, hangi hâllerde diğer usullere dönülebileceğine ve “5. gün kuralına” dair temel hüküm buradadır. Ayrıca e-tebligatın UETS üzerinden yürütüleceği açıkça belirtilir.
  • Elektronik Tebligat Yönetmeliği (06.12.2018 / RG 30617): Usul-esasları detaylandırır; tebligat paketlerinin güvenli elektronik imza ve zaman damgası ile ilişkilendirilmesi, delil kayıtları ve işleyişi düzenler.
  • UETS (PTT): PTT A.Ş. tarafından kurulan ve işletilen ulusal altyapıdır; 01.01.2019’da devreye alınmıştır. UETS, tebligatın muhatap hesabına ulaştığını delil kayıtlarıyla ispatlar; SMS/e-posta sadece bilgilendirme niteliğindedir (tebligatın kendisi değildir).

2) Kimler İçin E-Tebligat Zorunlu?

7201 sayılı Kanun m. 7/a uyarınca e-tebligat, aşağıdakilere zorunlu olarak yapılır:

  1. 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerdeki kamu idareleri ve döner sermayeliler,
  2. Mahallî idareler,
  3. Özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum/kuruluşları ile kanunla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları,
  4. KİT’ler ve bağlı ortaklık/müessese/işletmeleri,
  5. Sermayesinin %50’den fazlası kamuya ait diğer ortaklıklar,
  6. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve üst kuruluşları,
  7. Kanunla kurulanlar dâhil tüm özel hukuk tüzel kişileri (sermaye şirketleri dâhil),
  8. Noterler,
  9. Baro levhasına yazılı avukatlar,
  10. Arabulucular ve bilirkişiler,
  11. Bu kişi ve kurumlar nezdinde vekil sıfatıyla temsile yetkili kişilerin bağlı bulunduğu birimler.
    Kapsam dışındaki gerçek/tüzel kişiler talep ederlerse e-tebligat adresi alabilir ve bu durumda kendilerine tebligat elektronik olarak yapılır.

Pratik sonuç: Ticaret siciline kayıtlı şirketler (A.Ş., Ltd. vb.), dernek/vakıf gibi özel hukuk tüzel kişileri, avukat, arabulucu ve bilirkişi statüsündeki kişiler e-tebligat muhatabıdır. Fizikî tebligat “esas yol” değildir.


3) E-Tebligat Nasıl İşler? (UETS Süreci)

  1. Yetkili merci (mahkeme, icra müdürlüğü, idare vb.) tebligat evrakını elektronik imza ile imzalar, paketler ve UETS’ye iletir.
  2. UETS, paketi alıcı hesabına zaman damgasıyla ulaştırır ve “teslim edildi” dahil bir dizi delil kaydı üretir (okundu/okunmadı, süre dolumu ile “okundu kabul edildi” gibi deliller).
  3. UETS, alıcıyı SMS/e-posta ile bilgilendirebilir; fakat tebligatın hukuki varlığı UETS’e ulaşma ve kanundaki 5. gün kuralı ile doğar.

4) “5. Gün Kuralı” ve Sürelerin Başlangıcı

Kural:Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır.” (7201 m. 7/a). Bu hüküm Elektronik Tebligat Yönetmeliği’nde de aynen benimsenmiştir.

Anayasa Mahkemesi (E.2018/144, K.2019/72; RG 26.11.2019) 5 günlük sürenin makul olduğu ve hak arama özgürlüğünü zedelemediği gerekçesiyle itirazı reddetmiştir. Bu karar, vergi tebligatlarındaki VUK 107/A m.2’deki benzer kural bakımından verilmiş olsa da, norm mantığı aynıdır.

Yargıtay uygulaması: Daireler arası dönemsel farklı yaklaşımlar görülse de, güncel eğilim 5. gün kuralını esas alır; okunma delili varsa bu daha erken bir tarihe de işaret edebilir, ancak kanun okunmamış olsa bile 5. gün sonunda tebliğ varsayımını getirir. Uygulamada hak kaybını önlemek için “en erken tarih” yaklaşımı (okunma günü) pratikte tercih edilir, fakat kuralın kendisi 5. gündür.

