Kredi Çekip Ödemezsek Ne Olur?

1) Hukukî Çerçeve ve Temel Kavramlar

1.1. Başlıca Mevzuat

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK): Sözleşme hükümleri, temerrüt, kefalet, aşırı ifa güçlüğü (m.138), faiz.
2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu (İİK): Takip yolları, haciz, satış, sıra cetveli, taahhüdü ihlal, mal beyanı.
5411 sayılı Bankacılık Kanunu: Bankaların alacakları, varlık yönetim şirketlerine devir imkânı.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun (TKHK) ve Tüketici Kredisi Sözleşmeleri Yönetmeliği: Tüketici kredilerinde ön bilgilendirme, cayma hakkı, faiz–masraf sınırları, haksız şartlar yasağı.
Türk Medeni Kanunu (TMK): Aile konutuna, eş rızasına ve bazı haczedilemeyen mal statülerine temas eden hükümler.
Türk Ticaret Kanunu (TTK): Ticari krediler, tacir–tacir olmayan ayrımı, zamanaşımı yönleri.

Not: Somut uyuşmazlıkta uygulanacak özel hükümler kredi türüne (tüketici/ticari), teminat yapısına (ipotek/rehin/kefalet/kambiyo senedi) ve sözleşme şartlarına göre değişir.

1.2. Sözleşme, Temerrüt ve Kat İhtarı (Muacceliyet)

Temerrüt: Vade geldiğinde borç ödenmezse borçlu temerrüde düşer (TBK). Temerrüt faizinin ve gecikme masraflarının koşulları sözleşmede yazılıdır; tüketici alanında sınırlamalar mevcuttur.
Kat İhtarı (Muaccel Kılma): Kredi sözleşmelerinde sıklıkla yer alan madde ile banka, belirli gecikme gün sayısı/ödememe hâlinde borcun tamamını muaccel ilan eder. Bu işlem öncesi genellikle ihtar tebliğ edilir.
Faiz Rejimi: Akdi faiz (sözleşmedeki) ve temerrüt faizi ayrımı önemlidir. Tüketici işlemlerinde bileşik faiz sınırlı; haksız şart denetimi yapılabilir.

2) Bankanın Tahsilata Yönelik Adımları

2.1. Ön Aşama: İhtar–Müzakere–Yapılandırma

Ödeme Hatırlatmaları: Telefon/SMS/e-posta/KEP üzerinden ihbar ve ihtarlar.
Kat İhtarı Öncesi Pazarlık: Kimi bankalar kısa vadeli yapılandırma ve gecikme faizinde kısmi indirim sunabilir.
Tüketici Kredilerinde Cayma Hakkı: 14 gün içinde sebepsiz cayma mümkündür (TKHK ve Yönetmelik). Bu süre geçtiyse artık temerrüt–icra gündemdedir.

2.2. Takip Yolları (İİK)

Banka; sözleşmeye, teminata ve belgeye göre şu yollardan birini seçer:

İlamsız Genel Haciz Yoluyla Takip: Klasik ödeme emri; borçlu 7 gün içinde itiraz edebilir.
Kambiyo Senetlerine Mahsus Takip: İmza edilmiş bono/çek/poliçe varsa 5 gün içinde itiraz-şikâyet süresi ve sınırlı itiraz sebepleri; daha hızlı ve ağır sonuçlar.
Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip: Taşınır rehni veya ipotek söz konusu ise rehin paraya çevrilir; rehin bedeli borca mahsup edilir.
İpoteğin Paraya Çevrilmesi – Konut/taşıt kredisi: Muacceliyet sonrası ipoteğe dayanarak satış aşamasına gidilebilir.

İtiraz Süreleri Kritik: 5–7 günlük süreler hak düşürücü sonuçlar doğurur; kaçırılmamalıdır.

3) Haciz, Haczedilemeyen Mallar ve Maaş Haczi

3.1. Haciz

Borç kesinleşince alacaklı, menkul/taşınır, taşınmaz, banka hesapları, ücret/maaş, kıdem tazminatı, alacak hakları, kiralar dahil geniş yelpazede haciz isteyebilir.
Sıra Cetveli: Birden çok haciz olursa satış bedeli paylaştırılır.

