Spor Yaralanmalarında Taksirle Yaralama veya Ölüm: Oyunun Riski mi, Suç mu?

1. Giriş

Spor, doğası gereği belirli bir risk unsuru taşır.
Futbol, boks, basketbol, motor sporları gibi alanlarda meydana gelen yaralanma ve ölümler, çoğu zaman “oyunun doğasında” değerlendirilir.
Ancak bazı durumlarda bu fiiller TCK m. 85 ve 89 kapsamına girerek taksirle yaralama veya taksirle ölüme sebebiyet verme suçu oluşturabilir.

Bu makalede, spor faaliyetleri sırasında meydana gelen bedensel zararların hukuki sınırları, oyunun rızası ve hukuka uygunluk halleri, kusur-nedensellik ilişkisi ve Yargıtay’ın güncel içtihatları detaylı biçimde incelenecektir.

---

2. Hukuki Dayanak

2.1. Türk Ceza Kanunu

• TCK m. 85: Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

• TCK m. 89: Taksirle bir kimsenin yaralanmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.

• TCK m. 22/2: Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı davranmak suretiyle suçun işlenmesidir.

2.2. Hukuka Uygunluk Halleri

Sporun kendine özgü yapısı, rızaya dayalı risk unsurunu doğurur.
Bu bağlamda, “oyunun rizikosu” (risk of play) kavramı ceza sorumluluğunu sınırlayan bir hukuka uygunluk nedenidir.
Ancak sınır aşıldığında sporcu, antrenör veya organizatör taksir veya olası kast sorumluluğuyla karşılaşabilir.

---

3. Spor Yaralanmalarında Kusurun Belirlenmesi

3.1. Kusur ve Öngörülebilirlik

Taksirli sorumluluk için üç unsur aranır:

1. Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık,

2. Fiil ile zarar arasında nedensellik,

3. Neticenin öngörülebilir olması.

Yargıtay 12. CD 2019/274 E., 2020/1937 K.:

“Profesyonel futbol karşılaşmasında rakibine kural dışı müdahalede bulunan sanığın fiili, sportif risk sınırını aşmış ve taksirle yaralama suçunu oluşturmuştur.”

3.2. Kusurun Derecesi

• Basit taksir: Öngörülebilir neticeyi öngörmeyen,

• Bilinçli taksir: Öngördüğü neticeyi istemeyip göze alan fail.

Spor müsabakalarında genellikle bilinçli taksir gündeme gelir.
Örneğin, yüksek hızda kayarak topa değil rakibin dizine giren futbolcu, “neticeyi istememiş ama öngörmüştür.”

---

4. Oyunun Rızası (Volenti Non Fit Injuria)

4.1. Hukuki Niteliği

Sporcu, müsabakaya katılarak belirli ölçüde zarara önceden rıza göstermiş sayılır.
Bu rıza, kural ihlali yapılmadığı sürece cezai sorumluluğu kaldırır.

TCK m. 26/2:

“Kişinin üzerinde tasarruf edebileceği bir hakka ilişkin olarak rızasıyla yapılan fiilden dolayı kimseye ceza verilmez.”

Ancak bu hüküm mutlak değildir; kural dışı, aşırı ve kasıtlı davranışlar rızanın sınırlarını aşar.

4.2. Yargıtay Uygulaması

Yargıtay 4. CD 2018/371 E., 2019/2451 K.:

“Basketbol müsabakasında top dışındayken rakibin yüzüne yumruk atan sanığın fiili, oyunun rızası sınırlarını aşar; taksir değil, kasten yaralamadır.”

Dolayısıyla “oyunun doğası” bahanesi, kural dışı saldırgan davranışları kapsamaz.

---

5. Organizasyon ve Kulüp Sorumluluğu

5.1. Antrenör ve Kulüp Yöneticileri

TCK m. 85–89 hükümleri yalnızca sporcuları değil, antrenör ve organizatörleri de kapsar.
Eğer kulüp, riskli zeminde veya yetersiz güvenlik önlemiyle müsabaka yaptırmışsa, taksirle ölüm/yaralama suçundan sorumluluk doğar.

Yargıtay 9. CD 2020/1261 E., 2021/347 K.:

“Antrenmanın uygun olmayan zeminde yapılmasına izin veren kulüp yöneticisinin, sporcunun yaralanmasında taksirle sorumluluğu vardır.”

5.2. Seyirci Güvenliği

6222 m. 4 gereği, müsabaka düzenleyicileri seyirci güvenliğini sağlamakla yükümlüdür.
Tribünlerde veya saha çevresinde meydana gelen yaralanmalar da “spor organizasyonu kapsamında öngörülebilir risk” sayılır.

---

6. Nedensellik ve Risk Değerlendirmesi

Taksir sorumluluğunda nedensellik bağının normal akışa uygunluğu aranır.
Yani zarar, failin davranışıyla makul biçimde bağlantılı olmalıdır.

Örneğin, futbolcunun dirsek hareketiyle bilerek çene kırması doğrudan nedenselliktir.
Ancak ani kalp krizi sonucu ölüm, öngörülemez olay sayılır.

Yargıtay 12. CD 2021/1654 E., 2022/934 K.:

“Futbol karşılaşmasında rakip oyuncunun ani kalp rahatsızlığı sonucu ölümü, failin fiiliyle illiyet bağı bulunmadığından taksir suçu oluşmaz.”