Örnek: Tebligat UETS hesabınıza 1 Ekim tarihinde ulaştı, siz 2 Ekim’de açtınız. Bazı kararlar okuma tarihinden başlatmayı tartışsa da, kanuni varsayım gereği 5 Ekim 23:59 itibarıyla tebliğ yapılmış sayılır; süreler en geç bu andan itibaren işlemeye başlar. Riskten kaçınmak için 2 Ekimüzerinden işlem yapmak güvenlidir.


5) Zorunluluk Varken Fizikî Tebligat Ne Olur?

E-tebligat zorunlu olduğu hâlde fiziki usulle yapılan tebligat, geçerlilik sorunu doğurur. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi’nin 04.06.2024 tarihli kararında (E.2024/857, K.2024/5782) e-tebligat zorunluluğu bulunan bir dosyada fizikî tebligatla işlem yapılmasının, borçlunun “öğrenme tarihi”ni ileri sürmesinin hukukî sonuç doğurmayacağı ve usule uygun bir tebligat bulunmadığı vurgulanmıştır. Bu yaklaşım, e-tebligat zorunluluğu karşısında yanlış usulün yokluk/işlemezlik etkisi yaratabileceğine işaret eder.


6) Geçerlilik Şartları (Teknik ve Usulî)

  • Güvenli elektronik imza ve zaman damgası: Tebligat paketi güvenli e-imza ile imzalanır, UETS tarafından zaman damgasıyla ilişkilendirilir; süreç boyunca “teslim alındı/edilmedi, okundu/okunmadı, süre doldu-okundu kabul edildi” gibi deliller oluşturulur. Bu loglar tebligatın ispatı için belirleyicidir.
  • Adres yönetimi: UETS e-tebligat adresleri, kimlik/sistem numarası esas alınarak tekil olarak oluşturulur; yetkili makamlar Adres Rehberinden muhatap sorgulaması yapabilir.
  • Zorunlu hâlde diğer usuller: E-tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması (sistemsel veya hukuken geçerli engeller) hâlinde diğer tebligat usulleri devreye sokulabilir. Bu, “keyfî tercih” değil, istisnadır.

7) En Sık Uyuşmazlık Başlıkları ve Yargı Eğilimi

  1. “Okumadım, SMS gelmedi” savunması: SMS/e-posta sadece bilgilendirmedir; tebligatın geçerliliği UETS kayıtlarından anlaşılır. Okunmamış olsa bile 5. günün sonunda tebliğ yapılmış sayılır.
  2. Okuma günü vs. 5. gün tartışması: Uygulamada farklı kararlar görülmüşse de, kanun metni 5. günü esas alır; YHGK ve daire kararları bu yönde istikrar kazanmıştır. İhtilaflı dosyalarda okuma tarihi de aleyhe süre riskini azaltmak için dikkate alınmalıdır.
  3. Zorunlu muhataba fizikî tebligat: Zorunlu ortam elektronik olduğunda, fizikî tebligat geçerlilik sağlamaz; “öğrenme” de süre başlatmayabilir (12. HD 2024).

8) İş Dünyası ve Uygulayıcılar İçin Uyum Kontrol Listesi

  • UETS hesabınız aktif mi? Yetkili kişiler değiştiğinde devir-teslim ve bildirim yapılıyor mu?
  • İç prosedür: UETS kutusu günlük kontrol ediliyor mu? Tatil/izin dönemleri için yedek sorumlu var mı?
  • Bildirim kanalları (SMS/e-posta) güncel mi? (Unutmayın: bunlar tebligat değil, sadece hatırlatmadır.)
  • Delil raporları düzenli arşivleniyor mu? UETS logları gerektiğinde mahkemeye ibraz edilecek biçimde saklanıyor mu?
  • Vekâlet ilişkileri: Vekil/avukat değiştiğinde adres rehberi kontrol ediliyor mu?
  • Şirket birleşme/nev’i değişiklik gibi işlemlerden sonra UETS adres/hesap güncellendi mi?
  • Arabuluculuk, bilirkişilik gibi meslekî statüler için ayrı UETS durumları takip ediliyor mu?