3.2. Haczedilemeyen Mallar (İİK m.82 vd.)

Zorunlu ev eşyaları, borçlunun ve ailesinin geçimi için zorunlu bazı eşyalar, meslek/iş araçları ölçülü sınırlar içinde haczedilemez.
Emekli maaşı kural olarak rızasız haczedilemez; rıza verilmişse geri alınabilir rıza tartışmaları uygulamada önemlidir.
Aile konutu: Haczedilemez değildir; ancak TMK m.194 gereği aile konutu şerhi, devre/rehne sınırlar getirir (özellikle eş rızası yönüyle).
Nafaka alacakları önceliklidir; asgarî geçim koşulları gözetilir.

3.3. Maaş Haczi (İİK m.83)

Genel kural: Net ücretin 1/4’ü haczedilebilir; daha fazlası özel durumlara bağlıdır.
Birden fazla haciz varsa uygulamada kademeli kesinti yapılır.
Asgarî ücretin korunması, borçlunun ve ailesinin yaşamını sürdürmesi ilkesi gözetilir. Yargıtay uygulamasında ölçülülük öne çıkar.

4) Kefalet, Eş Rızası ve Sorumluluk Sınırları (TBK m.581 vd.)

4.1. Şekil ve İçerik Şartları

Kefalet yazılı olmalı; kefilin el yazısıyla azami miktar ve tarih bulunmalı; eş rızası kural olarak aranır (TBK m.584).
Belirli tutar yoksa kefalet geçersiz sayılabilir; genel işlem şartı niteliğindeki ağır kayıtlar haksız sayılabilir.

4.2. Kefalet Türleri

Adi (basit) kefalet: Asıl borçluya başvurulmadan kefile gidilememesi kuralı.
Müteselsil kefalet: Bankalarca yaygın; alacaklı doğrudan kefile gidebilir.
Banka teminat mektubu/aval gibi enstrümanlar farklı hukuki niteliktedir.

4.3. Eşin Rızası Zorunluluğu

Evli kefil için çoğunlukla eş rızası aranır; rıza yoksa kefalet hükümsüzlüğü savunması gündeme gelir (istisnalar olabilir).

5) Rehin/İpotekli Krediler (Konut–Taşıt–Ticari)

5.1. İpotekli (Teminatlı) Alacakların Takibi

Banka, ipoteğin paraya çevrilmesi yoluna başvurur. Satış bedeli borca mahsup edilir; bakiye borç kalırsa genel haciz yoluyla takip edilebilir.
Konut kredilerinde erken dönemde yapılandırma/yeniden finansman müzakeresi önemlidir; aile konutu şerhi ipotek işlemi aşamasında dikkate alınır.
Taşıt kredisinde rehin (TESK/TAKBİS kayıtları): Rehinli aracın yakalanması ve satışına gidilebilir; KTK ve İİK hükümleri birlikte uygulanır.

5.2. Sigorta–Eksik Teminat

Konut/taşıt sigortaları, hayat sigortaları, ferdi kaza: Tazminatlar bazen doğrudan alacaklı bankaya temliklidir. Eksik teminat borçlunun sorumluluğunu kaldırmaz.

6) Kredi Kartı ve Tüketici Kredilerinde Özel Hususlar

6.1. Kredi Kartı Borcunun Ödenmemesi

Asgarî ödeme yapılmazsa gecikme faizi işler, kat ihtarı ile tüm borç muaccel olabilir.
Kart iptali ve takip gündeme gelir; varlık yönetim şirketlerine alacak devri sık rastlanır.

6.2. Tüketici Kredisinde Haksız Şart ve Bilgilendirme

Ön bilgilendirme, ücret/komisyon/masraf kalemlerinin şeffaflığı zorunludur.
Haksız şart içeren, tüketici aleyhine ve dengesiz koşullar geçersiz sayılabilir; Tüketici Mahkemesi ve Hakem Heyeti (parasala sınır dâhilinde) başvuruları mümkündür.

7) Varlık Yönetim Şirketlerine Devir ve Uzlaşma

Banka, tahsili gecikmiş alacaklarını varlık yönetim şirketlerine devredebilir (Bankacılık Kanunu).
Devir sonrası muhatap VYŞ olur; uygulamada indirimli kapama veya taksitli uzlaşma için yakın diyalog çoğu kez sonuç verir.
İcra dosyası devam eder; ancak anlaşma sağlanırsa dosyada feragat/kapatma mümkün olabilir (ödemeye bağlıdır).