---

7. Sporda Ölüm Vakaları ve Cezai Sorumluluk

7.1. Taksirle Ölüme Sebebiyet (TCK m. 85)

Bu suç, özellikle motor sporları, boks ve dövüş sanatlarında gündeme gelir.
Örneğin, lisanssız bir dövüş turnuvasında koruyucu ekipmansız yapılan müsabakada ölüm meydana gelirse, organizatör “taksirle ölüme sebebiyet”ten sorumlu olur.

Yargıtay 1. CD 2019/1547 E., 2020/2312 K.:

“Lisanssız boks müsabakası düzenleyen sanığın gerekli sağlık tedbirlerini almaması nedeniyle sporcunun ölümü, bilinçli taksir niteliğindedir.”

7.2. Sporcu Disiplin Sorumluluğu ile Ceza Sorumluluğunun Ayrımı

Disiplin cezası (men, para cezası) verilmesi, ceza yargılamasını ortadan kaldırmaz.
Yargıtay 19. CD 2021/893 E., 2022/1341 K.:

“Futbolcunun rakibini sakatlaması nedeniyle verilen 5 maç men cezası, ceza yargılamasını engellemez; her iki süreç farklı hukuk alanlarına aittir.”

---

8. Tıbbi Müdahalede İhmaller

Müsabaka sırasında veya sonrasında yapılan tıbbi müdahale hatalıysa, doktor da taksirle yaralama/ölüm kapsamında sorumlu olur.
Bu tür olaylarda kusur bilirkişisi (Adli Tıp Kurumu) incelemesi esastır.

Yargıtay 12. CD 2020/431 E., 2021/793 K.:

“Sporcuya müdahalede geç kalan sağlık personelinin ihmali, ölüm sonucunun oluşmasına neden olmuştur.”

---

9. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran Durumlar

1. Oyunun doğasından kaynaklanan risk (meşru spor riski),

2. Kazanın öngörülemez olması,

3. Tıbbi illiyet bağının kurulamayışı,

4. Zarar görenin rızası.

Bu hallerde fiil hukuka uygun veya kusur bulunmadığı gerekçesiyle cezasız kalabilir.

---

10. Ceza-Hukuk İlişkisi: Tazminat ve Maddi Zarar

Spor yaralanmalarında ceza davası sonuçlansa bile, mağdur TBK m. 49–50 uyarınca tazminat davası açabilir.

10.1. Maddi Zarar

• Tedavi masrafları,

• Çalışma gücü kaybı,

• Spor gelirinin azalması.

10.2. Manevi Zarar

• Fiziksel acı ve psikolojik travma.

Yargıtay 21. HD 2020/1173 E., 2021/1642 K.:

“Sporcu sakatlığı nedeniyle sözleşmesi feshedilen davacı lehine manevi tazminat verilmesi yerindedir.”

---

11. Oyunun Riski mi, Suç mu?

Bu sorunun yanıtı, fiilin kural ihlali olup olmadığına göre değişir:

Bu tablo, “sportif riskin sınırlarını aşan fiilin artık ceza hukuku konusu” olduğunu göstermektedir.

---

12. Uluslararası Yaklaşımlar

12.1. CAS (Court of Arbitration for Sport)

CAS kararları, sportif ihlallerin disiplin boyutuna odaklanır; ceza hukuku ile doğrudan ilişki kurmaz.
Ancak “gross misconduct” (ağır kusur) tespit edilirse, ceza mercilerine bildirim yapılır.

12.2. Common Law Yaklaşımı

İngiltere’de R v. Barnes [2004] kararında:

“Sportif faaliyet sırasında meydana gelen yaralanmalar, yalnızca kural dışı ve aşırı davranış varsa cezai sorumluluk doğurur.”

Bu içtihat, Türk hukukundaki “oyunun rizikosu” kavramına büyük ölçüde paraleldir.

---

13. Öneriler

1. Spor hukuku farkındalığı: Hakem, sporcu ve antrenörlere ceza hukuku eğitimi verilmeli.

2. Tıbbi denetim zorunluluğu: Her lisanslı müsabakada doktor bulundurulması mevzuatla netleştirilmeli.

3. Kamera delil sistemi: Yaralanma olaylarında kayıtların saklanması zorunlu hale getirilmeli.

4. Kulüp sigortası: Sporcu yaralanmalarına karşı tazminat teminatı içeren sigorta zorunlu olmalı.

5. Disiplin-Ceza koordinasyonu: Federasyon ve savcılıklar arasında bilgi paylaşımı protokolü oluşturulmalı.

---

14. Sonuç

Spor yaralanmalarında cezai sorumluluk değerlendirilirken temel ölçüt, oyunun doğasındaki risk ile ihmal veya aşırılık arasındaki sınırın doğru belirlenmesidir.
Hukuk, sporu cezalandırmak için değil, adil rekabet ve insan onuru temelinde korumak için vardır.

Yargıtay ve doktrin, artık açık biçimde şunu söylemektedir:

“Oyunun riski hukuka uygundur; ancak ihmal ve kural dışılık suçtur.”

Bu nedenle, her sporcu hem rakibinin sağlığına hem de oyunun hukukuna saygı duymalıdır.