Spor Tesisleri İşletme Sözleşmeleri
1. Giriş
Spor tesisleri artık yalnızca kulüplerin değil, belediyeler ve özel şirketlerin de işletme konusu haline gelmiştir. Yüzme havuzları, fitness merkezleri, stadyumlar ve çok amaçlı spor salonları, kamu–özel iş birliği veya kiralama modelleriyle işletilmektedir.
Bu sözleşmelerde en önemli hukuki mesele, işletenin özen borcu, tesislerdeki ayıpların giderilmesi ve zarar halinde tazmin sorumluluğudur.
Türk Borçlar Kanunu’nun m. 112–124 (ifa etmeme ve sorumluluk hükümleri), m. 316 ve m. 357 (kira ve eser ilişkisi) ve Yargıtay içtihatları bu alanın esaslarını belirler.
2. Spor Tesisi İşletme Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
2.1. Karma Yapı
Spor tesisi işletme sözleşmeleri, genellikle karma sözleşme niteliğindedir:
-
Kira unsuru: Tesisin belirli bedel karşılığı kullanım hakkı,
-
Eser unsuru: Bakım, onarım, yenileme ve hizmet sunumu,
-
Hizmet unsuru: Kullanıcı veya sporculara hizmet verilmesi.
Yargıtay 15. HD 2018/1143 E., 2019/1534 K.:
“Spor kompleksi işletme sözleşmeleri karma niteliktedir; kira, hizmet ve eser hükümleri birlikte uygulanmalıdır.”
3. İşletenin Özen Borcu (TBK m. 112–113)
3.1. Özen Yükümlülüğünün İçeriği
TBK m. 112: “Borçlu, borcunu gereği gibi ifa etmemekten sorumludur.”
Spor tesisi işleten, tesis güvenliği ve kullanıcı sağlığı konusunda profesyonel özen göstermek zorundadır.
Bu özen, yalnızca tesis bakımını değil, kullanım sırasında önleyici tedbirleri de kapsar:
-
Zemin ve aletlerin düzenli kontrolü,
-
Isıtma ve havalandırma sistemlerinin bakımı,
-
İlk yardım ve acil durum ekipmanının hazır bulundurulması,
-
Çalışan personelin eğitimi.
Yargıtay 11. HD 2020/1453 E., 2021/2345 K.:
“İşleten, tesisin güvenli kullanımını sağlamayan her ihmalinden dolayı sorumludur.”
4. Ayıp Kavramı ve Ayıptan Sorumluluk
4.1. TBK m. 219 ve Eser Sözleşmesi İlkesi
“Satıcı ya da yüklenici, malın veya eserin ayıpsız olmasından sorumludur.”
Spor tesisi işletme sözleşmelerinde ayıp, tesis veya aletlerin sözleşme amacına uygun olmaması halidir.
Örnekler:
-
Yüzme havuzundaki filtrasyon sistemi çalışmaması,
-
Spor aletlerinde teknik arızalar,
-
Tribün veya zemin bozuklukları.
Yargıtay 15. HD 2021/1564 E., 2022/1873 K.:
“Ayıp sadece görünür bozukluk değil, kullanımı engelleyen eksiklikler olarak da değerlendirilir.”
4.2. Gizli Ayıplar ve Sorumluluk Süresi
Gizli ayıplarda zamanaşımı süresi daha uzundur (TBK m. 478).
Kamu tesislerinde ihale yolu ile yapılan işletme sözleşmelerinde ise idare dönem denetimi devreye girer.
5. Kullanıcılara Karşı Sorumluluk ve Zarar Tazmini
5.1. Zararın Kapsamı
Spor tesisinde yaralanma, mal zararı ya da ölüm olayları meydana gelirse, işleten hem sözleşmeden doğan (TBK m. 112) hem de haksız fiil (TBK m. 49) sorumluluğu altına girer.
Yargıtay 11. HD 2019/2143 E., 2020/2873 K.:
“Spor tesisinde kayma nedeniyle yaralanan kullanıcı lehine tazminat takdir edilmiştir; zemin önleyici bakım yapılmamıştır.”
5.2. Kusursuz Sorumluluk Yorumu
Spor tesisleri “tehlikeli işletme” kapsamına girebilir.
Bu durumda işleten, TBK m. 71 gereğince kusursuz sorumludur:
“Tehlike doğuran bir şeyin işletilmesinden doğan zarardan, işleten kusursuz olarak sorumludur.”