9) SSS (Sık Sorulan Sorular)

S1: E-tebligatı hiç açmazsam süre başlar mı?
Evet. E-tebligat okunmasa bile, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen 5. günün sonunda yapılmış sayılır. Uyuşmazlık riskine karşı, okunma günü daha erken ise o güne göre hak düşümü/başvuru sürelerini kaçırmayın.

S2: SMS/e-posta gelmedi; tebligat geçersiz mi?
Hayır. SMS/e-posta yalnızca bilgilendirmedir. Geçerlilik, UETS kayıtlarıyla belirlenir.

S3: Avukatlar için e-tebligat zorunlu mu?
Evet. Baro levhasına yazılı avukatlar e-tebligat muhatabıdır.

S4: E-tebligat yerine klasik tebligat yapılmış; öğrendiğim günü söylemem yeterli mi?
Genellikle hayır. E-tebligat zorunlu iken yapılan fizikî tebligat geçerlilik sağlamaz; “öğrenme tarihi” çoğu durumda sonuç doğurmaz (Yargıtay 12. HD, 04.06.2024).

S5: 5 günlük kural Anayasa’ya aykırı değil mi?
AYM, 19.09.2019 tarihli kararıyla (E.2018/144, K.2019/72) 5 günlük kuralı makul bulmuştur.


10) Uygulamaya Yönelik Stratejik Notlar

  • Süre hesabında muhafazakâr yaklaşım: UETS “okundu” delili varsa okuma gününü; yoksa 5. günü esas alarak en erken tarihten işlem yapmak, istinaf/temyiz ve itiraz sürelerinde güvenli yaklaşımdır.
  • Usul ekonomisi ve ispat: Tebligat tartışmalarını UETS logları ile kısa yoldan çözmek mümkündür. Delil yapılarına ilişkin teknik kriterler, imza formatları ve zaman damgası standardı UETS Usul-Esaslarında ayrıntılıdır.
  • Yanlış usulle tebligata itiraz: Zorunlu muhatapta fizikî tebligat yapılmışsa, usulsüzlük değil yokluk tartışması gündeme gelebilir; sürelerin başlamadığı ve işlemin iptali yönünde güçlü argümanlar mevcuttur (12. HD 2024 eğilimi).
  • Kamu-özel ayrımı kalkıyor: 7/a’daki geniş muhatap yelpazesi, “özel hukuk tüzel kişileri”nin tamamını kapsar; iş dünyasında e-tebligatı temel kanal olarak kurgulamak gerekir.

11) Sonuç

E-tebligat, Türkiye’de asli tebligat kanalıdır. UETS üzerinde güvenli e-imza ve zaman damgası ile kayıt altına alınan deliller, tebligatın hem yapıldığını hem de ne zaman yapıldığını kesin biçimde ispatlar. 5. gün kuralı sürelerin başlangıcını öngörülebilir kılar; AYM bunu Anayasa’ya uygun bulmuştur. Zorunlu muhataplarda fizikî tebligata dönüş ise önemli geçerlilik sorunları doğurur ve Yargıtay uygulamasında çoğunlukla kabul görmez. Şirketler ve profesyoneller için çözüm; UETS’i günlük iş akışının ayrılmaz bir parçası yapmak, delil raporlarını düzenli arşivlemek ve süre yönetimini muhafazakâr esaslara göre kurgulamaktır.

 

 

Leave a Reply

Open chat
Avukata İhtiyacım var
Merhaba
Hukuki Sorunuz nedir ?
Call Now Button