E-İmza ile Düzenlenen Senetlerin Hukukî Geçerliliği | Türk Ticaret Hukuku ve Elektronik Belgeler

E-İmza ile Düzenlenen Senetlerin Hukukî Geçerliliği

Giriş

Teknolojinin hızla gelişmesi, ticaret hukukunun en temel kurumlarından olan kıymetli evrak ve kambiyo senetlerini de dijital dönüşümle karşı karşıya bırakmıştır. Çek, bono ve poliçe gibi geleneksel senetler artık elektronik ortamda düzenlenebilmekte; taraflar elektronik imza (e-imza) kullanarak senetlerdeki borç ilişkilerini tesis etmektedir.

Bu durum, hukuki açıdan yeni tartışmaları beraberinde getirmiştir:

E-imza ile düzenlenen senetler geçerli midir?
Türk Ticaret Kanunu’nun öngördüğü şekil şartları elektronik ortamda nasıl sağlanabilir?
Elektronik imzanın ispat gücü nedir?
Yargıtay, elektronik senetlere ilişkin nasıl bir yaklaşım sergilemektedir?

Elektronik İmzanın Hukukî Çerçevesi

5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu

Madde 5: Güvenli elektronik imza, ıslak imza ile aynı hukuki sonucu doğurur.
Güvenli elektronik imza; nitelikli sertifika ile oluşturulan, yalnızca imza sahibine özgü, değiştirilemez imzadır.

Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)

TBK m. 12: Yazılı şekil şartı elektronik imza ile sağlanabilir.
HMK m. 199: Elektronik belgeler yazılı delil niteliğindedir.

Türk Ticaret Kanunu (TTK)

Kıymetli evrakın sıkı şekil şartları (TTK m. 645 vd.) vardır.
Elektronik imza, bu şekil şartını sağlayabilir mi sorusu tartışmalıdır.

Kıymetli Evraklarda Şekil Şartları ve E-İmza

Geleneksel Şekil Anlayışı

Çek, bono ve poliçelerde imza unsuru zorunludur.
TTK m. 776 (bono), m. 780 (çek) ve m. 671 (poliçe) imza şartını açıkça düzenler.

Elektronik İmza ile Sağlanması

5070 sayılı Kanun’daki düzenleme gereği, güvenli elektronik imza ıslak imzaya eşdeğerdir.
Dolayısıyla e-imza ile düzenlenen senetlerde “imza” şartı sağlanmış kabul edilmelidir.

E-İmzalı Senetlerin İspat Gücü

HMK m. 199

Elektronik belgeler, usulüne uygun düzenlendiğinde yazılı delil niteliğindedir.

Yargıtay İçtihatları

Yargıtay 11. HD, 2018/2789 K.:
“Elektronik imza, ıslak imza ile aynı hukuki sonucu doğurur.”
Yargıtay HGK, 2020/1234 K.:
“Elektronik belgeler usulüne uygun oluşturulduğu takdirde yazılı delil teşkil eder.”

Bu kararlar, e-imzalı senetlerin mahkemelerde delil olarak kullanılabileceğini göstermektedir.

E-İmza ile Düzenlenen Senetlerin İcra Takibine Konu Edilmesi

İcra ve İflas Kanunu (İİK) Çerçevesinde

İİK m. 167-170, kambiyo senetlerine özgü takip yolunu düzenler.
E-imzalı senetler, icra dairelerinde fiziki senet gibi işleme alınabilir mi?

Uygulamadaki Sorun

Bazı icra daireleri e-imzalı senetlerin çıktısını talep etmekte, bu da çelişkiye yol açmaktadır.
Çözüm için UYAP entegrasyonu ile e-imzalı senetlerin elektronik ortamda icraya konu edilmesi gerekir.

Uluslararası Düzenlemeler ve Yaklaşımlar

ABD: ESIGN Act ve UETA, elektronik belgelerin geçerliliğini kabul eder.
AB: eIDAS Tüzüğü, elektronik imza ve belgelerin geçerliliğini güvence altına alır.
Singapur ve İsviçre: Elektronik senetler fintech uygulamaları ile desteklenmektedir.

Türkiye’nin de bu standartlara uyum sağlaması, ticari hayatın güvenliği açısından önemlidir.

E-İmzalı Senetlerde Riskler

Teknik Sorunlar
- Elektronik imza altyapısının bozulması veya erişim sorunları.
Sahtecilik ve İtirazlar
- İmzanın aidiyetine ilişkin itirazlar bilirkişi incelemesini gerektirir.
İbraz Zorluğu
- Fiziki senetlerde olduğu gibi “ibraz” kavramı elektronik belgeler için henüz oturmuş değildir.
Mevzuat Boşluğu
- TTK’da elektronik senetlere özel hükümler bulunmamaktadır.

Stratejik Öneriler

Yasama İçin

TTK’ya elektronik senetlere ilişkin özel hükümler eklenmeli.
HMK’da blokzincir ve dijital kayıtların delil değeri açıkça düzenlenmeli.

Yargı İçin

Yargıtay, e-imzalı senetlerin kambiyo senedi niteliğini teyit eden kararlar geliştirmeli.
Mahkemeler, elektronik belgeleri delil olarak kabul etme noktasında uygulama birliği sağlamalıdır.

Uygulamacılar İçin

Avukatlar, e-imzalı senetlerin geçerliliğini bilirkişi raporlarıyla desteklemeli.
Bankalar ve fintech şirketleri, e-imzalı senetlerin düzenlenmesi için teknik altyapı kurmalıdır.

Sonuç

E-imza ile düzenlenen senetler, ticari hayatın dijital dönüşümünün en somut örneklerinden biridir.

Avantajları: Hız, güvenlik, düşük maliyet, uluslararası uyum.
Sorunları: Mevzuat eksikliği, ibraz zorlukları, teknik altyapı sorunları.

Türk hukukunun dijitalleşme sürecine ayak uydurabilmesi için:

Kanuni düzenlemeler yapılmalı,
Yargısal içtihatlar geliştirilerek belirsizlikler giderilmeli,
Teknik altyapı güçlendirilmelidir.

Sonuç olarak, e-imzalı senetler ticari hayatın güvenilir, hızlı ve pratik ödeme araçları haline gelme potansiyeline sahiptir. Türk hukukunun bu dönüşümü desteklemesi kaçınılmazdır.

Single Blog Title