8) Faiz–Masraf–Zamanaşımı

8.1. Faiz Türleri

Akdi faiz: Sözleşmede yazılı.
Temerrüt faizi: Gecikmeyle işler; tüketici işlemlerinde sınırlı ve sözleşmede açık olmalıdır.
Bileşik faiz: Tüketici aleyhine sınırlı; uygulamada yıllık kapitalizasyon dışındaki bileşik işleyişler denetime tabidir.

8.2. Masraflar

İcra masrafları/harçlar, tevzi, haciz–satış giderleri, vekalet ücretleri borçluya yüklenir.
Sigorta, dosya ücreti, tahsis ücreti gibi kalemlerin tahsili bilgilendirme ve sözleşme şartlarına bağlıdır; haksız şart denetimi yapılabilir.

8.3. Zamanaşımı

Kredi alacakları için genel olarak 10 yıl zamanaşımı (TBK genel kural) tartışılır; ancak kambiyo senedi veya ticari ilişki varsa daha kısa süreler gündeme gelebilir (ör. bono için 3 yıl başvuru zamanaşımı).
İcra takibinde zamanaşımı kesilir ve yeniden işlemeye başlar; her kesme işlemine dikkat edilmelidir.

9) Cezaî Riskler Var mı?

Borç ödememek kural olarak suç değildir.
Ancak İİK m.340 kapsamındaki ödeme taahhüdünün ihlali (icra dosyasında borçlu, icra müdürlüğü huzurunda taksit/ödeme taahhüdü verip de kasıtlı olarak uymadığında) tazyik hapsi sonucunu doğurabilir.
Nafaka borcunda ödememe de tazyik hapsi riski taşır; kredi borçları, nafaka gibi değildir.
Hileli hareketler (mal kaçırma, alacaklıyı zarara uğratma kastı), dolandırıcılık veya hakkın kötüye kullanılması gibi başkaca cezaî nitelendirmelere dönüşebilir; somut olay incelemesi gerekir.

10) Borçlunun Hukukî Koruma İmkânları

10.1. Süresinde İtiraz (İlamsız/Kambiyo)

Genel hacizde 7 gün, kambiyoda 5 gün: Borcun aslına, faize, yetkiye, imzaya itiraz gibi sebepler sunulabilir.
Yetki itirazı (sözleşmedeki yetki koşulları haksız şartsa tüketici lehine değerlendirme yapılabilir).
İtiraz reddedilirse itirazın kaldırılması/iptali veya menfi tespit süreçleri sıradaki aşamalardır.

10.2. Menfi Tespit ve İstirdat Davaları

Menfi tespit: Borçsuzluğun tespiti.
İstirdat: Haksız tahsilatın iadesi.
Uygun ihtiyati tedbir ve teminat hükümleri devreye girer.

10.3. Haksız Şart ve Aşırı İfa Güçlüğü (TBK m.138)

Ekonomik dalgalanma, öngörülemeyen olağanüstü hallerle dengesizlik doğmuşsa uyarlama talep edilebilir.
Mahkeme, sözleşmenin yeni koşullara uyarlanması veya feshi yoluna gidebilir (şartları ağırdır; somut ispat gerekir).

10.4. İcra Hukuku Usulî Garantileri

Haczedilemeyen mallara haciz konulmuşsa şikâyet ve kaldırma talebi.
Maaş haczinde oran aşıldıysa düzeltme talebi.
Satış usulsüzlükleri için icra mahkemesine başvuru.

11) Müzakere, Yapılandırma ve Borç Yönetimi

11.1. Banka ile Anlaşma

Vade uzatma, gecikme faizi indirimi, ana para indirimi (nadir) veya ödemesiz dönem pazarlıkları.
Yapılandırma sözleşmesi net, yazılı ve taksit–faiz–masraf haritasını içermeli; taahhüt verilirse İİK m.340 riskleri hatırlanmalı.

11.2. Varlık Yönetim Şirketi ile Uzlaşma

Toptan kapama indirimi (lump-sum) ve taksit karışık modeller yaygın.
Uzlaşma sağlanırsa icra dosyasında feragat ve blokelerin kaldırılması açıkça protokole yazdırılmalı.

11.3. Borç Konsolidasyonu ve Yeniden Finansman

Daha düşük faizli krediyle kapama; ancak teminatların durumu ve maliyet kalemleri dikkatle analiz edilmeli.
Tüketici lehine erken ödeme ve erken kapama ücretleri mevzuata tabidir.