6. Sözleşmesel Düzenlemeler ve Sorumluluğun Sınırlandırılması
6.1. Sorumluluğu Kaldıran Kayıtlar
“Tesis kullanımı kullanıcının sorumluluğundadır” gibi genel kayıtlar, TBK m. 115 uyarınca geçersizdir.
Yargıtay 13. HD 2018/2543 E., 2019/2634 K.:
“Tüketicinin önceden kabul ettiği sorumluluk feragatleri, hizmet sağlayıcının kusurunu ortadan kaldırmaz.”
6.2. Sigorta Yükümlülüğü
İşleten, tesisin sorumluluk sigortasını yaptırmak zorundadır.
Bu yükümlülük TFF, belediyeler ve Gençlik ve Spor Bakanlığı tesislerinde zorunlu olarak uygulanır.
7. Tesis İşletme Sözleşmelerinde Tazminat Sorumluluğu
7.1. Maddi Tazminat
Zararın niteliğine göre belirlenir:
-
Yaralanma halinde tedavi ve kazanç kaybı,
-
Mal zararında onarım veya yenileme bedeli,
-
Hizmet aksamasında gelir kaybı.
7.2. Manevi Tazminat
Sporcu ve kullanıcıların bedensel zararlarında, TBK m. 56 uyarınca manevi tazminat hakkı doğar.
Yargıtay 4. HD 2019/3253 E., 2020/2146 K.:
“Spor salonunda aletin kopmasıyla yaralanan müşteriye manevi tazminat ödenmiştir.”
8. İşletme Hizmetlerinde Yan Yükümlülükler
-
Bakım ve onarım yapmak,
-
Kayıt ve denetim defteri tutmak,
-
Personel eğitimi ve sertifikasyonu,
-
Hijyen ve temizlik standartlarını korumak,
-
Sporcu ve kullanıcı verilerini KVKK uyarınca korumak.
Bu yükümlülüklerin ihlali, hizmet ayıbı niteliğindedir ve TBK m. 112–124 çerçevesinde tazmin sorumluluğu doğurur.
9. Kamu Tesisleri ve İhale Boyutu
Kamuya ait tesislerin işletilmesi, genellikle 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındadır.
Bu sözleşmelerde taraflardan biri idare olduğu için, idari yargı yetkilidir.
Ancak Yargıtay, “belediyeye ait tesislerin özel hukuk esaslarına göre işletilmesi halinde” adli yargının görevli olduğunu kabul etmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2017/1529 E., 2019/1343 K.:
“Belediye tesisinin özel şirket tarafından işletilmesi, özel hukuk ilişkisidir; adli yargı görevlidir.”
10. CAS ve Uluslararası Uygulamalar
CAS 2018/A/6013 – Athlete v. Club:
“Spor tesisi işletmecisi, tesis altyapısındaki eksiklik nedeniyle yaralanan sporcuya karşı tazmin sorumluluğu taşır.”
CAS 2020/A/7392 – Event Operator v. Organizer:
“Organizatör, tesis güvenliği ve risk önleme önlemlerini almakla yükümlüdür; sigorta teminatı bu yükümlülüğü ortadan kaldırmaz.”
Bu kararlar, uluslararası ölçekte de işletenin “özen ve güvenlik sorumluluğu”nun mutlak nitelikte kabul edildiğini gösterir.
11. Sözleşmesel Örnek Madde
Madde X – Tesisin Bakım ve Güvenliği
İşleten, tesis ve ekipmanların sürekli çalışır ve güvenli halde bulundurulmasından sorumludur.
Tesis kullanımı nedeniyle meydana gelebilecek zararlarda, işletenin kusuru varsa tam tazmin yükümlülüğü doğar.
Taraflar, tesisin sorumluluk sigortasının her yıl yenilenmesini kabul eder.
12. Sonuç ve Değerlendirme
Spor tesisleri işletme sözleşmeleri, sadece ticari değil, kamu sağlığı ve güvenliği boyutu da olan karma hukuki ilişkilerdir.
Bu sözleşmelerde en önemli üç ilke şöyledir:
-
Profesyonel özen borcu: İşleten, tesis güvenliğini ve kullanıcı sağlığını korumak zorundadır.
-
Ayıptan sorumluluk: Tesisin sözleşme amacına uygun olmaması, işletmecinin kusurunu doğurur.
-
Tazmin ve sigorta: Zarar doğduğunda işleten hem maddi hem manevi tazmin ödemekle yükümlüdür.
Bu ilkeler, spor hukukunun tesisi “ekonomik faaliyet” olmaktan çıkarıp, “güvenli kamusal alan” haline getirmesini sağlar.
About Post Author