12) Sicil, Findeks ve Geleceğe Etkiler

Ödenmeyen krediler KKB/Findeks puanını düşürür; ileride kredi/limit tahsisinde sorunlar çıkar.
Yasaklılık/kara liste ifadesi hukuken teknik değildir ama bankacılıkta risk grubu olarak sınıflama yapılır.
Takipteki borcun kapanması sicili zamanla iyileştirir; fakat takip kaydı belirli süreler görünürlük taşır.

13) Uygulamada Sık Senaryolar ve Çözümler

13.1. Tüketici – İhtiyaç Kredisi (Teminatsız)

Muacceliyet sonrası genel haciz takibi.
7 gün içinde itiraz–müzakere–kısmi ödeme–yapılandırma.
Haciz–maaş kesintisi; haczedilemeyen eşyalar korunur.

13.2. Konut Kredisi (İpotekli)

İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla takip; satış bedeli borcu karşılamazsa bakiye borç.
Aile için yapılandırma pazarlığı öncelikli; gecikmeden harekete geçmek gerek.

13.3. Taşıt Kredisi (Rehinli)

Aracın yakalanması–satış; değer kaybı borçluya yansıyabilir.
Erken aşamada yeniden vadelendirme aranmalı.

13.4. Kambiyo Senetli Borç

5 gün gibi çok kısa itiraz süreleri; imza/bedelsizlik/temel ilişki savunmaları.
İmza incelemesi (grafoloji), borç ve bedel ispatı.

13.5. Kefil

Eş rızası ve azami tutar kontrolü.
Kefilin aydınlatılması ve borçluya başvurma sıralamasına göre sorumluluğu.

14) Yol Haritası: Borçlu İçin Adım Adım Strateji

1. Belgeleri Toplayın

Kredi sözleşmesi, ek protokoller, faiz tablosu, ödeme planları, ihtarlar, KEP/tebligatlar, dekontlar, sigorta poliçeleri, teminat belgeleri, kefalet metinleri, ipotek/rehin kayıtları, varsa kambiyo senetleri.

2. Takip Türünü ve Süreleri Tespit Edin

Genel haciz (7 gün) mi, kambiyo (5 gün) mü, ipotek/rehin mi? Süreler kritik.

3. Borç Kalemlerini Hesap–Hukuk Kontrolünden Geçirin

Ana para, akdi faiz, temerrüt faizi, masraflar, avukatlık ücreti.
Bileşik faiz yasağı ve haksız şart denetimi.
Yetki–yargı yeri, tüketici lehine hükümler.

4. Müzakere ve Yapılandırma

İtiraz süresi içinde iyi niyetli teklif verin (peşinat + taksit planı).
Varlık yönetimi derin indirim sunabilir; zamanlamayı değerlendirin.

5. İtiraz/Şikâyet–Dava Stratejisi

Süresinde itiraz (faiz, miktar, yetki, imza vb.).
Menfi tespit/istirdat; ihtiyati tedbir seçeneklerini tartın.
İcra şikâyetleri ile usulsüz haciz/satış/maaş oranını düzeltin.

6. Haczedilemeyen Mallar ve Maaş Haczi Koruması

İİK m.82–83 envanteri çıkarın; gerekirse itiraz edin.
Emekli maaşı–nafaka ayrımlarını unutmayın.

7. Kefil ve Eş Rızası İncelemesi

TBK m.584 bakımından şekil/rıza/yazım şartlarını kontrol edip uygun savunmayı yapın.

8. Aşırı İfa Güçlüğü–Uyarlama Olasılığı

Kriz, gelir kaybı, olağanüstü hâl verileri varsa TBK 138 değerlendirmesi.

9. Taahhüt ve Ceza Riski Yönetimi

İİK m.340 (taahhüt ihlali) riskine dikkat: Ödeyemeyeceğiniz taahhüde girmeyin.

10. Sicil Yönetimi ve Geleceğe Hazırlık

Kapanış yazıları, feragat, blokelerin kaldırılması, Findeks temizliği için belgeleri saklayın.

#TBK, borçlar hukuku, finansal kredi sözleşmesi, Hukuki Danışmanlık, istanbulavukat, kredi, yargıtay kararları

Single Blog Title